OSMANLI MUTFAĞI

Evliya Çelebi: 17. yüzyılda yaşamış Türk seyyahıdır.

Hunlardan günümüze kadar gelen besin maddesi süttür.

Geleneksel içecekler; şerbet, limonata, şurup, şıra, boza, salep, hardaliye, ıhlamur çayı, ada çayı olarak listelenebilir.

Listede olmayan içecek "kımız"dır.

Şurup,  koyu kıvamlı sıvıdır.

Osmanlı Sarayı’nda boza Helvahanede yapılmaktaydı.

Hem içecek olarak salepte, hemde dondurma üretiminde kullanılan bitki orkide'dir.

Adaçayı bitkisinin Türkçedeki karşılığı “diş otu”dur.

Yavuz Sultan Selim (1512-1520) komutasındaki Türk ordularının Memlukları yenip Yemen’i de ele geçirmesi üzerine Osmanlılar kahveyi tanıdılar.

Kanuni Sultan Süleyman zamanında (1520-1566) Osmanlıların Kızıldeniz’in iki yakasına hâkim olmaları üzerine, Yemen ile  Habeşistan’ın sahil kesimlerindeki ambarlarda ve limanlarda bulunan tonlarca kahve Müslüman tacirler eliyle İstanbul’a nakledildi.

Kırım Tatarları,İstanbul’daki ilk çay ticaretini yapan topluluktur.

Kaliteli su tiryakiliği oluşunca, suların fayda ve zararlarını, türlerini, kalitesini ve daha birçok özelliklerini anlatan eserler kaleme alınmıştır. Bu eserlerden birisinde iyi bir suda bulunması gereken özellikler şöyle sıralanmıştır: Su, taş veya taşlık bir yerden doğmalı, kaynağından şiddetle çıkmalı, yüksekten alçağa doğru akmalı, güneyden kuzeye veya batıdan doğuya doğru akmalı, kaynağının uzak ve yakınında güneşe ve rüzgâra engel bir şey bulunmamalı, saf olmalı, içildiğinde mideyi rahatlatmalı ve lezzetinde güzellik olmalıdır. Durağan olan kuyu ve sarnıç suları lezzetsiz ve sindirimi zor olması bakımından tasvip edilmemiştir.

Osmanlı Anadolu’sunda ayrana, ak, akçakatık, çalkama, gövertmeç, katık ve tutma gibi isimler de verilmiştir

Türkiye’yi gezen Batılı seyyahların eserlerinde en çok yer verdikleri iki üründen birisi kahve, diğeri şerbettir. İngiltere’nin ilk İstanbul elçisi William Harborne, 1582 yılında
sarayda kendisine verilen yemeğin yanında şerbet sunulduğunu ve bu içeceğin gülsuyu,
şeker ve baharat karışımından elde edildiğini belirtmiştir. Akdeniz’de Osmanlılara esir
düştükten sonra Kaptanıderya Sinan Paşa’nın kölesi olan İspanyol Pedro ise 1552-1556 tarihlerine ait anılarında, efendisinin konağında birkaç çeşit şerbet bulunduğundan bahsetmiş; kiraz, kayısı ve erik gibi meyvelerin kaynatılıp şeker ve bal ile karıştırılmasıyla hazırlanan şerbetin bozulmaması için her gün taze taze yapıldığını belirtmiştir. Tournefort ise Bursa’da girdiği kaplıcada yıkanma aralarında kahve, tütün ve şerbet içildiğini yazmıştır

Şerbete düşkünlüğü ile bilinen Fatih Sultan Mehmed kırmızı ve siyah üzüm ile Hindistan cevizinden yapılan sübyeyi severdi. Sübye denilen şerbet, badem, kavun çekirdeği, hıyar çekirdeği, kuru üzüm, pirinç ve abdülleziz gibi şeylerden yapılmaktaydı. Seçilen malzemenin dövüldükten sonra su ile karıştırılıp astardan süzülmesiyle elde edilen sıvıya şeker ve çiçek suyu katılmak suretiyle hazırlanırdı. Sübye sıcak olarak içilirdi.

