OSMANLI TARİHİ (1566-1789) - Deneme Sınavı - 10

1703 Edirne Vak’ası’nın görünürdeki sebebi Gürcü seferine gönderilen yaklaşık 200 cebeciye birikmiş maaşlarının ödenmemesiydi. Ancak birbiriyle bağlantılı ve birbirini tetikleyen başka birçok farklı etkenler de vardı. Edirne Vak’ası için sebepler çok önceden oluşmaya başlamıştı. II. Mustafa’nın, Köprülü ailesiyle iktidar mücadelesine girmesi, Seyyid Feyzullah Efendi’nin üst düzey kadroları kendi adamlarıyla doldurması ve devlet işlerine gereğinden fazla müdahale etmesi, olumsuz sonuçlarına rağmen Karlofça Antlaşması’nın imzalanması, II. Mustafa’nın hükümet üyeleriyle İstanbul’u terk ederek Edirne’ye yerleşmesi, hem padişah hocası hem de şeyhülislâm olan Feyzullah Efendi’ye gereğinden fazla itimat etmesi ve seferlerde reayadan da binlerce kişinin asker yazıldıktan sonra barışın tesis edilmesinin ardından bunların askerî sınıftan çıkarılmak istenmesi asıl önemli sebeplerdi. Doğru cevap C’dir.

II. Mustafa tahta çıktıktan sonra ordunun başında sefere giderek, yıllardır devam eden bozgunu durdurmak için büyük gayret gösterdiyse de başarılı olamamıştır. Ordunun başında sefere çıkan son padişahtır.  Doğru cevap A’dır.

23 Temmuz 1711’de imzalanan Prut Antlaşması, aslında Osmanlılar açısından çok da kötü değildi. Antlaşmaya göre Azak Kalesi Ruslardan geri alınacak, Osmanlı sınırındaki Rus kaleleri yıkılacak, Rusya Lehistan’a müdahale etmeyecek, İsveç kralının ülkesine dönmesine müsaade edilecek ve Rusya eskiden olduğu gibi Kırım Hanlığı’na vergi verecekti. Ancak bu antlaşmadaki taahhütler kâğıt üzerinde idi. Antlaşmanın yerine getirileceğine dair ciddi bir garanti alınmadığı gibi, ne kadar süreceği de tespit edilmemişti. Bu yüzden antlaşmanın uygulamaya girmesi mesele oldu. Prut Antlaşması’nın şartlarının yerine getirilmesi için iki defa Rusya’ya savaş açıldı. Savaş tehdidi ile antlaşmanın ancak bir kısım maddeleri uygulatılabildi..  Doğru cevap D’dir.

1703 Edirne Vakası’nı tetikleyen unsurla: Gürcü seferine gönderilen yaklaşık 200 cebeciye birikmiş maaşlarının ödenmemesiydi, II. Mustafa’nın, Köprülü ailesiyle iktidar mücadelesine girmesi, Seyyid Feyzullah Efendi’nin üst düzey kadroları kendi adamlarıyla doldurması ve devlet işlerine gereğinden fazla müdahale etmesi, olumsuz sonuçlarına rağmen Karlofça Antlaşması’nın imzalanması, II. Mustafa’nın hükümet üyeleriyle İstanbul’u terkederek Edirne’ye yerleşmesidir. E seçeneğinde yer alan ifade bu isyanların sebepleri arasında gösterilemez.

II. Mustafa tahta çıktıktan sonra ordunun başında sefere giderek, yıllardır devam eden bozgunu durdurmak için büyük gayret gösterdiyse de başarılı olamamıştır. Ordunun başında sefere çıkan son padişahtır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

22 Ağustos’ta Edirne’de kendisine biat edilen III. Ahmed, daha sonra İstanbul’a döndü. Eyüp Sultan Türbesi’ni ziyaret ederek, kılıç kuşandı. Saltanatının ilk günlerinde yeniçeri ve bostancıların bir isyan teşebbüsü olduysa da bastırıldı. III. Ahmed eniştesi Moralı Hasan Paşa’nın yardımıyla devletin üst makamlarında görev alan asi ileri gelenlerini tasfiye ederek, yeni bir yönetim kurdu.

