OSMANLI TARİHİ (1789-1876) - Deneme Sınavı - 4

Büyücü, Abdi, Eskici, Acem, Arap, Kayserili ve Tiryaki gibi karakterlere sahip ortaoyunun iki önemli ismi ise Kavuklu Hamdi ile Pişekâr Küçük İsmail Efendi’dir.

Berlin’de alınan kararlar mucibince Kont Andraşi tarafından hazırlanan nota; İngiltere, Fransa ve İtalya’nın da onayı alındıktan sonra 31 Ocak 1876’da Osmanlı Devleti’ne iletildi. Bu nota ile: Hristiyan halk için din ve mezhep serbestliğinin verilmesi, iltizam usulünün kaldırılması, toplanan vergilerin doğrudan burada harcanması, çiftçilerin topraklarına sahip olabilmeleri için önlem alınması, ıslahatları kontrol için Müslüman ve Hristiyan temsilcilerden oluşan bir komisyon kurulması, Osmanlı Devleti’nden istenmekteydi.

İgnatiyev, “Yakın Şark Masası”nın başındayken şu üç hususun gerçekleştirilmesini temel politika olarak belirlemiştir ve İstanbul’a gelişinden sonra da bu politikayı devam ettirmiştir: 1856 Paris Barışı ile kabul edilen Karadeniz’in tarafsızlığının kaldırılması, İstanbul ve Boğazlar’da Rus nüfuzunun tesisi, Balkanlar’daki Slav kavimlerinin Rus nüfuzuna alınması.

Osmanlı Devleti'nde Tanzimat süreci boyunca etkili olan ve önemli görevleri yerine getiren paşalardan biri de Ali Paşadır. Sultan Abdülaziz'in usul ve kanuna aykırı iradelerini uygulamamştır. Sultan Abdülaziz, Ali Paşayı beğenmekle birlikte sevmezdi. Onun Avrupa devletleri nazarındaki itibarına ve devlet yönetimindeki maharetine inanıp güvendiğinden Ali Paşa'yı ölümüne kadar azletmemiştir.

Londra Antlaşması ile Karadeniz'in tarafsızlığı ilkesi iptal edilmiştir. Aynı antlaşma ile Boğazların barış dönemi kapalılığı ilkesi de kaldırılmıştır. Rusya, Avrupa'nın siyasi ortamından faydalanarak, Kırım yenilgisi ile kabul etmek zorunda kaldığı hükümleri, poliitik girişimlerle kaldırtmayı başarmıştır.

Rusların Türkistan'da ilerledikleri 1860 sonrası dönemde, Türkistan'nın defalarca yapılan yardım istekleri karşılanmamıştır. Mesafenin uzak olması, doğrudan sınır olamaması, devletin iç ve dış problemler, ve Rusya ile yürütülen ihtiyatlı siyaset yardım taleplerinin cevap verilememesinde etkili olmuştur. Osmanlı Devleti, Türkistan Siyasetinde izlediği pasif politikayı terk ederek Kaşgar Han'ı Yakup Bey'i desteklemiştir.

Osmanlı Devleti Bosna Vilayeti'nin genelinde olduğu gibi Hersek Sancağı'nda da toprakları çiftliklere taksim ederek idare etmekteydi. "Eshab-ı alaka" adı verilen çiftlik sahiplerinin topraklarını Hristiyan halk işletmekteydi ve bu topraklar kendilerine dedelerinden intikal ettiği için işledikleri toprakları benimsemişlerdi.

A, B, C ve D seçenekleri Berlin Memorandumu'nun maddeleridir. Berlin'de ilgili devletler tarafından alınan kararlar mucibince Kont Andraşi tarafından hazırlanan nota 31 Ocak 1876'da Osmanlı Devleti'ne iletildi. Notanın maddelerinden biri "Hristiyan halk için din ve mezhep serbestliğinin verilmesini" söylemekteydi.

Osmanlı topraklarında yaşayan gayrımüslimlerin can ve mal emniyetlerinin kalmadığından hareketle yapılan ve tarihe Berlin Memorandumu olarak geçen toplantıda alınan kararlardan biri "Bosna-Hersek'te iki aylık ateşkes ilan edilmesi ve Osmanlı askerlerinin belli bir bölgeye çekilmeleridir. B, C, D ve E seçenekleri Kont Andraşi tarafından hazırlanan notanın maddeleridir.

Perkli Lazari olarak bilinen kişi aslı Rum olan ABD'nin Selanik Başkonsolosu'dur. Dokunulmazlığına sığınarak Müslüman olmaya gelen bir Bulgar kızı kaçırarak olaylara neden olmuştur.

Midhat Paşa, Velihad Murad Efendi'nin sarrafı Hristaki'den aldığı paraları medrese öğrencilerine dağıtarak "Softalar Nümayişi" ni hazırlamıştır. Hristaki'nin işin içinde olması, arka planda bu organizasyonun Şehzade Murad Efendi tarafından desteklendiği izlenimini ortaya çıkarmaktadır.

Safahatı sevmeyen Sultan Abdülaziz, Avrupai adetlerden hoşlanmaz, orta oyunu seyreder, avlanır, güreşir, yüzer ve cirit atardı. Eski örf ve adetler bağlı olanlar tarafından kendisine "İkinci Yavuz" yakıştırması yapılmıştır.

Batılı yönü olmayan Sultan Abdülaziz, Fransızca öğrenmemiş Avrupa ilim ve kültürü ile temas etmemiştir.Türk Musikisini iyi bilir, mükemmel derecede ney üfler ve lavta çalardı. Aynı zamand bir bestekardı. Sultan Abdülmecid'in kurduğu saray orkestrasını kaldırarak yerine "Türk Musikisi Saz Takımını" kurmuştur.

Fransız Devrimi’nden sonra yayılan milliyetçiliğin etkisiyle 1804’te Sırbistan’da bağımsızlık yanlısı isyanlar başlamıştır.

Fransa’nın Almanya’ya karşı aldığı büyük yenilgiden sonra Rusya, 31 Ekim 1870’te Paris Antlaşması’nın Karadeniz ile ilgili hükümlerinin geçersiz olduğunu ilan etti. Prusya Başbakanı Bismarck’ın girişimiyle de 17 Ocak 1871’de Londra’da uluslararası bir konferans toplandı. Burada Karadeniz’in tarafsızlığı kaldırıldı.

Mahmut Nedim Paşa dış politikada açık bir Rus taraftarıydı. Sadrazam olmasıyla uluslararası dengelerde Rusya birinci derecede gözetilen ülke konumuna gelmiştir

İngiltere, mevcut statükoyu değiştirdiğinden ve İngiliz çıkarlarına aykırı olan Berlin Memorandumu’nu reddetmiştir.

İstanbul’daki medrese talebeleri 10 Mayıs 1876’da derslerini bırakarak Fatih ve Bayezid meydanlarında nümayişler yaptılar. Bu olay Softalar Ayaklanması olarak adlandırılmaktadır.

Mahmut Şevket Paşa II. Meşrutiyet’in ilanından sonra etkili olan kişilerden biridir. Abdülaziz’in tahttan indirilmesinden sonra askeri ve siyasi bir rol oynamaya başlamıştır.

Abdülaziz’in seyahatleri bu alanda ilk ve tek olması bakımından önemlidir. Abdülaziz 3 Nisan 1863’te zayıflayan otoriteyi ve Osmanlı Devleti’ne bağlılığını kuvvetlendirmek için Mısır’a bir seyahata çıktı.