OSMANLI TARİHİ (1789-1876) - Deneme Sınavı - 8

1807'de Fransız ordusu Rus ordusunu mağlubiyete uğrattı ve 9 Temmuz 1807 tariihinde Tilsit Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Rus Çarı I. Alexander Napoleon'u Batı'nın İmparatoru, Napoleon da Alexander'i Doğu'nun imparatoru olarak selamlıyordu.

Slobozia'da varılan uzlaşmaya göre, Rus donanması Bozcaada'daki işgaline son vermesi ile boğazlara dönük abluka da kalkacak ve boğazların güvenliği sağlanmış olacaktı.

A,B,D ve E seçeneklerindeki kişiler, III.Selim'i tahta geçirmek isiyordu. Ataullah Efendi isyana destek vermişti ve

bu nedenle III.Selim'in yeniden tahta geçirilmesi ile cezalandırılmak istenen kişilerden biridir.

Alemdar Mustafa Bey, ayanların Osmanlı Devleti'nin önemli bir ismi haline gelmelerinden dolayı, ayanlar ile merkezi hükümetin uzmanlaşmasının önemli olduğunu düşünmektedir. Bu nedenle Anadolu ve Rumeli ayanlarını İstanbul'a davet eder. Ayanlar içinde önemli bir konuma sahip olan Tepedelenli Ali Paşa davete katılmamıştır.

II. Mahmud tahta çıktığında bir ayan olan ve sadrazamlığa getirdiği Alemdar Mustafa Paşa'ya borçlu olduğunu biliyordu. Devletin taşra üzerinde denetimi yitirmesi, ayanları devlet idaresinde önemli bir güç konumuna getirmişti.

İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Kala-i Sultaniye Antlaşması'nın önemli maddelerinden biri, "Osmanlı Devleti'nin elinde, İngiliz tüccarlarına ait mal ve eşya varsa bunlar hemen iade edilmesidir". B,C,D ve E seçeneklerindeki maddeler, Fransa'nın İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında  böyle bir metne tepki koyması ihtimaline karşı, Osmanlı DEvleti ile İngiltere arasında yapılan gizli ittifak maddeleridir.

İngiltere ile Osmanlı Devletinin Kala-i Sultaniye Antlaşmasına karşı Fransa'nın göstereceği tepki düşünülerek Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında oluştururlan gizli ittifakın maddelerinden biri "İngiltere'nin İskenderiyeyi boşaltması sırasında İngiliz Komutanlarıyla Osmanlı yetkilileri arasında yapılan anlaşma, gözden geçirilerek yeniden düzenlenecektir" maddesidir. A,C,D ve E seçenekleri, İngiltere ile Osmanlı Devletinin Kala-i Sultaniye Antlaşması maddeleriidir.

Viyana Kongresi'ne Osmanlı Devleti'de, 1798-1802 yılları arasında gerçekleşen İkinci Koalisyon Savaşına katılması nedeniyle davet edildi. Babıali bu daveti geri çevirdi. Osmanlı hükümeti , toprak bütünlüğünün uluslararası bir toplantıda gündeme gelmesi ve egemenliğinin sorgulanmasından endişe ettiğ için böyle bir karar aldı.

II.Mahmud, Bağdat ve Şam eyaletlerindeki birliklerin, Vahabilerin yayılmasına engel olamadıklarını anlayınca, isyanı bastırmak üzere Mısır Valisi Mehmed Ali Paşayı görevlendirdi.

II.Mahmud, Avrupa Devletlerinin Napoleon ile uğraşmasını fırsat bilerek devlete alternatif bir güç haline gelen ayanları temizleme harekatı başlattı.  Rumeli'de bölgesel iktidara sahip olan Hasköylü Emin Ağa, II.Mahmud tarafından ortadan kaldırılan ayandır.

İsyancılar, Nizâm-ı Cedîd hareketine son verildiğini ilân ettiler. Özellikle reform çabaları için gerekli olan maddi kaynağın sağlanması amacıyla oluşturulan İrâd-ı Cedîd hazinesi ortadan kaldırıldı. Bu hazine için yürürlüğe konulan yeni vergilerin de geçersiz olduğu belirtilerek halktan alınan fazla verginin iptal edileceği propagandası yapıldı. Böylece kamuoyunun isyana ve isyancılara karşı duyabileceği öfkenin önüne geçilmesi planlanıyordu. İrâd-ı Cedîd hazinesi dışında III. Selim’in ıslahat programı çerçevesinde oluşturulan diğer kurumlar da kaldırıldı. Ordudan ihraç edilenler yeniden askere alındı. Nizâm-ı Cedîd askerleri görüldükleri yerlerde yakalanarak öldürüldüler.

İsyanın liderliğini yapan Kabakçı Mustafa, kendisine Turnacıbaşılığı layık görürken yakın arkadaşları da başka önemli makamlara getirilmişti.

1806 Kasım’ında Berlin’de ilan ettiği kararname ile Napoleon, fethettiği bütün topraklarda İngiliz mallarının ithal edilmesini yasaklamıştı. Tilsit Anlaşması ile varılan uzlaşma sonucunda bu yasağın sınırları Rus topraklarını da kapsayacak biçimde genişletiliyordu. Napoleon tarafından uygulamaya konulan ve Kıta Sistemi (Continental System) adıyla anılan bu projenin amacı, İngiltere’yi iktisadi açıdan zayıflatmak ve çökertmekti.

Alemdar Mustafa Paşa, Pınarhisarı Âyanı Hacı Ali Ağa’yı göndererek Boğaz Nazırı Kabakçı Mustafa’yı öldürtmüştü. Böylece Alemdar kendisine yönelik bir direnişin önüne geçmişti. Her ne kadar yamaklar, Ali Ağa’yı ele geçirmek istediyse de başarılı olamadılar. Aslında Kabakçı Mustafa’nın öldürülmesi hem simgesel hem de açık bir anlam ifade ediyordu.

Nizâm-ı Cedîd’in izinden gidilerek yeni bir ordu kuruldu ve Yeniçeri Ocağı içindeki sekbân ortalarının adından esinlenilerek Sekbân-ı Cedîd ismi verildi. Levent ve Üsküdar’daki eski Nizâm-ı Cedîd kışlaları bunların hizmetine sunuldu. Sekbân-ı Cedîd, sekizinci kapıkulu ocağı sayılarak ayrı bir tuğ ve sancak verildi.

Osmanlı Devleti’nin, Fransa ile kurduğu birlikteliği terk ederek yeni bir ittifaka dâhil olduğunu gösteren Kala-i Sultaniye Antlaşması İngiltere ile arasındaki savaşı sonlandırmıştır.

Kala-i Sultaniye Antlaşması’nda şöyle bir madde bulunmaktadır; ‘Eskiden olduğu gibi İngiliz mallarına Osmanlı gümrüklerinde yüzde üç gümrük vergisi uygulanacaktır.’