OSMANLI TARİHİ (1566-1789)

Çorbacı Hasan Ağa’nın “Hâlâ meşru padişaha karşı başkaldıran birkaç
melunun asılsız ve esassız sözlerine kapılıp neden dükkânlarınızı kapatıyorsunuz?
Allah’dan korkmayıp böyle fitneler çıkaranların sonu daima hüsrandır. Eğer bana
yardım ederseniz bunları tepelemek pek kolaydır” sözleri üzerine esnaf da ağanın safına katıldı. Kısa sürede asilerin etrafı yeniçeriler ve halk tarafından sarıldı. Asiler başta direnmeye çalıştılarsa da, kalabalık karşısında daha fazla tutunamadılar
ve içlerinden birkaç kişinin öldürülmesi üzerine dağıldılar.

Modernleşme ihtiyacını gidermek için Avrupa kökenli komutanlar orduda istihdam edildi. Bu uzmanlardan biri de Müslüman olduktan sonra Ahmed adını
alan ve tarihimize Humbaracı Ahmed Paşa olarak geçen Claude-Aleksandre Comte de Bonnevale’di. Bonneval, 1731’de Humbaracı Ocağı’nın başına getirildi ve bu
ocağı Avrupaî usullerle modernize etmeye çalıştı.

Barış antlaşmaları imzalandıktan sonra terhis olan askerlerin büyük bir kısmı İstanbul’a akın etti. Ayrıca savaşta zarar görenler de şehre
göçtüğünden İstanbul’daki nüfusta büyük bir artış yaşandı. Göç yüzünden 1739
kışında İstanbul’un gıda ihtiyacını karşılamakta sıkıntılar ortaya çıktı. Kışın şiddetinden dolayı yollar kapandı ve bu da zahire naklini daha da zorlaştırdı. Alınan
tedbirlere rağmen her geçen gün sıkıntının artması, gıda ürünlerinin büyük bir
kısmının karaborsaya düşmesi üzerine şehirde kundaklamalar hızla arttı. Sıkıntının 1740 Haziran’ına kadar giderilememesi üzerine 6 Haziran 1740’da İstanbul’da
büyük bir isyan başladı.

Osmanlı İmparatorluğu’nda bilinen ilk kâğıt imalathanesi de I. Mahmud döneminde açıldı. 1729’da ilk Türk matbaası faaliyete geçince ciddi olarak kâğıda ihtiyaç duyuldu.

III. Mustafa, Kadıköy’de de bugün İskele Camii olarak bilinen III. Mustafa,
İskele Camii ile Paşabahçe’de adını taşıyan camiyi de yaptırdı.

Bâbıâli’nin Yedi Yıl Savaşları’nı yakından takip etmesinin en önemli nedenlerinden biri savaşın önemli bir ayağının da Lehistan topraklarında devam etmesiydi. Lehistan, Karlofça Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu’nun garantörlüğüne
alındığından buradaki gelişmeler Bâbıâli’yi de yakından ilgilendiriyordu. Osmanlı devlet adamlarının Avrupa savaşını takip etmelerinin bir diğer nedeni de kendi
sınırına yakın bölgelerde Avusturya ve Rusya’nın askerî yığınaklar yapmasıydı.

Hotin’i kuşatan Prens Galitzin idaresindeki Rus kuvvetleri,
yardıma yetişen Osmanlı askerleriyle yaptığı savaşı kaybetti (1 Mayıs 1769). Galitzin karşısında Hotin önlerinde kazanılan bu zafer üzerine Sultan III. Mustafa’ya
hutbelerde “Gazi” denmeye başlandı.

21 Temmuz 1774’te
I. Abdülhamid’in onayından sonra Küçük Kaynarca’da imzalanan antlaşma Osmanlı tarihinin en ağır maddelerini ihtiva eden bir antlaşma idi. Yirmi sekiz
maddeden oluşan antlaşmanın en ağır şartları Kırım’ın bağımsız bir bölge olduğu
ve Türk tarafının ödeyeceği tazminat ile ilgili maddelerdi. Antlaşma ile Ruslar’a,
İstanbul’da bir kilise inşası, Boğazlar’dan ticaret gemilerini serbestçe geçirme,
İstanbul’da daimi bir orta elçi bulundurma gibi haklar da verildi. Bunun yanında
kapitülasyonlardan istifadeye başlayacak olan Rusya’ya üç sene içerisinde 4.5 milyon ruble savaş tazminatı da ödenecekti.

