OSMANLI TARİHİ (1789-1876)

Bireyin özgürlüğünü, özerkliğini, temel haklarını garanti altına almayı amaçlayan ve bu nedenle siyasal iktidarın sınırlandırılması üzerinde duran düşünce sistemine liberalizm denir.

Bir devlet yönetiminde, devletin temel güç ve yetkilerinin tek kişide veya grupta toplandıgı yönetim biçimidir. Bu yönetim anlayışında gücü elinde toplayan kişiyi veya kişileri sınırlandıran herhangi bir yasa yoktur. Bu açıdan yönetenin veya yönetenlerin sınırsız iktidarı bulunmaktadır. Mutlakiyet, mutlak monarşi olarak da adlandırılabilir.

Kavalalı Mehmed Ali Paşa Mısır Valisi olduğunda 13 bin kese olan geliri, dördüncü yılında 35 bin keseye sonra da 400 bin keseye kadar çıkarmıştır. 12 bin kesesini İstanbul’a vergi olarak gönderirken kazandığı paranın bir kısmıyla Fransa’dan getirilen subay ve teknisyenlerle Avrupa tarzı bir ordu ve donanma inşa etmiştir. Ayrıca Avrupa’ya eğitim için öğrenci gönderilmiştir. Mısır’da 1816’da hendese mektebi, 1827’de tıbbiye, 1834’te mühendishane açıldığı gibi buralarda Avrupa programları uygulanmıştır. 1820 yılında ilk matbaa açılarak yeni okullar için gerekli kitapların ve daha sonra Arapça, Türkçe ve Farsça klasik eserlerin basımı gerçekleştirilmiştir.

1828’de “Vakayi-i Mısriye” isimli resmî bir gazete Arapça ve Türkçe olarak yayımlanmaya başlanmıştır.

Mehmet Ali Paşa’nın 1831’de isyanına giden süreçte Suriye valiliğini ele geçirmenin yanı sıra Mısır’ı, komşuları olan Sudan ve tüm Arabistan’da en üstün güç hâline getirmek, İstanbul’dan bağımsız hareket edebilmek, Mısır valiliğini bir hanedanlık biçiminde babadan oğula geçirmek gibi hedefleri bulunmaktaydı. Ancak Avrupa topraklarına yönelmek Mehmed Ali Paşa için bir hedef değildi.

Kütahya Barışı yapılmasına rağmen Osmanlı Devleti, kendisine yardım göndermiş olan Rusya ile bir savunma antlaşması yapmaya karar vermiştir. Bunun sonucu olarak adını Rus kuvvetlerinin karargâh kurduğu Beykoz Hünkâr İskelesi’nden alan Hünkâr İskelesi Anlaşması imzalanmıştır.

Osmanlı maliyesinde tekel uygulamasını ifade eden terim Yedi- I Vahid’dir. Ayrıca zarûri ihtiyaç maddesi sayılan ürünlerin üretim yerinden satıldığı yere kadar devlet denetiminde olması uygulaması da aynı terimle adlandırılır.

II Mahmud döneminde sosyal alanda yapılan yenilikler şu şekilde sıralanabilir; 1 Kasım 1831 tarihinde Osmanlı Devleti’nin ilk resmî gazetesi “Takv­im-­i Vekây­i” nin çıkarılması, Avrupa’da uygulanan modern posta teşk­ilatlanmasının uygulanması, karantina uygulanmaya başlanması, Avrupa’da gelişen gemi yapım teknolojisinin takip edildiğinin bir göstergesi olarak, 1827 yılında bir buharlı gemi satın alınması.

II. Mahmud döneminde gerçekleştirilen önemli işlerden biri de 1831 tarihli ilk nüfus sayımıdır. 1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması üzerine yeni orduya alınacak asker potansiyelini belirlemek, vergilerin dağılımı ve tahsisinde yaşanan sıkıntıları gidermek gibi amaçlar doğrultusunda başlatılan sayım, Mülki alanda yapılan yenilikler kapsamındadır.

Özel mülkiyetin herhangi bir bedel ödenmeden, devlet adına alınmasına ‘müsadere’ adı verilir.

1830 yılı II. Mahmud’un 22. saltanat yılı olup Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra ağırlık verdiği ıslahat düşüncesinin de yoğunluk kazandığı bir dönem olmuştur.

1815 Viyana Kongresi’nden sonra monarşilerin benimsediği “Viyana Sistemi” ne karşı 1820’lerden itibaren liberal tepkiler güçlenmeye başlamıştır.

1815 Viyana Kongresi’nden sonra monarşilerin benimsediği “Viyana Sistemi” ne karşı 1820’lerden itibaren liberal tepkiler güçlenmeye başlamıştır.

II. Mahmud, 1821 Mora isyanı sırasında Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’dan yardım istemiş, Mehmed Ali Paşa da oğlu İbrahim Paşa komutasında Mısır birliklerini yardıma göndermiştir.

II. Mahmud, 1821 Mora isyanı sırasında Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’dan yardım istemiş, Mehmed Ali Paşa da oğlu İbrahim Paşa komutasında Mısır birliklerini yardıma göndermiştir.

Mehmet Ali Paşa’nın 1831’de isyanına giden süreçte Suriye valiliğini ele geçirmenin yanı sıra Mısır’ı, komşuları olan Sudan ve tüm Arabistan’da en üstün güç hâline getirmek, İstanbul’dan bağımsız hareket edebilmek, Mısır valiliğini bir hanedanlık biçiminde babadan oğula geçirmek gibi hedefleri de bulunmaktaydı.

Mehmet Ali Paşa’nın 1831’de isyanına giden süreçte Suriye valiliğini ele geçirmenin yanı sıra Mısır’ı, komşuları olan Sudan ve tüm Arabistan’da en üstün güç hâline getirmek, İstanbul’dan bağımsız hareket edebilmek, Mısır valiliğini bir hanedanlık biçiminde babadan oğula geçirmek gibi hedefleri de bulunmaktaydı.

İbrahim Paşa’ya İstanbul yolunun açılması ve devletin içine düştüğü bu zor durumdan kurtulması için II. Mahmud’un Avrupa devletlerinden yardım istemekten başka çaresi kalmamıştı.

Cevap: Fransa, 18. yüzyıl sonlarından itibaren Mısır ile yakından ilgilenen bir devletti.

Kütahya Barışı yapılmasına rağmen Osmanlı Devleti, kendisine yardım göndermiş olan Rusya ile bir savunma antlaşması yapmaya karar vermiştir.