OSMANLI TARİHİ (1300-1566)

1465’te başlayan barış görüşmeleri, Bosna arazisinin kime ait olacağı hususunda yaşanan belirsizlikten ötürü kesintiye uğradı. II. Mehmed, müttefiklerle dayanışma içinde olan İskender Bey’i ortadan kaldırmak için Arnavutluk’a yürüdü (1466 baharı). İskender Bey, Venediklilerden aldığı askerî yardımla bölgedeki Osmanlı beylerini dize getirmeyi başarmıştı. İsyancı lider, Fatih’in gelişiyle Arnavutluk’un kuzeyindeki dağlık araziye sığındı. Bölgeyi daha sıkı denetleme arzusunda olan II. Mehmed, memleketin ortasına kuvvetli İlbasan kalesini inşa ettirdi. Ne var ki, seri zaferlerine devam eden İskender Bey’in İlbasan’ı kuşatması, 1467’de ikinci Arnavutluk seferini zorunlu kıldı. Arnavutluk, Osmanlı-Venedik mücadelesinin belli başlı kapışma alanlarından biri haline geldi.

I. Mehmed’in Anadolu’ya yönelik siyaseti, dedesi Yıldırım Bayezid döneminde olduğu gibi, tavâif-i mülûku ortadan kaldırıp Anadolu Türkmen beyliklerini Osmanlı başkentinden yönetilen sancaklara dönüştürmeyi öngörüyordu. Kadim Roma’nın başkentinin yeni efendisi Fatih, Anadolu’da eskiden Bizans İmparatorluğu’na ait olan toprakları kendi egemenliği altında birleştirmeyi hayal ediyordu. Bu anlayış, 1461’den sonra Anadolu üzerinde siyasî menfaatlere sahip Memlüklerle Osmanlı Devleti’nin arasının açılmasına yol açtı.

Uzun Hasan, Osmanlılarla yapacağı kesin sonuçlu bir savaş için hasmını dört bir koldan sarmaya uğraşıyordu. 1471’de Venedik’e giden dört Akkoyunlu elçisi, Venedik hükümetiyle Osmanlılara karşı askerî işbirliği yapılmasının yollarını görüştü. Venedikliler, Uzun Hasan’ın Osmanlı sultanını yenilgiye uğratıp Anadolu sahillerine kale inşa etmesini yasaklayabileceğini ve Karadeniz’in Venedik ticaret gemilerine açtırılabileceğini umuyorlardı. Ayrıca Mora, Midilli, Eğriboz ve Argos’un kendilerine iadesini istiyorlardı. Buna karşılık Venediklilerin Karaman sahillerine çıkaracakları ateşli silahlarla donanmış kıtalar Akkoyunlu ordusuyla birleşecekti.

C seçeneği Venediklilerin Uzun Hasan'dan talepleri arasında yer almaz.

Uzun Hasan, en sonunda Otlukbeli’nde bir meydan savaşını kabul ettiğinde Osmanlı ordusunda yalnızca sekiz günlük yiyecek kalmıştı (11 Ağustos 1473). Şehzade Mustafa komutasındaki Anadolu azapları, etkili bir saldırı tertiplediler. Uzun Hasan’ın oğlu Zeynel’in ölümü, muharebenin seyrini tamamen Osmanlıların lehine çevirdi; padişahın etrafında bulunan kapıkulu birliklerinin savaşa girmesine gerek bile kalmadı. Uzun Hasan kaçtı. Yolladığı elçiyle, bir daha Osmanlı topraklarına tecavüz etmeyeceği sözüyle birlikte barış imzaladı.

Fatih’in Karadeniz’e yönelik politikaları, İstanbul’u bir imparatorluk başkenti haline getirme çalışmalarıyla yakından ilgilidir. Bu şehre sahip olan hükümdar, doğal olarak Karadeniz’e giriş çıkışları denetleyebilme imkânına sahip oluyordu. Ne var ki Bizans İmparatorluğu, şaşaalı devirlerinde yapabildiğinin aksine, son asırlarda ticarî olarak İtalyan kent devletlerine bağımlı hale geldikçe boğazlar üzerindeki egemenliği sözde kalmıştı.

Hassa Ordusu, II. Meşrutiyet’in ilanına kadar Osmanlılarda doğrudan padişaha bağlı ve sarayı korumakla mükellef merkezî orduya verilen isimdir.

Ekberiyyet, I. Ahmed döneminde yürürlüğe giren ve padişahın ölümü veya azli nedeniyle tahtın boşalması durumunda yeni hükümdarın hanedanın yaşça en büyük üyesinden seçilmesini öngören veraset kanunudur.

I. Mehmed, hayatının son yıllarında siyasî anlamları bakımından saltanatının en iddialı seferlerini düzenledi. Venedik cumhuriyeti ve Napoli ve Milano krallıkları arasında yaşanan rekabet, İtalya istilası için uygun bir siyasî ortam yaratıyordu. Gedik Ahmed Paşa, 1479’da Ayamavra, Kefalonya ve Zenta adalarını alarak Adriyatik Denizi’ne girdi. Ertesi sene Mesih Paşa idaresinde yola çıkan Osmanlı donanması Rodos’u kuşattı (23 Mayıs 1480). Ne var ki, üç ay süren Osmanlı hücumları, Rodos kalesinin dayanıklı surlarını aşmayı başaramayınca ağır kayıplar veren Osmanlı ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.