OSMANLI TARİHİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 6

İngiltere açısından Boğazlar açık deniz statüsünde sayılmalı ve dolayısıyla her zaman serbest geçişe açık olmalıydı. Bu şekilde, denizlerde etkin olmayan Rusya, Akdeniz’e çıksa bile dünyanın en güçlü donanmasına sahip olan İngiltere için ciddi bir tehdit oluşturamazdı. Buna mukabil, yenilmez armada İngiliz donanmasının her zaman için Karadeniz’e girebilmesi daha mühimdi ve ayrıca İngiliz menfaatlerine de uygundu.

21 Nisan 1879’da imzalanan antlaşmaya göre; Osmanlı padişahının işgal edilen bölgedeki egemenlik hakları aynen devam edeceği gibi, hutbelerde halife sıfatıyla adı da okunacaktı. Dini kurumlara müdahale edilmeyecek; Avusturya, belirli bir süre tayin etmeksizin BosnaHersek’i yönetecekti. Bölgeden elde edilen gelirler yerel ihtiyaçlar için sarf edilecekti.

Ayastefanos Antlaşması, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında meydana gelen bir savaşın sonucunda sadece iki devleti ilgilendirirken, Berlin Antlaşması ise bu ilgiyi Avrupalı büyük devletlere de teşmil etmiştir. 1856 Paris Antlaflmas›’nda esas olarak kabul edilen “Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü” ilkesi, Berlin Antlaşması’yla bozulmuştur.  Berlin Kongresi ve sonunda imzalanan Berlin Antlaşması, ilgili devletler arasında genel barışı sağlayacağı yerde, daha sonra etkisini gösterecek olan yeni
anlaşmazlıkların da temel kaynağı olmuştur.

Berlin Kongresi 13 Haziran 1878 yılında toplanmış antlaşma ise 13 Temmuz 1878 tarihinde imzalanmıştır.

Sırbistan, Romanya ve Karadağ bağımsız birer devlet olacak ve Osmanlı Devleti de bu devletlerin bağımsızlıklarını kabul edecekti. Bulgaristan, Osmanlı Devleti’ne vergi veren özerk bir prenslik haline getirilecekti. Ekli bir haritaya göre Bulgaristan prensliğinin sınırları, Tuna nehrinden Ege Denizi’ne ve Arnavutluk’tan Karadeniz’e kadar uzanacaktı. Manastır ve Selanik Vilayetleri de (Makedonya, Batı Trakya ve Doğu Rumeli dahil) bu sınırların içinde olacaktı. Bu devletin yüzölçümü 3 bin milkare ve nüfusu da 5 milyon olarak hesaplanmıştı. Doğru cevap B'dir.

Gladstone'un başında bulunduğu İngiliz Liberal Partisi 1880 yılında iktidara gelmiş ve Osmanlı Devleti'ne karşı düşmanca bir tavır sergilemiştir. Bu tavır, özellikle Ermeni ıslahatı konusunda ve Mısır'ın işgalinde açıkça kendini göstermiştir. Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap B şıkkı olan Ayestefanos Antlaşması'dır. tışları eşliğinde görkemli bir tören düzenlemiştir.Maddelerden de anlaşıldığı üzere Ayestefanos antlaşması, Osmanlı Devleti için ağır şartları ihtiva etmekteydi. Zira, devlet sadece Balkanların büyük bir kısmını kaybetmekle kalmıyor, Anadolu topraklarından da önemli şehirleri Ruslara
bırakıyordu. Bozgunla neticelenen bir savaşın sonunda ortaya çıkan böyle bir tablo, Osmanlı devlet ve toplum hayatında derin izler bırakmıştır.

İngiltere, Rusya’nın güneye inme siyaseti önündeki en ciddi engelin, Osmanlı İmparatorluğu olduğunu düşünmekteydi. Bu sebeple de Doksanüç Savaşı’na kadar  19. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünden, yani statükonun korunmasından yana bir politika izlemiştir.

Berlin Antlaşması 13 Haziran 1878 yılında imzalanmıştır. Doğru seçenek C şıkkıdır.