Demirbaş Şarl Ruslar’a karşı Türkler’den yardım beklediğini elçiye söylemiştir. Ancak III. Ahmed, Ruslar’la yapılan ve 1700’de imzalanan İstanbul Antlaşması’nı bozmak istememiştir. Bu sebeple, İsveç’e fiilen yardım yapılamayacağı, ancak dostluk için çaba göstereceği elçilerine bildirilmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

23 Temmuz 1711’de imzalanan Prut Antlaşması, aslında Osmanlılar açısından çok da kötü değildi. Antlaşmaya göre Azak Kalesi Ruslar’dan geri alınacak, Osmanlı sınırındaki Rus kaleleri yıkılacak, Rusya Lehistan’a müdahale etmeyecek, Rusya eskiden olduğu gibi Kırım Hanlığı’na vergi verecekti. İsveç kralıyla ilgili ise ülkesine dönmesine müsaade edilecek kararı alınmıştır.

Pasarofça Antlaşması; 1718 yılında Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Venedikliler arasında imzalanmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Charles de Lorraine, Ludwig von Baden ve Savoylu Prens Eugene gibi Avusturya askerlik tarihinin en önemli komutanlarının Viyana bozgun yıllarında Osmanlı’nın karşısında olması alınan mağlubiyetlerin başlıca sebepleri arasında gösterilmiştir. Doğru yanıt I, II ve III'tür.

Osmanlı İmparatorluğu, aldığı büyük mağlubiyetle, Viyana bozgun yıllarında kaybettiği yerleri geri alma hayallerini tamamıyla yiti­rip, barışa sıcak bakmaya başladığı Zenta Muharebesi 1697 yılında gerçekleşmiştir

Zenta Muharebesinden sonra yapılan barış görüşmelerine İngiltere ve Hollanda ara buluculuk yapmıştır

Fransa ve İspanya veraset meselelerin­den dolayı Avusturya ile aralarının açılması ihtimali nedeniyle Osmanlıların barış imzalamamasını istiyordu

Osmanlının Erdel’in bağımsızlığı yönündeki ısrarlarından vazgeçmesi üzerine, Osmanlı ve Avusturya arasında Edirne'de bir protokol yapılarak, barış antlaşması için görüşmelere başlanılması kabul edildi

Karlofça Müzakereleri 103 gün sürmüştür

Karlofça Antlaşması sonucunda Lehistan Podolya ve Ukrayna’nın Osmanlı hakimiyetinde olan bölgelerini alırken, bunun karşılığında işgali altında olan Boğdan’ı boşaltmıştır

İstanbul Antlaşması sonucunda Rusya İstanbul’da daimi elçi bulundurma hakkını kazanmıştır

Edirne Vakası 1703 yılında meydana gelmiştir

1695’te Sakız Adası’nda Cizvitler ile Rum ruhbanlar arasında patlak veren kavga yüzünden Osmanlı İmparatorluğu’nun Hristiyan tebaasının Katolik mezhebine geçmesini II. Mustafa yasaklamıştır

Bu antlaşmayla Avusturya, Tımışvar hariç bütün Macaristan ve Erdel’i aldı. Lehistan, Podolya ve Ukrayna’nın Osmanlı hakimiyetinde olan bölgelerini alırken, bunun karşılığında işgali altında olan Boğdan’ı boşalttı. Ayrıca Osmanlılar, Kırım Tatarları’nın Lehistan’a saldırmayacaklarına dair garanti verdiler. Venedik ise Mora’yı, Adriyatik Denizi’ndeki birkaç ada ile sahil şeridinden bazı yerleri aldı. Taraflar arasında sınırlar ana hatları ile çizildiğinden, antlaşmadan sonra kesin sınır tespiti için heyetler kurularak, ülkeler arasındaki sınırların tam olarak nereden geçeceği ve sınır taşlarının dikilecekleri yerler tespit edildi.