OSMANLI TARİHİ (1300-1566)

Osmanlı  Beyliği’nin Rumeli Yakası’na geçişi olayını, 1345-1346’da Karesi Beyliği’nin tamamıyla Osmanlı idaresi altına girmesiyle başlatmak mümkündür. Zira, Osmanlılar bu beyliği kendi idareleri ile bütünleştirdiklerinde, Edremit körfezi ve Marmara denizinin güneybatı kıyılarına kadar uzanmış oluyorlardı. Böylece bu yöre Osmanlılar için yeni bir uç bölgesi haline gelmiş  bulunuyordu

Osmanlı  Beyliği’nin özellikle Rumeli kesiminde ilk tutunma çabaları 1350’li yıllara rastlar. Özellikle ilk olarak çıktıkları Gelibolu yarımadasında sıkı bir şekilde yerleşmelerinde hem idareleri altında bulunan tecrübeli Karesi denizci beylerinin, hem de o sıralarda Bizans imparatorluğunun içinde bulunduğu karışıklıkların önemli payı vardır. Özellikle Bizans tahtına geçmeye çalışan Ioannes Kantakuzenos’un imparatorluğu elde etme yolunda Orhan Bey ile sıkı  ilişki içine girmesi siyasi ve askeri açıdan Osmanlılar için iyi bir fırsat oldu.

Orhan Bey’in Cenevizlilerle yaptığı ilk anlaşma 1352 yılı başlarındadır. Cenevizlilere karşı, Venedik-Katalan (İspanya) ve Bizans ittifakı, Venedik ve Katalanların çekilmesi sonucu dağılınca Bizanslılar Orhan Bey ve Cenevizlilerle bir barış anlaşması imzalamaya mecbur olmuştu. (6 Mayıs 1352)

Osmanlıların Rumeli’de tutunmaları, komşusu olan beyliklerin ilhakı ve onların insan gücünü yeni iskân sahalarına aktarma becerileri sayesinde gerçekleştirmiştir. Karesi Beyliği bu açıdan stratejik bir öneme haizdi

İslam hukukuna göre Müslüman topraklarda yaşayan gayri Müslim topluluklarından alınan şahsi bir vergidir. Cizye olarak da bilinir ve varlık derecesine göre üç seviyede alınır (a’lâ/yüksek, evsat/orta ve edna/düşük).

Türk yerleşmeleri Trakya, Makedonya, Kuzeybatı Rumeli kesimleriyle, daha öncesinde kuzeyden gelen Türklerin bulunduğu Dobruca ve Varna hattında yoğunlaşmıştı.. Bu bölgelerin yer adlarında, bu iskân hareketinin izleri açık şekilde görülür.

Bu önemli savaş, 28 Haziran 1389’da Kosova Ovası’nda vuku buldu. Yapılan mü- cadele kesin bir Osmanlı galibiyeti ile neticelendi.

I. Murad ve Lazar hayatını kaybetti. I.Kosava Savaşı kısa vadede Osmanlılara büyük bir askeri ve siyasi kazanç sağladı. Artık onlara Tuna Nehri’nin güneyinde kalan bölgelerde Macarlardan başka karşı koyacak bir güç kalmamıştı. Kuzey Sırbistan yolu Osmanlılara açılmış Sırp Despotluğu vasal hale gelmiş, Makedonya, Sırbistan, Arnavutluk ve Bosna’ya doğru ilerleme imkânı doğmuştu. Uzun vadede ise Bosna’ya uzanacak fetihler, söz konusu bölgenin dini, etnik, sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel yapısında önemli değişikliklere yol açtı.

Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemini ilk uygulayan padişah I. Murad ‘dır

Zimmi kelimesi İslam devletinin koruması altındaki kitap ehli gayri Müslim unsurları işaret eder. Bunlar için İslam hukukunda geliştirilen sistem bütün Müslüman devletlerce uygulanmıştır. Bu hukuk sistemiyle Hıristiyan ve Yahudilerin kendi dini inanç ve adetlerini belirli kısıtlamalar dışında rahatlıkla yapabilmeleri garanti altına alınmıştır.

Karesioğulları beyliğinin hem Ege hem de Marmara denizinde toprakları vardı. Bu nedenle Rumeliye geçişte en önemli konuma sahipti. Doğru cevap D'dir.

Çatalca Bölgesi İstanbul-Rumeli'nin Avrupa yakasındaki yarımadasıdır. Daha feth edilmemişti. Doğru cevap E'dir.

