OSMANLI TARİHİ (1789-1876)

gören Rusya, Karadeniz’in kapalılığı ilkesini kaldırtmayı başarır. Bu sonuç, Osmanlı Devleti’ni Rus tehlikesinden emin olmak için Rusya’ya yaklaş-ma siyasetine iter. Diğer taraftan Rusların Panslavist emellerle kışkırttığı Balkanlar’daki Osmanlı tebaası Hristiyanların isyanları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nı tetikleyen en önemli unsur olur.

Osmanlı Devleti bu dönemde ağır ekonomik krizlerle de boğuşur. Nitekim döndü-rülemeyen borçlar ve bütçe açıkları 1875 yılında malî iflası beraberinde getirirken alınan “Tenzil-i Faiz” kararı hem içeride, hem de uluslararası piyasalarda büyük tepkilere neden olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu can çekişme dönemine girmiştir. “Erkân-ı selâse” denilen Tanzimat’ın üç büyük isminden hiçbiri 60 yaşını görememiştir. Reşid Paşa 58, Fuad Paşa 54 ve Âlî Paşa ise 57 yaşında vefat etmişlerdir.

Almanya için Rus tarafsızlığının önemi; Âlî Paşa’yı İngiltere’ye başvurmaya mecbur bırakmış ve nihayetinde Londra’da bir konferans toplan-mıştır. 13 Mart 1871 tarihinde imzalanan Londra Antlaşması ile Karadeniz’in tarafsızlığı ilkesi iptal edilmiştir. Aynı antlaşma ile Boğazların barış dönemi kapalılığı ilkesi de kaldırılmıştır. Rusya, Avrupa’nın siyasi ortamından faydalanarak, Kırım yenilgisi ile kabul etmek zorunda kaldığı hükümleri, politik girişimlerle kaldırtmayı başarmıştır. Böylece Osmanlı Devleti için Karadeniz’den gelecek Rus tehdidi tekrar güçlenirken, Rusların bu başarısı Osmanlı tebaası Ortodoks ve Slavlar arasında sevinçle karşılandığı gibi Panslavizmin hız kazanmasını da sağlamıştır.

İstanbul elçisi İgnatiyev, Osmanlı topraklarını diğer devletlerle paylaşmaktansa Osmanlı İmparatorluğu’nun Rus nüfuzu altında bulundurulmasının daha faydalı olaca-ğını Rus Çarı’na da kabul ettirmiştir. Rusların bu teklifine Âlî Paşa, devletin onur, haysi-yet ve bağımsızlığından asla ödün vermeden yürütülmesi şartıyla karşı çıkmamıştır. Âlî Paşa’yı Rusya ile yakınlaşma siyasetine iten en önemli sebep Avrupa siyasi dengesinin bozulmasıdır.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Dpğru cevap E'dir

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap A'dır

Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap D'dir

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap E'dir.

19. yüzyıl boyunca Balkanlar’da etkisini devam ettirmiş ve nihayetinde önce Yunanistan’ın ve sonrasında da Sırbistan, Romanya ve Karadağ’ın bağımsızlıklarını kazanmaları ile Osmanlı Devleti aleyhine bir seyir izlemiştir. Bu gelişmelerin sebebi olarak “Milliyetçilik” cereyanları ve Rusların tahrikleri ön planda yer alırken; Osmanlı Devleti’nin siyasî ve askerî zaafları da etkili olmuştur.

Osmanlı Devleti Bosna Vilâyeti’nin genelinde olduğu gibi Hersek Sancağı’nda da toprakları çiftliklere taksim ederek idare etmekteydi. “Eshab-ı alâka” adı verilen çiftlik sahiplerinin topraklarını Hristiyan halk işlemekteydi ve bu topraklar kendilerine dedelerinden intikâl ettiğinden, işledikleri toprakları benimsemişlerdi. Çiftlik sahipleri de bu durumu müsamaha ile karşıladıklarından, taraflar birbirlerinden hoşnut olarak yaşamaktaydılar. Yüzyıllardır devam eden bu düzen, bölgenin âşarının iltizama verilmesi ile bozuldu. Mültezimler, âşarı toplarken yaptıkları suistimallerle halka eziyet etmeye başladılar. Di-ğer taraftan devletin isyan eden ağaların çiftliklerini mirî araziye çevirmesi, Mültezimlerin Hristiyan tebaa üzerindeki baskısını artırdı. Bu durum toprağı işleyen Hristiyanların ayaklanması ile sonuçlandı.

Osmanlı Devleti, dış müdahaleyi önleyebilmek için İngiltere’nin de tavsiyesi ile 12 Aralık 1875’te yeni bir ıslahat programını içeren “Adalet Fermanı”nı yürülüğe koydu. Bu ferman ile Gülhane ve Islahat Fermanları hükümleri tekrar edilirken yeni düzenlemeler de eklendi. İltizam usu-lünün tadil edileceği, cizye vergisinde indirim yapılacağı, vazifesini kötüye kullanan memurlar hakkında halkın şikâyet hakkının olacağı, mezhep imtiyazlarına riayet edileceği, devlet ya da şahıslar tarafından satılan topraklarda Müslüman ve Hristiyanların aynı satın alma hakkına sahip olacağı gibi hükümler bulunmaktaydı.

12 Aralık 1875’te yeni bir ıslahat programını içeren “Adalet Fermanı”nı yürülüğe koydu. Bu ferman ile Gülhane ve Islahat Fermanları hükümleri tekrar edilirken yeni düzenlemeler de eklendi. İltizam usulünün tadil edileceği, cizye vergisinde indirim yapılacağı, vazifesini kötüye kullanan me-murlar hakkında halkın şikâyet hakkının olacağı, mezhep imtiyazlarına riayet edileceği, devlet ya da şahıslar tarafından satılan topraklarda Müslüman ve Hristiyanların aynı satın alma hakkına sahip olacağı gibi hükümler bulunmaktaydı.

Sultan’ı doğru yolu görmesi ve ıslahı mümkün olmayan bir müstebid olarak gören paşalar, medrese öğrencilerini ayaklandırmak suretiyle Mahmud Nedim Paşa’dan kurtulmayı hedeflemişlerdir. Midhat Paşa, Veliahd Murad Efendi’nin sarrafı Hristaki’den altığı paraları medrese öğrencilerine dağıtarak “Softalar Nümâyişi”ni hazırlamıştır.