İngiltere'nin Kıbrıs gibi iklimi sıcak bir coğrafyaya yerleşme düşüncesi doğru cevap olan D şıkkında verilmiştir. Kıbrıs’ın bir üs olarak seçilmesinin muhtelif siyasi, askeri ve ekonomik nedenleri vardı. Öncelikle İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu’nu daha yakından takip edebilecek, Rus yayılmasına karşı bir set çekebilecek ve Rusya’yı askeri açıdan
kontrol altında tutabilecekti. Adaya yerleşmenin, askeri, ticari ve ekonomik açılardan ve ayrıca diğer Avrupalı devletlere üstünlük sağlama noktasından da pek çok
faydaları olacaktı. Kıbrıs, Çanakkale ve İstanbul boğazlarına, Malta Adasından
daha yakındı. Ayrıca, Süveyş Kanalı üzerinden Hindistan’a giden deniz ve ticaret
yolunun üzerindeydi. Bu sırada, adadaki limanlar ve deniz üsleri konusunda çeşitli fizibilite raporları hazırlanıyordu.

Ayestefanos antlaşmasından sonra Rusya'nın güneye inmesini engellemek amacı ile İngiltere Osmanlı imparatorluğundan üs olarak Kıbrıs'ı istemiştir. Doğru cevap E şıkkında verilmiştir.

Berlin Antlaşması doğru cevap A şıkkında verilmiştir.  Ayastefanos Antlaşması’nı yeniden düzenlemek ve öngörülen değişiklikleri yapmak için Berlin’de milletlerarası bir kongrenin toplanmasına karar verildi. Rusya, başta böyle bir kongrenin toplanmasına karşı ise de Avrupa devletlerinin kararlılığı üzerine durumu kabullenmek zorunda kaldı.

Toska: Osmanlı döneminde Müslüman Arnavutlara verilen
isimdir.

İran Meselesi doğru cevaptır.

Boğazlar konusu, Berlin Antlaşması’nın 63. maddesinde ele alınmıştır

Osmanlı Devleti - Yunanistan doğru cevap olan A seçeneğidir.

II. Abdülhamid, Ayestefanos Antlaşması imzalanmadan önce, Hariciye Nazırlığı’na Saffet Paşa’yı getirmişti. Saffet Paşa, Doksanüç Harbi sonundaki nihai barış antlaşmasını imzalamak üzere, daha önce mütarekenin yapıldığı Edirne’ye gitti.

Kıbrıs’ın bir üs olarak seçilmesinin muhtelif siyasi, askeri ve ekonomik nedenleri vardı. Öncelikle İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu’nu daha yakından takip edebilecek, Rus yayılmasına karşı bir set çekebilecek ve Rusya’yı askeri açıdan kontrol altında tutabilecekti. Adaya yerleşmenin, askeri, ticari ve ekonomik açılardan ve ayrıca diğer Avrupalı devletlere üstünlük sağlama noktasından da pek çok faydaları olacaktı. Kıbrıs, Çanakkale ve İstanbul boğazlarına, Malta Adasından daha yakındı. Ayrıca, Süveyş Kanalı üzerinden Hindistan’a giden deniz ve ticaret yolunun üzerindeydi. Bu sırada, adadaki limanlar ve deniz üsleri konusunda çeşitli fizibilite raporları hazırlanıyordu.

Berlin Kongresi, 13 Haziran 1878’de Almanya Başbakanı Prens Bismarck’ın başkanlığında toplandı ve tam bir ay sürdü. Kongrede Osmanlı Devleti’ni Berlin Sefiri Sadullah Bey, Müşir Mehmed Ali Paşa ve Nâfia Nâzırı Kara Todori Paşa temsil etmiştir. Almanya’yı Prens Bismarck, Von Bülow ve Prens Hohenlohe; Avusturya Macaristan’ı Kont Andreassy, Kont Karoly ve Baron Haymerle; İngiltere’yi Lord Beaconsfield, Lord Salisbury ve Lord Odo Ruselli; İtalya’yı Kont Corti, Kont de Laumag; Fransa’yı Waddington, Kont de Saint-Vallier, F. Desprez ve Rusya’yı ise Prens Gorçakof, Kont Şuvalov ve Baron d’Ubril temsil etmekteydi.

Kongreye katılan devletler -Osmanlı Devleti hariç olmak üzere- kendi çıkarları
doğrultusunda istediklerini elde etmişlerdir. Bununla birlikte, savaştan büyük bir
zaferle çıkan Rusya, Ayestefanos’a göre kazançlarının önemli bir kısmını kaybetmişti. En önemlisi, Ayestefanos Antlaşması’yla belki de zirveye ulaşan Panislavizm, Berlin Antlaşması’yla artık etkisiz bir hâle getirilmişti. Rusya’nın kongrede umduğunu bulamamasının önemli bir sebebi de, Almanya’nın Rusya yerine Avusturya’yı desteklemesiydi. Böylece, Rusya’nın her iki devletle olan ilişkileri bozulmaya başlamıştır.

Osmanlı dış politikasında İngiltere’den boşalan yeri ise, Almanya doldurmaya
başlayacaktır.