Bu beylikler içinde Ege Denizine kıyısı olan ve bu denizde gaza faaliyetlerinde bulunana beyliklerden birisi de Saruhan beyliğidir. Doğru cevap A'dır.

Bizansa yardım karşılığında Bizans Osmanlılara Çimpi kalesini vermiştir. Osmanlılar buraya asker yerleştirmekle Rumeline ayak basmış oldular. Diğer yerler daha sonra feth edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Aynı zamanda bir tarihçi olan İmparator VI. İoannis Kantakuzenos, tahttan çekildiği sırada yaptığı bir konuşmada Türklerle olan ittifakını savunarak, onların gelecekte Bizans için ne derecede tehlikeli olacaklarına dikkat çekmiş ve bu açıklamayı yapmıştı. Doğru cevap B'dir.

Tımar sistemi askeri hizmet karşılığı bazı toprakların vergi gelirlerinin tahsis edildiği sistem. Bu sistemde devlet sipahi denilen atlı askerlerin maaşlarını, bulundukları bölgedeki halkın vergi gelirlerini onlara ayırarak karşılamış oluyordu.Tımar sistemi adı verilen bu sistemle daha düzenli bir idare kurmuştur. Doğru cevap E'dir.

Şehzade Süleyman’ın bir kaza sonucu vefatı (1357) ile yerini Orhan Bey’in diğer oğlu Murad doldururken yanında Karesili kumandanlar ve lalası Şahin olduğu halde mücadeleyi yeniden başlattı. Doğru cevap C'dir.

Sazlıdere Savaşı (1362) I. Murat zamanında Osmanlılarla Bizanslılar arasında Sazlıdere mevkiinde yapılan savaştır. Bu savaşın sonunda Edirne alınarak, burası başkent yapılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Osmanlıların Makedonya’ya doğru ilerlemelerini engellemek isteyen Serez’deki despot İvan Ugljeşa kardeşi Vukaşin ile 1371 Eylülünde Edirne’ye doğru ilerledi. Bu güçlü müttefik ordusu, Meriç ırmağı kıyısında Çirmen’de (Çrnomen) 26 Eylül’de uğradığı ani baskın sonucu tam bir bozguna uğradı. Sırp ordusunun bir bölümü imha edildi. Savaşta iki despot da hayatını kaybetmişti. Bu savaşta kazanılan başarı Osmanlılara Makedonya, Sırbistan, Yunanistan kapılarını açtı. Buna göre doğru cevap D'dir.

Rumeli topraklarına yerleşmeye başlayan Türk göçmenler, genellikle kendilerinin yerleştiği müstakil köyler kuruyorlardı. Bunlar ya Anadolu’dan gelinen yerin ya da oraya ilk yerleşen aile reisinin adını taşıyordu. İskân hareketini yönlendiren tarikat dervişleri kurdukları zaviyelerin etrafında oluşan köylere kendi adlarını veriyordu. Genellikle köylere ve şehirlere yerleşen Türkler yerli Hıristiyanlarla pek karışmıyorlardı. Bazen bir şehir anlaşma şartlarıyla ele geçirilmişse, orasının halkı yerinde kalıyor, bunlar kale içinde dahi olsa eski mahallelerinde oturabiliyor, sonradan buraya yerleşen Türkler ise onlara karışmaksızın genellikle yeni mahalleler kuruyordu. Böylece Balkanlarda pek çok şehir harap haldeyken Osmanlı idaresi döneminde yeniden kalkınarak büyüme göstermiştir. Bunun yanı sıra o sıralarda boş ama verimli olan toprakların ekilmeye başlandığı, geniş çaplı olarak ziraata açılmaya başlandığı anlaşılır. Bu ziraat alanlarının genişlemesi, yeni ürünlerin ekimiyle de kendisini göstermiştir. Özellikle o dönemin en önemli ürünleri olan pamuk ve pirinç ekimi Türkler sayesinde Balkanlar’da yayılmıştır. Yine Osmanlı idaresi altında Balkanlar’daki madenler yeniden işletilmiş ve önemli miktarda gümüş, kurşun, bakır, altın elde edilmeye başlanmıştır. Bütün bunlar uzun süredir ihmal edilmiş bir durumda bulunan, savaşlar ve siyasi belirsizliklerle sarsılan Balkanlar’daki sosyal ve ekonomik hayatın yeniden canlanmasına yol açan temelleri atmıştır. Ayrıca Balkanlara doğru yapılacak askeri harekatlarda da arkasını güvene almıştır. Doğru cevap A'dır.