1777’de Şahin Giray’ın Çariçe II. Katerina’nın desteğiyle han olmasından itibaren
Kırım daha çok Rusya’ya yakınlaştı. Şahin Giray, Kırım’da birtakım askerî ve idarî
değişikliklere imza attı.

Şahin Giray, 1778 Şubat’ında Kırım’da Rus askerinin desteğiyle büyük bir isyan
başlattı, silah zoruyla ve binlerce Kırımlı’nın kanı pahasına, ikinci defa han oldu.

1782’de Halim Giray liderliğinde başlatılan isyan ise beklenenden
daha fazla destek buldu ve Şahin Giray, ancak Ruslar’a sığınarak canını kurtarabildi. Fakat General Potemkin komutasındaki Rus ordusunun desteğiyle 1782 yazında üçüncü defa Kırım hanlığına getirildi.

Avusturya ile barış görüşmelerine başlanıldı ve 3 Ağustos 1791’de
14 maddelik Ziştovi Antlaşması imzalandı

Avrupa’da askerî okul denemeleri ilk defa Bohemya'da Albrecht von Wallenstein tarafından başlatılmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Halil Hamid Paşa’nın sadareti döneminde Sürat Topçuları Ocağı tekrar canlandırıldı. Fransız askerî ders kitapları Türkçe’ye çevrildi, mühendishane açıldı, Kapanan matbaa yeniden canlandırıldı. Ancak Yeniçeri Ocağı kaldırılmamış, çekidüzen verilmeye çalışılmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Lale Devri’nde artan Batı kültürünü tanıma ve bunu kendi geleneği içinde özümseme eğilimlerinin mimarî alandaki en büyük yansımalarından birisi ve adeta Osmanlı tarihinde yeni bir dönemin abidevî habercisi olan Nuruosmaniye Külliyesi’nin inşası, I. Mahmud devrinde, Ocak 1749’da başlamıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İstanbul tarihinde şehre zarar veren üç çeşit büyük felaket vardır. Bunlardan birincisi salgın hastalıklar, ikincisi yangınlar ve üçüncüsü de depremler. Birincisi binlerce insanın ölümüne neden olmuş, yangınlar ve depremler şehri her defasında harabeye çevirmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

I. Abdülhamid dönemi yangınları, daha da önemlisi yangınların çıkış şekilleriyle meşhurdur. Zira bu dönemde artış gösteren yangınların başlıca sebebi kundak, yani sabotajdı. Bu sebeple doğru yanıt D seçeneğidir.

Osmanlı Devletinin tarihte ilk kez savaş tazminatı ödediği ve Karadeniz'in artık Türk gölü olmaktan çıktığı antlaşma Küçük Kaynarca Antlaşmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

III. Mustafa döneminde imar-inşa faaliyetlerine önem verildi. Bunlardan biri de bugün Laleli Cami olarak bilinen caminin inşası idi. Bu sebeple doğru yanıt B seçeneğidir.

1755 kışındaki soğuklar tarihte ender rastlanan türdendir. Zira 11 Ocak 1755’te Haliç’in tamamı, İstanbul Boğazı’nın da önemli bir bölümü donmuştur. Şehir halkı, Haliç’te Defterdar ile Sütlüce iskeleleri arasında denizi yürüyerek geçmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Belgrad Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin 18 Eylül 1739 tarihinde Avusturya, 3 Ekim 1739 tarihinde de Rusya'yla imzalamış olduğu barış antlaşmalarıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

16 Ocak 1756’da İngiltere ile Prusya’nın Westminster Antlaşması’nı imzalamışlardır. Bu antlaşma ile klasik Avrupa devletleri kamplaşması köklü bir değişikliğe uğramış ve buna bir tepki olarak Fransa ile Avusturya da 1 Mayıs 1756’da Birinci Versay Antlaşması’nı imzalamışlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.