OSMANLI MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATI

III. Selim zamanında nizâm-ı cedîd’in kurulmasından sonra bu teşkilata ayrılan vergileri tahsil ve sarf etmek üzere şıkk-ı râbi ismiyle dördüncü bir defterdârlık daha teşkil edilmiştir.

Osmanlı devletinde ilk maliye teşkilatı I. Murad zamanında yapılmıştır.

İcraat ve tahsilât işlerinde defterdârın maiyetinde icra memuru olarak beş kişi vardı. Bunlardan biri başbâkıkulu denilen devlet varidatının birinci tahsil memuruydu. Defterdârlıkta bunun bir dairesi olup emri altında bakıkulu ismiyle altmış kadar mübaşir vardır. Bunlar, hazinenin alacaklarını takip ederler, borcu olup vermeyenleri hapis ve tazyik ile tahsilât yaparlardı.

Dış hazine gelirleri, geliri doğrudan merkez hazinesine alınan gelirler, cizye, âdet-i ağnam vergileri ile tuzla, maden, iskele ve liman mukata’aları ve gümrük gelirleridir. İç hazinenin gelir kaynakları, bazı haslar, cizye ve âdet-i ağnam ve diğer bazı mukataa gelirleri, vakıf gelirleri, Mısır eyaletinden gelen vergiler, darphane gelirleri ve çeşitli hediyelerle müsaderelerden elde edilen paralardan oluşuyordu.

Osmanlı devleti ilk defa 1854 yılında dışarıdan borç almıştı.

Osmanlı devleti ilk defa 1854 yılında dışarıdan borç almıştı. Fakat bu borçlar zamanla ödenemez hale geldi. Bu sebeple 1881 yılında Düyûn-ı Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kuruldu. Bunun idarecileri yabancılar idi. Ülkenin bir kısım gümrük, tuz, tütün, maden ve tekel gelirleri bu milletler arası kuruluşun idaresine verildi.

İlk Osmanlı dârü’ş-şifası Yıldırım Bayezid tarafından Bursa’da yaptırılmıştı.

Bir müderris, ilk rütbeden son rütbeye kadarki ilmiye yolunu 25-30 yılda alır. Bu yol alışa, “kat-ı merâtib” denir.