OSMANLI TARİHİ (1789-1876) - Deneme Sınavı - 7

1838'de faaliyete geçen Meclis-i Vala'nın iş yükünün artmasıyla 1854 Eylül'ünde kurulan iki meclisden biri olan Valay-ı Ahkam-ı Adliye, yasa yapma dışında cezai ve idari yargılama da yapıyordu.

Şahıs, aile, miras, ceza, vergi ve arazi hukukuna dair hükümleri ihtiva etmeyen Mecelle; alış veriş, kita, hizmet akdi, kefalet, havale, rehin, emanet, bağışlama, delil ve yemin gibi fıkıhla ilgili uygulamaların bier araya getirilmesiyle oluşmuştur.

A, B, C ve D seçenekleri Sultan Abdülmecid devri uygulamalarıdır. Osmanlı eğitim sisteminin dönüm noktası olan

Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, Sultan Abdülaziz döneminin uygulamalarından biridir.

Islahat Fermanı’nın ana hedefi Gayr-i Müslim tebayı eşit hale getirecek bazı hak ve imtiyazları sağlamaktı. Bu ferman Gayr-i Müslimlere yeni haklar tanımıştır.

Islahat Fermanı’nın ilan edilmesine karşı Müslümanlar tarafından gösterilen ilk büyük tepki Cidde’de meydana geldi. Cidde’de Islahat Fermanı’nın Hristiyanlara tanıdığı imtiyazlardan rahatsızlık duyan bir grup Müslüman ve hacı Hristiyan halka saldırdı.

Lübnan ve Suriye olayları, temelde Katolik Maruniler ve Dürziler arasında geçmişe dayanan düşmanlık ve geçimsizliğin doğurduğu çatışmalardan kaynaklanmıştır.

Islahat Fermanı 18 Şubat 1856’da ilan edildi. Fermanda Gayr-i Müslim Osmanlı tebasının hakları ele alınmıştır.

Türkiye’nin ilk anayasası olan Kanun-ı Esasi, padişah II. Abdülhamid döneminde 23 Aralık 1876’da ilan edilmiştir. Sultan Abdülmecit’in padişahlık yaptığı yıllar 1839-1861 yılları arasındadır.

Maarif-i Umumiye Nizamnamesi oldukça kapsamlı ve çağdaş bir eğitim teşkilatı öngörmüştür. Ancak Mekteb-i Mülkiye 1859’da memur ve yönetici yetiştirmek amacıyla açılmıştır.

Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı sırasında artan savaş masraflarını karşılamak maksadıyla uluslararası piyasalardan ilk kez borç para almıştır.

Baltalimanı Ticaret Antlaşması 16 Ağustos 1838 tarihinde Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalandı. Antlaşma on maddeden oluşuyordu. İngiltere’ye büyük ticari ayrıcalıklar tanındı. Osmanlı ticareti büyük yara aldı.

Vilayet Nizamnamesi’nin üç temel hedefi vardı. İlk hedef merkezin denetiminde taşrada yetkileri arttırılmış ve iyi işleyen çoğulcu bir mahalli idare kurmaktı. İkincisi, hukuki ve idari yapıyı birbirinden ayrımak, üçüncüsü, her kesimden halkın din ayrımı yapılmadan tebaa bilinciyle refah ve barışı elde etmek konusunda çaba sarf etmelerini temin etmekti. Nizamname vilayet, liva, kaza ve köy olmak üzere dört idari taksimatı öngörmüştür.

Kudüs’te Kamame Kilisesi, Hz. Meryem’in mezarı ve Beytü’l-Lahm Kilisesi gibi kutsal yerlerin bakımı sorunu Ortodoks ve Katolikler arasında tartışma konusu olmuştur. Rusların anlaşmaz tavrı bu savaşın başlamasına yol açmıştır.

III. Selim, Avusturya ile yapılan barışın (1791) hemen ardından dönemin belli başlı devlet adamlarından ülke sorunları ve çözüm yollarına dair raporlar istemiş, ıslahat erkânı denilebilecek bir grubun desteğinin alınmasından sonra, Nizam-ı Cedit adı verilen bir dizi ıslahata teşebbüs etmişti.

Seyfiye ve kalemiye sınıflarındaki modernleştirme girişimlerinden ilmiye sınıfı da nasibini alacaktı. 1826’da İhtisap Nezareti’nin kurulmasıyla kadı ve naiplerin çarşı-pazar düzenindeki etkinlikleri sınırlandırıldığı gibi, Evkaf Nezareti’nin (1836) kurulmasıyla da kadıların vakıf sistemindeki yetkileri azaltılacak ve medrese talebelerinin iaşe ve ibate olanaklarındaki inisiyatif merkezî yönetimin kontrolüne geçecekti.

Ferman’ın önemli hükümlerinden biri de yabancıların Osmanlı Devleti’nde mülk sahibi olmalarına izin vermesiydi.   Bu durumda cevap "D" seçeneğidir.

Panslavizm Orta ve Doğu Avrupa’da Avusturya ve Alman egemenliğinde yaşayan Çek ve Slovakların kendilerini farklı konumlandırdıkları edebî, felsefi ve kültürel bir iddia olarak ortaya çıkmıştı. 1848 İhtilalinden sonra Habsburgların Çek ve Slovakların haklarını tanımaması, kültürel farklılık taleplerine şiddetle karşılık vermesi, Slavlık iddiasına siyasi bir yön vermeye başlamış; Orta ve Doğu Avrupa’daki halkların Rusya’ya yönelmelerine sebep olmuştu.

Paris Antlaşması’nın imzacı devletleri 1857 Haziran’ında bir komisyon kurarak birleşmenin referanduma götürülmesini sağlamışlardı. Referandum birleşme aleyhine çıkmasına karşın usulsüzlük yapıldığını iddia eden büyük devletler seçimi yeniletmişler, ikinci seçimde arzu ettikleri sonucu elde etmişlerdi. 8 Ekim 1857’de Eflak-Boğdan’ın Romanya adıyla birleştirilmesi ve başına da Avrupa hükümdar ailelerinden bir prensin getirilmesi kararı alınmıştı

Avusturya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Prusya ile Osmanlı Devleti arasında Karadağ Meselesi’nin çözümü için 8 Kasım 1858’de bir protokol imzalanmıştı.

Telgraf ve demiryolunun yaygınlaşması, İstanbul’da ilk belediye teşkilatının organize edilmesi, Arazi Kanunnamesi gibi (1858) geleneksel, Ceza Kanunnamesi gibi Batı hukukunun esas alındığı metinlerin yürürlüğe girmesi ve Şirket-i Hayriye’nin kurulması Sultan Abdülmecid döneminin diğer önemli olaylarındandı.