OSMANLI TARİHİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 3

Osmanlı Devleti, Rus harbinden sonra Balkanlardaki topraklarına daha çok dikkat etmeye başlamıştır. Rus harbinde alınan yenilgiden sonra Rusların İstanbul'a kadar yürüyebilecek olması II. Abdülhamid'i bu konuda çok dikkatli olmaya sevk etmiştir. Dolayısı ile, hem ordunun Mısır için çözüm olarak kullanılamayacağı, hem de balkanlardaki dikkatin Mısır'a kaydırılamayacağı çok açıktı. Bu yüzden Abdülhamid, hem İngilizlerle hem de Araplarla olası bir çatışmadan kaçınmak istemiş, hem de bu sayede Mısır'ı elinde tutmayı amaçlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Bismarck, Fransa'nın intikam savaşına girme ihtimalinden kaçınmak istiyordu. Bu sebeple Fransa'nın dikkatini Avrupa dışında başka konulara yöneltmek yegane amacıydı.Bu yüzden Bismarck Mısır sorununa müdahale etmemiştir. Doğru cevap D'dir.

Üç İmparator Ligi, Otto Von Bismarck'ın Realpolitik düşüncesi etrafında kendisi tarafından temelleri atılmış ve oluşturulmuştur. Doğru cevap E'dir.

Kırım Savaşı'nın getirdiği mali yükümlülükler, borçlanmaya karşı direnin Osmanlı Devleti'nin son direnç noktası olmuştur. Bu olaydan sonra İngilizlerle görüşmeler yapılarak ilk dış borçlanma süreci 4 Ağustos 1854 yılında başlatılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı Devleti'nin içerisinde kurulan bu mali idare neticesinde, adeta devlet içerisinde bir devlet oluşturulmuştur. Her gelirin kontrol edilmesiyle birlikte devletin ve padişahın otoritesi ciddi şekilde darbe almıştır.

II. Abdülhamid, Mısır sorununu olası bir Arap-Osmanlı savaşından kaçınarak çözmeye çalışmıştır. Diplomasiye ağırlık vererek, bölgedeki hükümranlık hakkını meşru bir şekilde korumaya özen göstermiştir. Bu yüzden her türlü askeri ve fiziki güçten kaçınılmıştır.

Avusturya işgalinden sonra, idare büyük ölçüde Avusturya'ya geçmiştir. Bundan dolayı, bölgede bulunan müslümanların sıkıntıları artmıştır. Kendi haklarını koruyacak bir idari merci bulamayan halkın bazı kesimi, göç etmeye başlamıştır.

Alınan borçların büyük çoğunluğu, askeri alanda kullanılmış ve yıpranmış orduyu toparlamaya çalışılmıştır. Niketim, daha sonra alınan borçlar, önceki borçları kapatmak amacı ile alınmıştır.

Mısır, Süveyş Kanalının açılması ile birlikte büyük bir önem kazanmış, İngiltere'nin Akdeniz politikası üzerindeki kilit noktalardan biri olmuştur.

Avusturya yönetimi ile Müslümanların 1908 Ocak görüşmelerinin temelinde, işgal edilmiş toprakların Padişaha ait olduğu, Avusturya'nın geçici idareci olduğu düşüncesi vardı. Dini konularda padişahın, dolayısıyla hilafetin görüşü alınmalı idi. Bu tar tışmaların altın­da aynı zamanda II. Meşrutiyetin ayak izleri vardı. Musavat gazetesini s okunduğu her kah­vehane aynı zamanda II. Meşrutiyet taraftarı ve Bosnalı Müslümanların Avusturya'ya karşı duruşun merkezi halinde idi. 24 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyet ilan edildiğinde, Müslü­manlar ve Sırplar ortak olarak Bosna Hersek'in Osmanlı Devleti'nin bir parçası olduğunu ve kendi anayasaları olması gerektiğini savunmaya başladılar. Bu durum, Avusturya'yı ra­hatsız etti ve 7 Ekim 1908'de Bosna-Hersek'in ilhakını açıkladı.

Maliye, sorunları çözebilmek için merkezileşmeyi esas al­mıştır. Bu da olağan düzenin bozulması, olağan üstü vergiler toplanmasını gerek­li kılmıştır. Öyle ki, avarız gibi geçici vergiler sürekli ve düzenli vergiler haline dö­nüşmüştür. Modern anlamda devlet bütçesi seklindeki bütçe hesaplamaları, Os­manlı Devleti'nin ilk dış borçlanmasından 5 yıl sonra, 1861 yılında yapıldı.

Osmanlı devletinin borçlarını ödeyebilmek amacı ile oluşturduğu  Altı kalemde ifade edilen Rusum-ı sitte  vergileri; tuz, ipek, içki, balık avı, tütün ve damga vergilerinden oluşuyordu.

27 Aralık 1881'de Rusum-ı sitte idaresi feshedildi. Bu fesih, alacaklılar için yeni bir kapı açıyordu. Birikmiş anapara ve faiz toplamı 278 milyon olan borçlar, 117 milyon liraya indirildi. Teminat olarak da Kıbrıs, Şarki Rumeli ve Mısır vergileri gösterildi. Bu sırada Muharrem Kararnamesi uyarınca Duyûn-ı Umumiye-i Osma­niye idaresi meclisi kurulması kararlaştırıldı. İstanbul merkezli komisyonda İngiliz, Hollandalı, Fransız, Alman, Avusturyalı, İtalyan ve Osmanlı birer üye bulunacaktı. Meclis her yıl bir bütçe hazırlayacak ve hükümetçe tasdik edilecekti. 1882 yılında çalışmalarına başlayan meclis, kendisine bağlanan vergileri doğrudan toplamakla yetkili idi. Böylece, Duyûn-ı Umumiye/Genel Borçlar idaresi kurulmuş oldu.

Yabancı alacaklılar tarafından kontrol edilen bir maliye, adeta devlet içinde devlet otoritesi gibiydi. İlk önce sadece kendi alacaklarını tahsil ederken sonradan sınai ve ticari yatırımlar da yapmaya başladılar. Örneğin Bursa'da ipek sanayi, Zon­guldak'ta kömür madenlerini işletiyorlardı.  Aslında bu yeni idareden sonra borçlanma durmamıştır. Hatta iç ve dış borçlan­ma artmıştır denilebilir.  Duyûn-ı Umumiye idaresi kurulmadan önce borçlanma, İngiltere ve Fransa ağırlıklı iken idarenin kurulmasından sonra Alman ağırlıklı olmaya başlamıştır. Bu da, Alman iktisadî nüfuzunun Osmanlı üzerindeki etkisini göstermektedir.Osmanlı Devleti, ilk iktisadi kısıtlamaya maruz kalmış oldu ve devlet otoritesi ciddi anlamda sorgulanmaya başlandı.

1878 Berlin Kongresi’nde alınan kararlara göre, Bosna-Hersek eyaleti Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak, ancak idare Avusturya Macaristan ile ortaklafla üstlenilecekti: Savunma, yargı, posta, para politikası ise Avusturya-Macaristan’a bağlı olacaktı.

Doğru cevap A seçeneğidir. Bu işgali onaylamayarak, Tunus'u Osmanlı Devleti'nin bir eyaleti ve Tunusluları Osmanlı tebaası saymaya devam etmiştir.

İngiltere.

Mısır

Fransa

Charles George Gordon