Osmanlı Sarayı halkının ve İstanbul seçkinlerinin tükettiği özel şerbetlerden birisi de
Mısır ve Sakız’da yetişen bir turunçgil meyvesi olan hummâz limonundan yapılan hummâz şerbetidir. Padişah için 17. yüzyılda Mısır’dan İstanbul’a yüzlerce kavanoz hummâz şerbeti yollanmaktaydı. Sarayda bunun içerisine misk, amber ve şeker katılarak özel bir tat verilirdi.

Aynı zamanda bir şerbet türü olarak kabul edilen limonatanın 14. yüzyılda Mısır’da serinlemek için limon suyuna bal karıştırılmak suretiyle içildiği bilinmektedir. Osmanlı
topraklarında 15. yüzyıldan itibaren görülen limonata önce Sarayda, büyüklerin ve zenginlerin köşk ve konaklarında içilmiş; 17. yüzyılla birlikte şekerin bollaşması üzerine tüketim alanı genişlemiştir.

İstanbul seçkinlerin ağızlarını tatlandıran reybâs özel bir şurup türüydü. Arapçada ribâs denilen ve Doğu Anadolu, Lübnan, Suriye ve İran’da yetişen ışgın (Latincesi riheum
ribes) bitkisinin ekşi tadındaki uzun ve kalın saplarından elde edilen reybâs şurubu tıbbî
faydaları için içilmekteydi. Halep’te üretilen reybâs şurubu 16. yüzyılda Osmanlı Sarayı’na yollandığı gibi yurtdışına da ihraç edilmekteydi.

Geleneksel içecekler; şerbet, limonata, şurup, şıra, boza, salep, hardaliye, ıhlamur çayı, ada çayı olarak listelenebilir.

Kahve, çay, kakao, gazoz gibi içecekler modern içecekler arasında sayılabilir.

MODERN İÇECEKLER
Kahve, çay, kakao, gazoz gibi içecekler modern içecekler arasında sayılabilir.

GELENEKSEL İÇECEKLER
Geleneksel içecekler; şerbet, limonata, şurup, şıra, boza, salep, hardaliye, ıhlamur çayı, ada çayı olarak listelenebilir.

Kahve ve çayla birlikte sömürge ürünü kabul edilen kakaonun anavatanı Meksika olup,
Latince adı theobrama cacao olan bir ağacın çekirdeklerinden elde edilen bir üründür.
Çikolatanın ana maddesi olan kakao, tablet halinde imal edilmeden önce sıvı içecek olarak kullanılmıştır. Osmanlıların Kırım Harbi sırasında tanıdığı ürünlerden birisi olan çikolata imparatorluğun sonuna kadar çok sınırlı tüketilmiş, 19. yüzyılın ikinci yarısında sıvı çikolata tüketimi tablet çikolatanın hep önünde yer almıştır. Çikolatanın Gerçek Tarihi kitabının yazarlarından Michael D. Coe bunun nedenini, kahveye tutkun Yakın Doğu topluluklarının hiçbirisinde çikolata gerçek anlamda kabul görmemiştir diye açıklar. Bunda kültürel muhafazakârlık da rol oynamıştır.

Evliya Çelebi, sağlıklı suyu belirlemek için ilginç bir yöntem önermiştir. Bu yöntem suyu tartmaktan ibarettir. Bunun için, incelenecek sulara pamuk batırılır, ıslanan pamuklar kurutulduktan sonra tartılır, neticede en hafif çeken pamuğun batırıldığı suyun “en hafif ” olduğu ortaya çıkardı. Evliya’nın bu yöntemle belirlediği ve İstanbul’da sarayın önündeki çeşmenin benzersiz suyundan bile hafif olduğunu saptadığı sulardan birisi, Diyarbakır’da keşfettiği Hemrevat suyuydu. Sultan İbrahim (1640-1648) bu suyun methini duyunca saraya bundan getirilmesini emretmişti. Diğer sular, İstanbul'da bulunmaktadır. Buna göre doğru cevap A'dır.