OSMANLI TARİHİ (1789-1876)

III. Selim, Avusturya ile yapılan barışın (1791) hemen ardından dönemin belli başlı devlet adamlarından ülke sorunları ve çözüm yollarına dair raporlar istemiş, ıslahat erkânı denilebilecek bir grubun desteğinin alınmasından sonra, Nizam-ı Cedit adı verilen bir dizi ıslahata teşebbüs etmişti. Doğru cevap A şıkkıdır.

İlk resmî gazete olan Takvim-i Vekayi’nin yayın hayatına girmesi, III. Selim’in sistemli bir şekilde başlattığı yeniliklerin II. Mahmut tarafından daha ileri aşamaya taşındığını göstermektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

1856 tarihli Islahat Fermanı’na göre, Müslüman ve gayrimüslimler arasında veya herhangi iki mezhep arasındaki ticaret ya da ceza hukukuna dair davalar karma (muhtelit) divanlarda; gayrimüslim tebaa arasında özel hukuka dair davalar ise Cemaat Mahkemelerinde görülebilecekti. Doğru cevap B şıkkıdır.

Bölgedeki asayişsizliğin sona erdirilmesi konusunda içinde Osmanlı Devleti’nin de olduğu bir Avrupa Komisyonu kurulmuş ve bu komisyonun tavsiyeleri ile 9 Haziran 1861’de Cebel-i Lübnan Nizamnamesi ilan edilmişti. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hâkimler Müfettişi anlamına gelen "Müfettiş-i Hükkâm" unvanı, ilk defa Tuna’da uygulanan 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi’yle karşımıza çıkmaktadır. Kadılar arasından şeyhülislamın teklifi ve padişahın onayı ile atanan bu görevli, temyiz-i hukuk ve cinayet meclisine başkanlık yapmasının yanı sıra, şer’i belgelerin usulüne uygun düzenlenip düzenlenmediğini inceliyor, vilayette görev yapan naiplerin davranış ve çalışmalarını denetliyordu. Bu unvan daha sonra Merkez Naibi olarak değiştirilmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

1860’lı yıllardan itibaren ve özellikle özel matbaaların yaygınlaşma sürecinde Yeni Osmanlılar denilen bir grup, siyasal muhalefete başlamışlardı. Namık Kemal, Ziya Paşa, Şinasi, Agâh Efendi ve Ali Suavi gibi isimlerden oluşan, belli ölçüde dil bilen ve Batı’yı tanıyan bu aydınlar, Mustafa Reşit, Âli ve Fuat Paşaların keyfî ve mutlakıyetçi tutumunu eleştiriyorlardı. Doğru cevap C şıkkıdır.

Büyük ülkü ya da hedef anlamına gelen "Megali İdea" terimi, Bizans İmparatorluğu’nu bir Helen İmparatorluğu olarak kabul eden Yunan milliyetçilerinin İstanbul başta olmak üzere, Bizans’ın etkin olduğu tüm yerleri ele geçirerek Helen İmparatorluğu’nu yeniden kurma hayallerini ifade eder. Doğru cevap C şıkkıdır.

Meclis-i Vâlâ’nın iş yükünün artmasıyla 1854 Eylül’ünde Meclis-i Âli-i Tanzimat ve Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye olmak üzere iki meclisli bir yapı oluşturulmuştu. Başkanlığını Âli Paşa’nın yapacağı Meclis-i Tanzimat, üst düzey memurları yargılayabiliyor, tanıklık için çağırabiliyor, nezaret arşivlerini inceletebiliyor ve Tanzimat’ın uygulanma sorunlarına müdahale ediyordu. Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ise, yasa yapma dışında cezai ve idari yargılama yapıyordu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Cevdet Paşa’nın etkin katkısıyla 1851 madde ve 16 Kitap şeklinde yayımlanan Mecelle, bir İslam Medeni Kanunu el kitabı olarak Nizamiye Mahkemeleri için hazırlanmıştı. Doğru cevap A şıkkıdır.

Viyana Kongresi’yle (1815) farklı yönetim bölgelerine ayrılmış olan İtalya’da mevcut hükümetlerden ekonomik ve siyasi açıdan uluslararası arenada hareket kabiliyeti olanı, Kont Cavour’un başbakan olduğu Piyemonte, yani Sardinya Krallığı idi. Doğru cevap E şıkkıdır.