OSMANLI TARİHİ (1300-1566)

Şehzade Ahmed, kontrol altına aldığı Amasya’dan, kendisine gönderilen mektuplara aldanarak Bursa’ya doğru yola çıktı. Yenişehir ovasında 15 Nisan 1513 tarihinde yapılan savaşta bozguna uğratıldı ve yakalanarak öldürüldü.

20 Mart 1514’de Edirne’den İran seferi için yola çıkan I. Selim, sefer öncesinde bir takım iktisadi tedbirler alarak Safevileri zor durumda bırakmanın yollarını aradı.

Sadrettin Konevi: 13. Yüzyıl mutasavvıflarındandır. İbn-i Arabi’nin vahdet-i vücud felsefesini benimsemiş ve onun eserlerini şerh etmiştir. Konya’ya yerleşip felsefesini orada oluşturduğu için Konevi diye anılır.

Zeamet: Osmanlı toprak sisteminde 20.000-100.000 akçe arası vergi geliri getiren toprakların statüsüdür. Bu şekildeki söz konusu küçük idari bölgenin idarecisine zaim denir.

İbn Zünbül: Memlük sultanı Kanısav Gavri ile birlikte Mercidabık savaşına iştirak etmiş ve yazmış olduğu Vâkıatu’s-Sultan Selim ve es-Sultan Kansu el-Gavri isimli seferinde bu dönemin hadiselerini ayrıntılarıyla kaleme almış bir Memlük kronik yazarıdır.

İki taraf orduları da sayıca birbirine denk durumdaydı. Osmanlı ordusu 12.000 civarında Kapıkulu askeri, 40.000 civarında Anadolu ve Rumeli timarlı sipahileri ve 8-10.000 civarında da mahalli beylerin kuvvetleri olmak üzere toplam 60.000 kadardı. Memlük ordusu ise aşağı yukarı aynı büyüklükteydi. Memlük ordusunun tamamı atlı birliklerden oluşurken, orduda ateşli silahlar bulunmuyordu. Buna karşın, Osmanlı ordusunda 150 kadar top ve 5000 civarında tüfekçi yeniçeri vardı.

Memlük süvari birliklerinin yapmış oldukları akınlarla Osmanlıları üzerlerine çekme girişimlerine Osmanlı ordusu düzenli bir biçimde ilerleyerek yanıt verdi. Fakat top menziline girmeden birden Mukattam Dağı’na doğru yönelerek Memlük
stratejisini alt üst etmeleri üzerine, Memlük ordusu yeniden düzen almaya çalıştı. Fakat bu esnada topları tamamen devre dışı kalmış durumdaydı. Osmanlı piyadelerinin top ve tüfek atışları neticesinde Memlük ordusu yoğun bir ateş altında kaldı. Tüfekçilerin yürüyüşe geçmesi ile birlikte öncelikle Memlük ordusunun sol kanadı etkisiz hale getirildi. Tomanbay’ın Osmanlı sağ kanadına yönelik yapmış olduğu tazyik ise, her ne kadar bu kanadı muhafazaya çalışan veziriazam Sinan Paşa’nın ölümüne sebebiyet verse de, Osmanlı kuvvetleri Tomanbay’ı geri püskürtmeyi başardı. Yaklaşık yedi sekiz saat süren savaşın sonunda Memlük ordusu tamamen dağılmış, Tomanbay da yanındaki adamlarıyla kaçmak zorunda kalmıştı (22 Ocak 1517). Böylece Kahire’nin kapıları Osmanlılara açıldı. 24 Ocak’ta Osmanlı orduları Kahire’ye girdi.

Piri Mehmed Paşa: I. Selim’in saltanatının son, I. Süleyman’ın saltanatının ilk yıllarında beş yıllık süre ile sadrazamlık yapmış, ulema kökenli devlet adamıdır.

Son Memlük tarihçisi İbn Iyas’ın verdiği bilgilere göre, Halife Mütevekkil bir süre İstanbul’da yaşamışsa da buradaki yaşam tarzını beğenmeyen I. Selim tarafından Yedikule zindanına atılmıştır. I. Selim’in ardından Kanuni Sultan Süleyman tahta geçince, bir süre sonra serbest bırakılmıştır.

X. Leo: Medici ailesine mensup 1513-1521 yılları arasında Papalık makamında bulunmuştur. Papalık tarihinin en son ruhban
sınıfından olmayan Papasıdır. Döneminde bir yandan Martin Luther’in meydan okumasıyla karşı karşıya kalmış, öte yandan Türklere karşı büyük bir Haçlı seferi düzenlemeye çalışmıştır.

Yavuz Sultan Selim Şehzade Ahmed’le yazıştığı gerekçesiyle de veziriazam Koca Mustafa Paşa’yı idam ettirmiştir.

I. Selim Safevi ordusunu 23 Ağustos 1514 tarihinde gerçekleştirilen Çaldıran Muhaberesinde mağlup etmiştir.

Dulkadiroğulları Beyliği 12 Haziran 1515’de Turnadağı mevkiinde yapılan savaş sonrasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

İdris-i Bitlisi, Heşt Behişt ve Selimname adlı Osmanlı tarihlerinin yazarı siyaset ve kültür adamıdır. Önceleri Akkoyunlu Devleti hizmetinde iken Safeviler’den kaçarak İstanbul’a gelmiş, II. Bayezid’in
hizmetine girmiş, daha sonra I. Selim’in doğu politikalarının oluşmasında önemli rol oynamıştır.

Zeamet: Osmanlı toprak sisteminde 20.000-100.000 akçe arası vergi geliri getiren toprakların statüsüdür. Bu şekildeki söz konusu küçük idari bölgenin idarecisine zaim denir.

Bu savaşta birçok Memlük emiri savaş meydanında hayatını kaybetti; sultan Kanısav Gavri’nin de
geri çekilirken öldüğü anlaşıldı. I. Selim Gavri’yi Halep’te düzenlediği bir törenle defnettirdi.

I. Selim Memlükler üzerine gitmeden önce Macarlarla antlaşma imzalayıp batı sınırını sağlama almıştır.

Yaklaşık yedi sekiz saat süren savaşın sonunda Memlük ordusu tamamen dağılmış, Tomanbay da yanındaki adamlarıyla kaçmak zorunda kalmıştı (22 Ocak 1517). Böylece Kahire’nin kapıları Osmanlılara açılmıştır.

Eylül ayına kadar Mısır’da kalan I. Selim, Gazze üzerinden Şam’a geçmiştir. Mısır’ın idaresi konusunda ciddi fikir ayrılığı yaşadığı Yunus Paşa’yı bu esnada idam ettirmiştir. Şam’da iken ise üçüncü vezir olan Piri Mehmed Paşa’yı İstanbul’dan çağırtarak sadrazamlık makamına getirmiştir.

I. Selim 22 Eylül 1520 günü vefat etmiş, hayattaki tek oğlu olan Süleyman Manisa’dan İstanbul’a gelene kadar vefat haberi halktan gizli tutulmuştur.