OSMANLI TARİHİ (1566-1789)

Kara Mustafa Paşa bu durum üzerine iki aydan beri Viyana’yı kuşatan Türk birliklerine Budin’e çekilme emri verdi. Kendisi savaşıp, şehid olma arzusundayken Sipahi Ağası Osman Ağa’nın zoruyla sancağı şerifi de yanına alarak, harp meydanından uzaklaştı. Doğru cevap B’dir.

Osmanlı ordusunun arkasında bıraktıklarının içinde yüzlerce çuval kahve de bulunuyordu. Türk ordugâhında casus olarak dolaşıp, çeşitli söylentiler çıkaran ve Viyana’nın dışarıdaki kuvvetlerle irtibatını temin eden Leh asıllı Koltschitzky, yaptığı hizmetler karşılığında mükâfat olarak bu kahve çuvallarını almıştı. Bunlarla Viyana’nın ilk kahvehanesi olan Mavi Şişe’yi kurdu. Doğru cevap D’dir.

Budin’de 113 gün direnen Şeytan İbrahim Paşa’nın ünvanı Melek’e çevrildi. Ancak diğer cephelerde mağlubiyetler devam etti. Doğru cevap C’dir.

IV. Mehmed, iktidarını devam ettirmek için ava tövbe ettiğini ilân etti. Ancak bu defa da kendisi gece uyuyamaz hâle geldi ve sonunda devlet adamlarıyla yaptığı bir toplantıda, Davutpaşa’dan dışarı çıkmamak şartıyla, ava gitmesine müsaade edildi. Doğru cevap A’dır.

Sadrazam vekili Köprülüzâde Fazıl Mustafa Paşa’nın gayretleriyle 8 Aralık 1687’de tahta Şehzâde Süleyman’ın geçirilmesi kararlaştırılmıştı. Yaklaşık 40 yıl hapis hayatı yaşayan Şehzâde Süleyman padişah olduğuna inanamamıştır. Doğru cevap B’dir.

Fazıl Mustafa Paşa, iç düzenlemenin ardından Avusturya’ya karşı harekete geçti. Niş, Semendire ve Belgrad geri alındı. Belgrad’ın alınmasıyla Tuna savunma hattı yeniden kuruldu. Doğru cevap C’dir.

Osmanlı diplomatiğinde padişahın kendi el yazısı ile yazılmış emirlerine hatt-ı hümâyûn denirdi. Doğru cevap E’dir.

II. Ahmed, 1695’te ölünce yerine yeğeni II. Mustafa geçti ve 16. yüzyılın muhteşem hükümdarı Kanunî Sultan Süleyman’ı da kendine örnek almıştı. Doğru cevap D’dir.

Tarihçiler İkinci Viyana Kuşatmasında Merzifonlu’nun hataları olarak şunları gösterirler: a) Şehrin zorla alınma ihtimali varken, yağma olmaması ve Viyana’nın tahrip edilmemesi için kuşatmayı ağırdan alması. b) Jan Sobiesky Viyana’nın imdadına yetiştiğinde, ona karşı koymak için askerin önemli bir kısmını siperlerden çıkarmaması ve kuşatmayı bozmamak için düşmana az bir kuvvet ile karşı koyması. c) Viyana’ya yardıma gelen orduyu küçümsemesi. d) Büyük topların getirilmemesi. e) Düşman ordusunun ateşli silahların kullanımında nicelik ve nitelik bakımından Osmanlılardan üstün olması. Doğru cevap C’dir.

İkinci Viyana bozgunundan sonra Venedik Cumhuriyeti de harekete geçerek, 25 Nisan 1684’te Avusturya ile Kutsal İttifak Antlaşması imzalamıştı. Venedik, bu ittifaka katılmakla aslında Girit’in elinden çıkmasının acısını çıkarmak istiyordu.,. Venedik Cumhuriyeti 15 Temmuz 1684’te Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilân etti ve başta Papa, Floransa, Malta, Ceneviz ve İspanyol donanmalarının gemilerinden oluşmak üzere büyük bir donanma tertip ederek harekete geçti. Doğru cevap B’dir.

