OSMANLI TARİHİ (1789-1876)

Romantizm tabiata dönüş, tabiattaki mevcut sekil ve renkleri hür ve serbest bir şekilde ele almayı savunmuştur. Victor Hugo “Romantizm demek edebiyatta liberalizm demektir” seklinde bir saptamada bulunmuştur.

1805’de Mısır valiliğine getirilen Mehmed Ali Paşa Mısır’ın hem tarım hem de ticarette kalkınmasını sağlamıştır. Mehmed Ali Paşa’nın 1812’de Hicaz’da çıkan Vehhab isyanını bastırması gücünü büsbütün arttırmıştır.

Mehmed Ali Paşa’ya karsı Osmanlı Devleti’ni desteklemeye can atan devletlerin basında Rusya gelmekteydi. Rusya, Mehmet Ali Pasa isyanı ile en yakından ilgilenen devlet olmuştur. Çar I. Petro’dan beri Karadeniz’i bir Rus gölü yapmak, İstanbul ve Boğazları ele geçirmek, Akdeniz’e girmek isteyen Rusya için zayıf bir Osmanlı Devleti yerine güçlü bir Mehmed Ali Paşa yönetimi tehdit

oluşturmaktaydı. Bu nedenle Osmanlı yönetimini Mehmet Ali Paşa’ya karsı destekleyerek, hem kendisini hem de gelecekteki emellerini garanti altına almak istemiştir.

Fransa’nın aracılığıyla İbrahim Pasa ile yapılan görüşmeler sonucu 14 Mayıs 1833’te Kütahya Barışı yapılmıştır. Buna göre Mehmed Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerinden başka Şam valiliği, oğlu İbrahim Paşa’ya da Cidde valiliğine ek olarak Adana valiliği verilmiştir. İbrahim Paşa’nın Anadolu harekatı sırasında kendisine destek verenler affedilecek ve İbrahim Pasa, Sultandağı’nın gerisine çekilecektir.

Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammedîye isimli yeni ordunun ihtiyaçlarını karşılamak ve 1820’den beri artan fiyatlar karsısında düşük kalan gümrük resimlerinin (vergi)  sebep olduğu hazine kaybını önlemek üzere yabancı tüccardan fazladan alınmaya başlanan resimler, basta İngilizler olmak üzere yabancı tüccarları rahatsız etmiştir.

Osmanlı Devleti adına Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Pasa, Başvekâlet Muavini Kani Bey ve Hariciye Müsteşarı Nuri Efendi ile İngiltere adına Sir Henry Lytton Bulwer ve Başkonsolos Cartwright tarafından Reşid Pasa’ nın Baltalimanı’ndaki yalısında gizli olarak yapılan görüşmeler sonunda 16 Agustos1838’de “Baltalimanı Antlaşması” imzalanmıştır. 8 Ekim’de Kraliçe Victoria, Kasım baslarında da Sultan ll. Mahmud tarafından tasdik edilen antlaşma iki bölümden oluşur.

Mehmed Ali Pasa, Suriye ve Adana’nın da iadesini talep etmiştir. Ayrıca her yıl göndermekte olduğu vergiyi keserek bağımsızlığını ilan etmiştir. Bunun üzerine Sultan II. Mahmud, Rusya’nın da görüsünü aldıktan sonra Mehmed Ali Paşa’ya 21 Nisan 1839’da Nizip Savaşını ilan etmiştir.

Osmanlı padişahları arasında ilk kez memleket gezilerine çıkan kişi olan II. Mahmud, halkın yaşayışını bizzat yerinde görerek halkla doğrudan temasta bulunmuştur. 1830-1839 arası farklı zamanlarda 5 kez memleket gezisine çıkmış, gezi notları dönemin vakanüvisi Esad Efendi tarafından günü gününe kaydedildiği gibi Takvim-i Vekayi’de de yayınlanmıştır.

Sultan II. Mahmud ’un en önemli ıslahatlarından biri sadrazam ve şeyhülislamda toplanmış olan yetkileri, batılı modern devletlerde olduğu gibi çeşitli bakanlıklar (nezaretler) arasında paylaştırmasıdır. 30 Mart 1838’den itibaren sadrazamlık unvanı “basvekillik”e dönüştürülmüştür. Sadrazam padişahın mutlak vekili olmaktan çıkarılmış, eskiden elinde bulunan yetkiler bakanlara (nazırlara) devredilmiştir.

Muhtarlık teşkilatı ilk önce İstanbul’da Bilâd-ı Selase olarak adlandırılan Üsküdar, Eyüp ve Galata’da uygulanmıştır.