OSMANLI TARİHİ (1789-1876) - Deneme Sınavı - 1

Doğru cevap C seçeneğidir. Sayfa 219’da 1871-1876 TARİHLERİ ARASINDAKİ GELİŞMELER ana konu başlığının “Selanik Vak’ası (6 Mayıs 1876) “ alt konu başlığında ki açıklamalarda: “Perikli Lazari olarak da bilinen ABD’nin Selanik Konsolosu olan bu şahıs aslen Rum olup aynı zamanda Rus vatandaşıydı. Lazari, Kıbrıs ve Girit’teki diğer Amerikan Konsolosları gibi Selanik olayında dokunulmazlığına güvenerek Müslüman olmaya gelmiş Bulgar kızını kaçırmaktan geri durmamış ve Osmanlı Devleti’ni Avrupa Devletleri karşısında zor duruma düşürecek olayın da fitilini ateşlemiştir “Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir. Sayfa 219’da 1871-1876 TARİHLERİ ARASINDAKİ GELİŞMELER ana konu başlığının “Selanik Vak’ası (6 Mayıs 1876) “ alt konu başlığında ki açıklamalarda: “Fransız ve Alman Konsoloslarının öldürülmesi, Avrupa’da Osmanlı aleyhine olan havayı ağırlaştırmıştır. Nitekim 13 Mayıs 1876 tarihinde Rus Başbakanı Gorçakof, Alman Başbakanı Bismarck ve Avusturya Başbakanı Andraşi’nin müşterek eseri olan Berlin Memorandumu’nun ilanı, Selanik Olayı’nın bir neticesidir. “Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneğidir. Sayfa 219’da 1871-1876 TARİHLERİ ARASINDAKİ GELİŞMELER ana konu başlığının “Selanik Vak’ası (6 Mayıs 1876) “ alt konu başlığında ki açıklamalarda: “Fransız ve Alman Konsoloslarının öldürülmesi, Avrupa’da Osmanlı aleyhine olan havayı ağırlaştırmıştır. Nitekim 13 Mayıs 1876 tarihinde Rus Başbakanı Gorçakof, Alman Başbakanı Bismarck ve Avusturya Başbakanı Andraşi’nin müşterek eseri olan Berlin Memorandumu’nun ilanı, Selanik Olayı’nın bir neticesidir. “Şeklinde açıklanmıştır.

1871-1876 yılları, Sultan Abdülaziz’in iktidarının ikinci dönemi olarak bilinir.

Âlî Paşa’nın ölümünden sonra sadâret mührü, 8 Eylül 1871 tarihinde Mahmud Nedim
Paşa’ya verilmiştir. İsmail Hami Danişmend, Mahmud Nedim Paşa’nın Sadâretini üzücü
bir gelişme olarak tanımlarken; onun bu makama getirilmesi hususunda da Âlî Paşa’nın
hastalığı sırasında Pâdişahı istibdâda sevk ederek ve Bahriye bütçesinden saraya para aktararak göze girmesini gerekçe olarak sunmaktadır

Rus Dışişleri Bakanı Gorçakov, Paris Barışı’nda imzası bulunan devletlere verdiği nota
ile Karadeniz’in bîtaraflığına dair maddeleri tanımadığını bildirmiştir. Fransa’nın aldığı
büyük mağlubiyetin etkisinde olması, Almanya için Rus tarafsızlığının önemi; Âlî Paşa’yı
İngiltere’ye başvurmaya mecbur bırakmış ve nihayetinde Londra’da bir konferans toplanmıştır. 13 Mart 1871 tarihinde imzalanan Londra Antlaşması ile Karadeniz’in tarafsızlığı ilkesi iptal edilmiştir. Aynı antlaşma ile Boğazların barış dönemi kapalılığı ilkesi de kaldırılmıştır.

Hersek ayaklanması, isyan sahasında mezkûr değişikliklere sebep olurken; İstanbul’da da sadârete 26 Ağustos 1875 tarihinde Mahmud Nedim
Paşa’nın getirilmesi ile sonuçlandı. Mahmud Nedim Paşa’nın “Sadrâzam ben olsam bu
işi bir haftada bitiririm.” sözü Sultan Abdülaziz’in bu değişikliği yapmasında etkili oldu.

Âsiler ise konsolosların ayaklarına kadar gelmesinden cesaret alarak bu teklifleri reddettikleri gibi Hersek için imtiyazlı bir idare tanınmadıkça mücadeleden vazgeçmeyeceklerini bildirdiler.

Osmanlı Devleti, dış müdahaleyi önleyebilmek için İngiltere’nin de tavsiyesi ile 12 Aralık 1875’te yeni bir ıslahat programını içeren “Adalet Fermanı”nı yürülüğe koydu. Bu ferman ile Gülhane ve Islahat Fermanları hükümleri tekrar edilirken yeni düzenlemeler de eklendi.

Üç devlet arasında hazırlanan bu metin, Osmanlı Devleti’ne tebliğ edilmeden önce
1856 Paris Antlaşması’nda imzası bulunan devletlere gönderilerek onlarında onayı alınmak istenmiştir. Fransa ve İtalya bunu kabul ederken, İngiltere’nin karşı çıkması ile birlikte bu girişim hükümsüz hale gelmiştir.

12 Mayıs Cuma günü sadâret mührü Hafız Mehmed Bey tarafından elinden alınan
Mahmud Nedim Paşa, kovulmak sureti ile Bâb-ı Âlî’den ayrılmış ve İran Elçiliği tarafından gelen talebelerin elinden güç-bela kurtularak yalısına ulaşabilmiştir. Mahmud Nedim Paşa’nın azli ile yerine Mütercim Rüşdü Paşa getirilirken Hasan Hayrullah Efendi
Şeyhülislâmlığa ve Hüseyin Avni Paşa ise Seraskerlik makamına getirilmişlerdir. Mithad
Paşa ise Vükelâ Meclisi’ne memur edilmiş ve böylece Midhat Paşa’nın konağında hazırlanan planın ilk safhası başarı ile sonuçlandırılmıştır.

Sultan Abdülaziz, “Erkân-ı Erba’a” olarak adlandırılan; Mütercim Rüşdü Paşa, Hüseyin
Avni Paşa, Midhat Paşa ve Hayrullah Efendi’den oluşan dört kişinin şahsi kin ve nefreti
sebebiyle tahttan indirilmiştir.

Türk Musikisini çok iyi bilir, mükemmel derecede ney üfler ve lavta çalardı. Bunun yanında bestekâr da olan Sultan Abdülaziz, Sultan Abdülmecid’in kurdurduğu saray orkestrasını kaldırarak yerine “Türk Musikisi Saz Takımı”nı kurmuştur.

Nitekim Sultan Abdülaziz’invŞeyhülislâm Hayrullah Efendi’ye “O kocabaşlı adamı işten
çıkarmış olsam başımıza ne işler çıkar!” demesi onun idaredeki rolünü gösterirken; Paşa’nın ölümü sonrası Sultan’ınvsöylediği rivayet edilen “İşte şimdi serbest oldum. Pâdişahvolduğumu şimdi anlamaya başladım!” sözleri de Âlî Paşa’nın nüfuz ve tesirinin Sultan üzerindeki etkisini göstermesi adına önemlidir.