OSMANLI TARİHİ (1300-1566) - Deneme Sınavı - 7

Rumeli topraklarına yerleşmeye başlayan Türk göçmenler, genellikle kendilerinin yerleştiği müstakil köyler kuruyorlardı. Bunlar ya Anadolu’dan gelinen yerin ya da oraya ilk yerleşen aile reisinin adını taşıyordu. İskân hareketini yönlendiren tarikat dervişleri kurdukları zaviyelerin etrafında oluşan köylere kendi adlarını veriyordu. Genellikle köylere ve şehirlere yerleşen Türkler yerli Hıristiyanlarla pek karışmıyorlardı. Bazen bir şehir anlaşma şartlarıyla ele geçirilmişse, orasının halkı yerinde kalıyor, bunlar kale içinde dahi olsa eski mahallelerinde oturabiliyor, sonradan buraya yerleşen Türkler ise onlara karışmaksızın genellikle yeni mahalleler kuruyordu. Böylece Balkanlarda pek çok şehir harap haldeyken Osmanlı idaresi döneminde yeniden kalkınarak büyüme göstermiştir. Bunun yanı sıra o sıralarda boş ama verimli olan toprakların ekilmeye başlandığı, geniş çaplı olarak ziraata açılmaya başlandığı anlaşılır. Bu ziraat alanlarının genişlemesi, yeni ürünlerin ekimiyle de kendisini göstermiştir. Özellikle o dönemin en önemli ürünleri olan pamuk ve pirinç ekimi Türkler sayesinde Balkanlar’da yayılmıştır. Yine Osmanlı idaresi altında Balkanlar’daki madenler yeniden işletilmiş ve önemli miktarda gümüş, kurşun, bakır, altın elde edilmeye başlanmıştır. Bütün bunlar uzun süredir ihmal edilmiş bir durumda bulunan, savaşlar ve siyasi belirsizliklerle sarsılan Balkanlar’daki sosyal ve ekonomik hayatın yeniden canlanmasına yol açan temelleri atmıştır. Ayrıca Balkanlara doğru yapılacak askeri harekatlarda da arkasını güvene almıştır. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı Beyliği’nin Rumeli yakasına geçiş olayını, 1345-1346’da Karesi Beyliği’nin tamamıyla Osmanlı idaresi altına girmesiyle başlatmak mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Osmanlıların önemli bir deniz üssü özelliği taşlıyan Gelibolu’yu ele geçirmesi ve Trakya’ya yayılmaya başlaması, Bizans imparatorluğunda şok etkisi yapmış ve Kantakuzenos baskılar karşısında Aralık 1354’te tahttan çekilmiştir.  Doğru cevap D'dir.

I. Murad 1387’de Konya üzerine yürüdü ve burada Frenkyazısı adlı yerde yapılan savaşta Karamanlıları bozguna uğrattı. Bu durum aynı zamanda Karamanoğulları’nın beylikler üzerindeki iddialarının sonunu oluşturdu. Böylece 1367’den 1387’ye kadarki dönemde Osmanlılar en büyük rakipleri olan Karamanlıların nüfuzlarını iyice kırmış oldular. Karamanoğulları Osmanlı hakimiyetini tanıdı, diğer beylikler de yine Osmanlıların yüksek hakimiyeti altına girmişlerdi. Doğru cevap D'dir.

I. Kosava savaşı sırasında I. Murad ve Lazar hükümdarları hayatlarını kaybetmişlerdir. Doğru cevap B'dir.

I. Murad, 15 Haziran 1389 tarihinde I. Kosova Savaşı’nda ağır yaralandığında büyük oğlu Bayezid’in Osmanlı tahtına geçmesini vasiyet etmişti. Şehzade Bayezid, 1386’da babasının Karamanoğlu Alâeddin Bey’e karşı verdiği Frenkyazısı çarpışmasında sergilediği yetenek ve atılganlıkla Yıldırım lakabını almıştı.

Çeşitli gerekçelerle izlenen uzlaşmacı barış siyasetinin aksine, Osmanlı Devleti’nin sınırlarını genişletmek için yeni topraklar zapt etme anlayışının genel ismi Fetih Siyasetidir. Fetih siyasetinin hâkim olduğu dönemlerde, sınırdaş siyasî teşekkülleri, gevşek vasallik bağlarıyla Osmanlı himayesine almaktan ziyade, doğrudan başkentten yönetme isteği belirgindir.

I. Bayezid, 1390 Mayıs’ında Anadolu seferine devam edip Karamanoğulları üzerine yürüdü. Karamanoğlu Alâeddin Bey tarafından taht değişikliği esnasında ele geçirilen Beyşehir Bayezid tarafından geri alındı.

Sancak merkezden tayin edilen bir beyin yönetimine bırakılan idarî bölgedir. Osmanlı idarî teşkilatının temel birimi olan sancaklar bir araya gelerek eyalet/beylerbeyilikleri oluşturuyorlardı.

