OSMANLI TARİHİ (1300-1566) - Deneme Sınavı - 9

1320’lu yılların başında Osmanlı beyliği hakkında bilgi veren çağdaş bir kaynak olarak Arap seyyah İbn Battuta’nın (ö.1368) gözlemleri çok önemlidir. İbn Battuta bizzat ziyaret ettiği Anadolu beylikleri hakkında bilgi verirken Orhan Bey’i Türkmen beylerinin ulusu olarak anar, sürekli hareket halinde olan kuvvetli bir askeri gücünün olduğunu bildirir.

1256- 1474 yılları arasında Konya, Niğde, Karaman, İç İli, Taşili ve Alanya yörelerinde hüküm süren diğer beylikler üzerinde üstünlük iddiasında bulunarak Osmanlı beyliği ile devamlı rekabet halinde olan Türk beyliği Karamanoğulları beyliğidir.

Genel anlamda rakip devletler, özel anlamda ise Bizans sınırında oluşan, dini unsurlarla örülü küçük siyasi-askeri yapı ve bununla oluşan yaşam tarzına uç denilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Cengizhan liderliğinde Orta-Asya’da siyasal birliğini sağlayan Mogollar batıya doğru hareketlenerek Türkistan’dan Anadolu’ya Karadeniz’in kuzeyinden Mısır’a kadar büyük yıkım yapmışlardır. Doğru cevap B'dir. 

Çiftçiler, esnaf teşekkülleri, ahi grupları, sanatkarlar Anadolu’nun ve Doğu Anadolu’nun yerleşik halkından olup uç bölgelere yerleşen; siyasi bir idari yapının çok kısa sürede oluşturulmasına ve bu yapıyı destekleyecek iktisadi faaliyetlerin temelinin atılmasını sağlayan unsurlardır. Doğru cevap D'dır.

Osmanlıların, fethettikleri bölgelerdeki gayri müslim ahaliyi kendi yönetimlerine çabuk ısındırabilmek için himaye etmek, dinî serbestiyet vermek ve vergi muafiyeti tanımak gibi uyguladıkları politakaya istimalet denilir. Doğru cevap C'dir.

Orhan Bey'in 1326’da Bursa’yı alarak başlattığı büyük yeni strateji, diğer Türk beylikleri tarafından dikkat çekerken Osmanlı Beyliği’nin giderek güçlü bir devlet haline geleceğinin ilk önemli işaretlerini verdi. Doğru cevap B'dir.

Osmanlı  Beyliği’nin Rumeli Yakası’na geçişi olayını, 1345-1346’da Karesi Beyliği’nin tamamıyla Osmanlı idaresi altına girmesiyle başlatmak mümkündür. Zira, Osmanlılar bu beyliği kendi idareleri ile bütünleştirdiklerinde, Edremit körfezi ve Marmara denizinin güneybatı kıyılarına kadar uzanmış oluyorlardı. Böylece bu yöre Osmanlılar için yeni bir uç bölgesi haline gelmiş  bulunuyordu

Osmanlı  Beyliği’nin özellikle Rumeli kesiminde ilk tutunma çabaları 1350’li yıllara rastlar. Özellikle ilk olarak çıktıkları Gelibolu yarımadasında sıkı bir şekilde yerleşmelerinde hem idareleri altında bulunan tecrübeli Karesi denizci beylerinin, hem de o sıralarda Bizans imparatorluğunun içinde bulunduğu karışıklıkların önemli payı vardır. Özellikle Bizans tahtına geçmeye çalışan Ioannes Kantakuzenos’un imparatorluğu elde etme yolunda Orhan Bey ile sıkı  ilişki içine girmesi siyasi ve askeri açıdan Osmanlılar için iyi bir fırsat oldu.

Orhan Bey’in Cenevizlilerle yaptığı ilk anlaşma 1352 yılı başlarındadır. Cenevizlilere karşı, Venedik-Katalan (İspanya) ve Bizans ittifakı, Venedik ve Katalanların çekilmesi sonucu dağılınca Bizanslılar Orhan Bey ve Cenevizlilerle bir barış anlaşması imzalamaya mecbur olmuştu. (6 Mayıs 1352)

Osmanlıların Rumeli’de tutunmaları, komşusu olan beyliklerin ilhakı ve onların insan gücünü yeni iskân sahalarına aktarma becerileri sayesinde gerçekleştirmiştir. Karesi Beyliği bu açıdan stratejik bir öneme haizdi

İslam hukukuna göre Müslüman topraklarda yaşayan gayri Müslim topluluklarından alınan şahsi bir vergidir. Cizye olarak da bilinir ve varlık derecesine göre üç seviyede alınır (a’lâ/yüksek, evsat/orta ve edna/düşük).

Türk yerleşmeleri Trakya, Makedonya, Kuzeybatı Rumeli kesimleriyle, daha öncesinde kuzeyden gelen Türklerin bulunduğu Dobruca ve Varna hattında yoğunlaşmıştı.. Bu bölgelerin yer adlarında, bu iskân hareketinin izleri açık şekilde görülür.

Bu önemli savaş, 28 Haziran 1389’da Kosova Ovası’nda vuku buldu. Yapılan mü- cadele kesin bir Osmanlı galibiyeti ile neticelendi.

I. Murad ve Lazar hayatını kaybetti. I.Kosava Savaşı kısa vadede Osmanlılara büyük bir askeri ve siyasi kazanç sağladı. Artık onlara Tuna Nehri’nin güneyinde kalan bölgelerde Macarlardan başka karşı koyacak bir güç kalmamıştı. Kuzey Sırbistan yolu Osmanlılara açılmış Sırp Despotluğu vasal hale gelmiş, Makedonya, Sırbistan, Arnavutluk ve Bosna’ya doğru ilerleme imkânı doğmuştu. Uzun vadede ise Bosna’ya uzanacak fetihler, söz konusu bölgenin dini, etnik, sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel yapısında önemli değişikliklere yol açtı.

Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemini ilk uygulayan padişah I. Murad ‘dır