OSMANLI TARİHİ (1300-1566) - Deneme Sınavı - 14

Eylül ayına kadar Mısır’da kalan I. Selim, Gazze üzerinden Şam’a geçmiştir. Mısır’ın idaresi konusunda ciddi fikir ayrılığı yaşadığı Yunus Paşa’yı bu esnada idam ettirmiştir. Şam’da iken ise üçüncü vezir olan Piri Mehmed Paşa’yı İstanbul’dan çağırtarak sadrazamlık makamına getirmiştir.

I. Selim 22 Eylül 1520 günü vefat etmiş, hayattaki tek oğlu olan Süleyman Manisa’dan İstanbul’a gelene kadar vefat haberi halktan gizli tutulmuştur.

Yavuz Sultan Selim’in (1512-1520) kendinden önceki padişahlara göre gayet kısa süren saltanatı sırasında gerçekleştirilen seferlerle Osmanlılar dünyanın en önemli ticaret güzergâhlarına hâkim oldular.

Batılı çağdaş tarihçiler Sultan Süleyman’ı “Muhteşem” (Magnificent, Magnifique), veya “Büyük Türk” (Grand Turc) isimlendirmeleriyle anmaktaydılar. Günümüzde kendi isminden çok “Kanunî” sıfatıyla bilinirse de bu sıfatı ilk defa Dimitrie Cantemir XVIII. yüzyılda kaleme aldığı Osmanlı tarihinde zikretmiştir. XIX. yüzyılda Osmanlı tarihçilerince de benimsenerek yaygınlık kazanmıştır. Dolayısıyla bugün hemen herkesçe bilinen Kanunî sıfatı I. Süleyman’ın kendisi için takındığı ve dönemindekilerin kullandığı bir unvan değildir.

1509’da sancağa çıkma geleneğine uygun olarak Sultan II. Bayezid tarafından kendisine Kefe sancağı verildi. Şehzade Süleyman yanında annesi, hocası ve lalasıyla birlikte gemiyle Trabzon’dan Kefe’ye geçti. Kefe’de bulunduğu süre içerisinde babasının taht için giriştiği mücadelelere şahit oldu. Hatta bu konudaki askerî hazırlıklara destek verdi.

I. Süleyman 30 Eylül 1520 tarihinde tahta oturdu.

Eski bir Memlük beyi olup Sultan Selim zamanında Şam Beylerbeyiliği’ne getirtilen Canberdi Gazali isyana kalkıştı. Henüz yeni fethedildiğinden Osmanlı idaresinin tam olarak hâkim olamadığı Suriye bölgesinde ortaya çıkan bu isyanın amacı eski Memlük Devleti’ni yeniden kurmaktı. Diğer taraftan Safevîlerin de bu ortamda devreye girme ihtimalinin olması Osmanlı devlet merkezinde büyük bir endişe uyandırmış; isyan, Ocak 1521’de bastırılmıştı.

Osmanlılar denizden ve karadan gerçekleştirdikleri harekât sonucu son derece müstahkem ve aynı zamanda çok iyi savunulan Rodos’u 21 Aralık 1522’de anlaşma yoluyla teslim aldılar.

Arşidük: Habsburg hanedanı prensleri için kullanılan “büyük dük” anlamında Latince orijinli unvan.

1547’de ise Özdemir Paşa Yemen’in merkezi olan San’a Kalesi’ni zapt etti.

Voyvoda: Savaş lordu anlamına gelen Slavca asıllı bir kelimedir. Osmanlı devleti tarafından Eflak ve Boğdan idaresinde bulunanlar bu unvan ile anılırdı.

Bozok: Osmanlılar döneminde bugünkü Yozgat ilini kapsayan sancak.

Sultan Selim, iktidarını sağlamlaştırmak için kardeşlerini bertaraf ettikten sonra Anadolu coğrafyasında hızla nüfusu artan Safevi devletine karşı mücadeleye girişmiştir. Doğru yanıt 'C'.

Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve Macarlar, Sultan Selim'i tanımış ve Kilisenin savaş çağrılarına rağmen barış taraftarı olmuş iki devletti. Bunun sonucu olarak Sultan Selim Doğu Anadolu'ya sefere çıkabilmiştir. Doğru yanıt 'D'.

Sultan Selim'in aldığı ve düşmanı Safevileri ekonomik dar boğaza sokacak tedbir ipeğin batıya geçişini önlemekti. C ve D şıkları Osmanlı ekonomisine  yük getirecek şıklar olup, A ve E şıklarında ise sefere giderken icra edilmesi sorun doğurabilecek işlerdir. Doğru yanıt 'B'.

Çaldıran meydan muharebesi Yavuz Sultan Selim Han ve Şah İsmail yani Osmanlılar ve Safeviler arasında meydana gelmiştir. Doğru yanıt 'D'.

Safevilere karşı Çaldıran'da oldukça güç durumlar yaşayan Osmanlı ordusu gerek elindeki top ve tüfek sayısının fazlalığı gerekse asıl gücün merkez ordusunda toplanmış olması sebebiyle bu savaştan galip çıkabilmiştir. Doğru yanıt 'D'.

Çaldıran savaşının en önemli sonucu şüphesiz Osmanlı Devletinin Safevi- Şii inanışının Anadolu'daki etkisinin kırılması ile dini ve siyasi üstünlüğün el değiştirmesi olmuştur. Doğru yanıt 'B'.

Yavuz Selim doğu seferinden döndükten sonra Memluklüler ile ittifak arayışına yönelmiş olan Dulkadiroğulları Beyliği üzerine gidip bu beyliğe son vermiştir. Doğru yanıt 'A'.

İpek yolunun da bir kısmını kontrol eden bu şehrimiz Diyarbakır şehridir. Doğru cevap 'D'.