OSMANLI TARİHİ (1789-1876)

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşları sırasında, General Potemkin komutasındaki Rus ordusu, Yaş ve Hotin’i aldıktan sonra Özi Kalesi’ni kuşatır.

Osmanlı tarihinin en kötü antlaşmalarından biri olan Küçük Kaynarca ve Kırım’ın kaybedilmesi I. Abdülhamit’in kamuoyunda itibar kaybetmesine neden olmuştur.

Rusçuk karşısında bulunan Yergöğü Kalesi’ni kuşatan Avusturya ordusu büyük bir direnişle karşılaştı. Rusçuk’taki Osmanlı askerlerinin yardıma gelmesi ile Avusturya ordusu iki ateş arasında kaldı ve geri çekilmek zorunda kaldı.

“Nizam-ı Cedid”, Yeni Düzen olarak adlandırılan reform programı ilk defa Köprülü Mustafa Fazıl Paşa tarafından kullanılmıştı. Değişik dönemlerde dar ve geniş iki anlamda kullanılmıştır.

İktisadi ve Sosyal alanda yapılan reformlar çerçevesinde İstanbul’da bir Zahire Nazırlığı kuruldu ve İstanbul’un zahire ihtiyacının karşılanması işi tüccarlardan alınarak bu nazırlığa devredildi.

Dağlı eşkıyasına bir türlü son verilememesinin en önemli nedeni, bazı ayan ve yerel eşrafın kendi çıkarları nedeniyle eşkıya ile birlikte hareket etmesidir.

İşkodra Mutasarrıfı Kara Mahmud Paşa, Karadağ aleyhine topraklarını genişletmek istiyordu. 1796 yılında Karadağ Vladika’sının Osmanlı Devleti ile yaşadığı sorunları fırsat bilerek, Babıali’ye danışmadan ordusu ile Karadağ’a girdi.

Montesquieu, “Kanunların Ruhu” eserinde, yasama, yürütme ve yargının birbirinden ayrılmasına (kuvvetler ayrılığı) vurgu yapmıştır.

Fransa’da cumhuriyetin ilanından sonra 1793 Haziranında ilk elçi olarak İstanbul’a Henry Descorches gizlice geldi. Fransa’daki rejimin Babıali tarafından tanınmasını istiyordu.

Campo Formio Antlaşması’ndan sonra tarihte ilk defa Fransa ile Osmanlı arasında doğal sınırlar tesis edilmiş, bir başka deyişle sınır komşusu olmuşlardır.

Çeşitli tarihlerde Müslüman devletlere karşı Katolik Papasının yaptığı çağrıyla Hristiyan devletlerin kurduğu ittifak Kutsal İttifaktır.

Hat Arapça yazı demektir. Padişahın kendi el yazısı ile yazılmış emirlere ise Hatt-ı hümâyun denir. Padişahın ihtiyaç halinde verdiği yazılı emirler için kullanılan bir tabirdir.

1788 tarihinde İngiltere, Hollanda ve Prusya’nın; Rusya, Fransa ve Avusturya’ya karşı oluşturdukları ittifaktır.

Türk Dil Kurumu sözlüğünde; bir konu hakkında birinin düşüncesini sorma, iki veya daha fazla kişinin birbiriyle fikir alışverişinde bulunması şeklinde açıklanan meşveretin İslam devlet geleneğinde önemli bir yeri vardır. Osmanlı Devleti’nde önemli ve olağanüstü konuların görüşüldüğü danışma meclislerine Meşveret Meclisi denir.

Yaş Antlaşmasıyla 1787 yılında Ruslar ile başlayan savaş resmen sona erdi.

Osmanlı klasik döneminde taşra yöneticileri merkezden tayin edilirdi. Bu yöneticilerin yanı sıra her vilayet ve kasabadan seçilmiş bir âyan bulunurdu. Çeşitli sorumlulukları bulunan âyanlar bir anlamda devlete karşı halkı, halka karşı da devleti temsil ederlerdi.

Devlet çeşitli dönemlerde, âyanların nüfuzunu kırmak için teşebbüslerde bulunduysa da başarılı olamadı. Özellikle 1768 yılından itibaren Batı’da yeniden savaş dönemine girilmesi âyanların gücünü arttırdı. 1787 yılında âyanlık kaldırılarak yerine şehir kethüdalığı getirildi.

1806 yılında Rumeli’de Nizâm-ı Cedîd ortaları kurulmasına karar verildi ve bu görevi de Kadı Abdurrahman Paşa üstlendi.

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) “Toplumsal Sözleşme” adlı eserinde kişiler arası eşitliği esas almış ve devletin iktidara değil halka ait olduğunu savunmuştu.

Yasama Meclisi 20 Eylül 1792’de yerini “Konvansiyon Meclisi’ne” bıraktı. Bu meclis ilk olarak krallığı kaldırarak cumhuriyeti ilan etti. Böylece Fransa’da “I. Cumhuriyet Dönemi”ne girildi.