Viyana önlerinde yaşanan mağlubiyet ve ardından yaşanan büyük toprak kayıplarıyla birlikte IV. Mehmed’in av merakına ve iktidarına tepkiler bir çığ gibi arttı. IV. Mehmed, ava o kadar meraklıydı ki tarihe Avcı Mehmed diye geçmiştir. Daha tahta çıktığı ilk zamanlardan itibaren yüzlerce, hatta binlerce kişinin katıldığı avlar düzenledi. Sultan tepkileri azaltmak için gündüzleri ava çıkmamaya başladı. Fakat bu tedbir de tepkileri yatıştırmak için yeterli olmadı. 1686’da Rumeli’deki en önemli serhad şehirlerinden olan Budin, Avusturya tarafından işgal edildiğinde tepkiler had safhaya ulaştı. IV. Mehmed, iktidarını devam ettirmek için ava tövbe ettiğini ilân etti. Ancak bu defa da kendisi gece uyuyamaz hâle geldi ve sonunda devlet adamlarıyla yaptığı bir toplantıda, Davutpaşa’dan dışarı çıkmamak şartıyla, ava gitmesine müsaade edildi. IV. Mehmed’in bu hastalık derecesindeki av merakı saltanatının da sonunu getirdi ve tahttan indirilme gerekçesini oluşturdu. Doğru cevap A’dır.

Padişahların tahta çıktıklarında devlet görevlilerine ve askerlere dağıtıkları bahşişe cülus bahşişi denir. Doğru cevap D’dir.

Belgrad Orta Avrupa’nın en stratejik noktalarından biridir ve Osmanlı’nın bu yönde gerçekleştirdiği seferlerde en önemli üssü konumundadır. Bu yüzden kaybedilmesi Osmanlı için büyük bir yıkım olmuştur. Doğru cevap B’dir.

Salankamen Muharebesi, İkinci Viyana Kuşatması sonrasındaki mücadelede önemli bir dönüm noktasıdır. Öncelikle Avusturya’nın Fransa ile uğraştığı bir dönemde bu savaşta mağlup olunması, Macaristan’ı yeniden ele geçirme şansının kaybedilmesine neden oldu. Kuşkusuz bu savaştaki askeri kayıplardan daha önemlisi yetenekli devlet adamına bu kadar ihtiyaç duyulduğu bir sırada Fazıl Mustafa Paşa’nın şehit olmasıydı. Devleti yeniden toparlayıp, bozgunu durduran sadrazamın şehadeti hem kendisinin başlattığı reformların durmasına hem de cephelerde ordunun yeniden toparlanmasına engel oldu.  Doğru cevap D’dir.

Yukarıda bir takım özellikleri sayılan Osmanlı padişahı, II. Mustafa’dır. Doğru cevap D’dir.

Osmanlı’nın Viyana’dan sonra yaşadığı bozgun yıllarında önemli toprak kayıpları olmasına rağmen Belgrad, Niş ve Semendire’yi geri kazanması ve II. Mustafa döneminde gerçekleştirilen başarılı iki Macaristan seferi Osmanlı’nın gücünü hâlâ koruduğunun göstergesidir. Zenta Muharebesi ise mağlubiyetle sonuçlandı. Doğru cevap E’dir.

Fazıl Mustafa Paşa, iç düzenlemenin ardından Avusturya’ya karşı harekete geçti. Niş, Semendire ve Belgrad geri alındı. Belgrad’ın alınmasıyla Tuna savunma hattı yeniden kuruldu. Doğru cevap C’dir.

II. Süleyman 40 yıllık hapis hayatından sonra çıktığı tahtta dört yıl hükümdarlık yaptı ama hükümdarlığı ilk gününden son gününe kadar sıkıntılı geçti. Doğru cevap A’dır.

Viyana müdafileri sayı olarak, Osmanlılar’ın dörtte biri idi. Ancak topçu kuvvetleri daha üstündü. Bu da şehrin uzun süre kendisini savunmasında önemli bir faktör oldu. Kahlenberg Muharebesi’nde sadrazamın düz ovada meydan muharebesi yerine Viyana’yı kuşatmaya devam etmesi, stratejik tepelerin hakimiyetinin kaybedilmesi, Kırım Han’ın muharebeden birliklerini çekmesi, Viyana müdafilerine yardım ordusu gelmesi mağlubiyetin nedenleridir.

Kutsal İttifak: Avusturya ve Lehistan’ın kazandığı başarılar üzerine cephe genişledi. Venedik, 1684’te, Rusya da 1686’da Osmanlı’ya savaş ilân etti. Osmanlı birlikleri, dört cephede birden mücadele etmeye başladılar.