Erdel, Transilvanya. Günümüzde Romanya sınırları içinde kalan ve nüfus yapısı itibarıyla çoğunlukla Macarca konuşulan tarihî bir bölgedir. 1003-1526 yılları arasında Macaristan Krallığına bağlı bir voyvodalıktı. Beçkerek, Tımışvar, Kraşova ve Mehadiye gibi belli başlı yerler Erdel şehirlerindendir. Mohaç Savaşı’ndan sonra Osmanlı nüfuz sahasına geçen Erdel, 1541’de Osmanlılara bağlı bir prenslik haline getirildi.

Haraçgüzar, İkili anlaşmalar gereği siyasî varlığını devam ettirmek için himayesi altına girdiği devlete yıllık vergi ödeyen devlet veya hükümdar. Haraçgüzar hale gelen hükümdar, genellikle tabi olduğu devletin seferlerine belirli bir miktar askerî kuvvet yollamakla yükümlü tutulurdu.

Osmanlıların önemli bir deniz üssü özelliği taşlıyan Gelibolu’yu ele geçirmesi ve Trakya’ya yayılmaya başlaması, Bizans imparatorluğunda şok etkisi yapmış ve Kantakuzenos baskılar karşısında Aralık 1354’te tahttan çekilmiştir.

Niğbolu zaferi, I. Bayezid’in siyasî konumunu pekiştirdi. Bizans imparatoru Manuel, İstanbul’da bir Türk mahallesi kurulmasını kabul etmek mecburiyetinde kaldı. Niğbolu Savaşı, Osmanlı askerî gücünü Balkanlar’dan söküp atmanın mümkün olmadığını göstermişti.

Musa Çelebi’nin, saldırgan bir gaza politikası uygulanmasına taraftar oluşu, Rumeli’deki Osmanlı vasali Hıristiyan devletlerin Musa’ya karşı bir tavır takınmasına sebep oldu. Aile haklarını korumaya alışkın uç beyleri, Musa’nın merkeziyetçi yönetim tarzından rahatsız olarak Mehmed’i desteklemeye başladılar. Buna mukabil Bizans imparatoru II. Manuel’e baba diye hitap eden Mehmed, çok daha uzlaşmacı ve dengeli bir hareket tarzına sahipti. Vasallerin ve uç beylerinin yardımını alan Mehmed Çelebi, 5 Temmuz 1413’te kardeşini Sofya yakınlarında mağlup edip Fetret devrini sona erdirdi.

Sultanın bizzat katılmadığı seferlerde Osmanlı ordusunun başında bulunan en yetkili komutan, başkumandan Serdar-ı Ekrem’dir.

İki hükümdar arasında hükümdarsız geçen dönem anlamına gelen Ankara Savaşı ile başlayan ve Çelebi Mehmed’in tahta geçmesi ile son bulan 11 yıllık döneme Fetret Dönemi denir. Osmanlı Devletini Fetret dönemine sokan Ankara Savaşı Yıldırım Bayezid ile Timur İmparatorluğu arasında geçmiştir.

Rumeli ve Balkan toprakları fethedilmiş İstanbul’un Avrupa ile bağlantısı kesilmişti. Osmanlıların Balkanlara yerleşmesi sağlanmış Anadolu Türk birliği tamamlanmıştı. Bu koşullarda Bizans’ın Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesini engelleyecek gücü yoktu. Doğru cevap B'dir.

I. Murad 1387’de Konya üzerine yürüdü ve burada Frenkyazısı adlı yerde yapılan savaşta Karamanlıları bozguna uğrattı. Bu durum aynı zamanda Karamanoğulları’nın beylikler üzerindeki iddialarının sonunu oluşturdu. Böylece 1367’den 1387’ye kadarki dönemde Osmanlılar en büyük rakipleri olan Karamanlıların nüfuzlarını iyice kırmış oldular. Karamanoğulları Osmanlı hakimiyetini tanıdı, diğer beylikler de yine Osmanlıların yüksek hakimiyeti altına girmişlerdi.

Çandarlı Halil Paşa II. Murat’a gizlice haber göndererek tekrar tahta çıkmasını sağlamış, yeniçerilerle dayanışma içinde olmuş, II. Mehmet'i kuşatmadan vazgeçirmek için çeşitli bahaneler ileri sürmüştü. Fetihten sonra azledildi. Doğru cevap D'dir.

Fatih Sultan Mehmed, fethin ardından huzuruna çağırdığı Georgios Scholarios’a Ortodoks patrikliğini ihya etme görevini verdi. Kiliselerinin birleşmesine karşı çıkmasıyla tanınan Scholarios, II. Mehmed’in himayesinde kurulan İstanbul merkezli Ortodoks patrikliği vasıtasıyla Rumların Vatikan’ın nüfuzuna karşı Osmanlı payitahtına bağlanmalarında aracı rolü oynadı. Doğru cevap A'dır.