OSMANLI MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATI - Deneme Sınavı - 13

Müslüman Türk devletlerinde gördüğümüz bu örfî kanunların en azından teorik olarak şeriatın alanı dışındaki konularda konulması ve bunların şeriata aykırı hükümler içermemesi şarttı. Öte yandan bu kanunları düzenleme işiyle yükümlü olan nişancı, adeta şeyhülislamın örfî hukuk sahasındaki dengi sayılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Malı cem’eyleyen reâyâdır (Malı toplayan, biriktiren vergi veren halktır)=Halk, vergi yükümlüleri. Doğru cevap A'dır.

Enderun: Kapı Ağası Saray Ağası Akhadımlar Hasodabaşı Silahdar Çuhadar Rikabdar Dülbendoğlan

 Birun: Yeniçeri Ağası Miralem Kapıcıbaşı Mirahır Çakırcıbaşı Çaşnigirbaşı Kapıkulu sipahi ağaları Çavuşbaşı Müteferrikalar. Doğru vevap E'dir.

Eski Türklerde hakim anlamı devlet/devletlu iken; kut, siyasi hakimiyet kudreti anlamını taşımaktaydı. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Eski Türklerdeki kut kelimesinin anlamı çok tartışılmış, saadet, mutluluk, baht,
talih gibi anlamlarının aslında ikincil derecede önemli olduğu, hâkim anlamının
devlet/devletlû olduğu üzerinde durulmuştur. Kut’un aslında siyasî hâkimiyet kudreti
anlamında anlaşılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

A,B,C ve E şıklarında verilenler Birun'daki saray hizmetlileri arasında yer alırken, D şıkkında verilen "silahdar" Enderun içerisinde yer almaktadır. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Osman Bey’den I. Ahmed’e kadar babadan oğula geçen taht bundan sonra hanedanın en yaşlı üyesine geçmeye başladı. I. Ahmed’in yerine kardeşi I. Mustafa tahta geçer(1617). Onun aklî dengesinin bozukluğu yüzünden yerini yeğeni, I. Ahmed’in oğullarından II. Osman alır(1618). II. Osman’ın hal’i (tahttan indirilmesi) üzerine amcası Mustafa tekrar tahta geçer(1622). I. Mustafa’nın ikinci kez hal’i üzerine ise diğer yeğeni IV. Murad tahta geçirilir(1623). Bu uygulama yani hükümdarın ölümü veya hal’i üzerine tahta hanedanın
ekber ve erşed (en yaşlı ve akıllı) erkek üyesinin geçmesi, 1876’da ilan edilen Kanun-i
Esasî’de yer aldı. Doğru cevap B'dir.

Amasya (tahtgâh-ı kadim) ve Manisa (darü’l-mülki kadime)’nin önemi, Yavuz Sultan Selim’in kardeşlerine karşı taht mücadelesi ve özellikle Kanunî devrinde şehzade Bayezid ile şehzade Selim arasındaki rekabette daha açık olarak ortaya çıktı. Manisa’nın İstanbul’a daha yakın olması sebebiyle daha avantajlı bir şehzade merkezi olduğu söylenebilir.

Darü’l-mülk-i kadime: eski bir devlet merkezi; Manisa’nın Saruhanlıların taht şehri olduğunu ifade etmek için kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Tahvil Kalemi: Üst düzey görevlilerin hasları ile zeamet ve timarların kaydından sorumluydu. Doğru cevap B'dir.

Kazaskerler ilmiye sınıfının tayin, azil vb. işleriyle, şer’î konularda intikal eden davalara bakarken Müfti-yi Kanun olarak tanımlanan Nişancı kanunların tedvini, tahrir işlemleri vb.nin yanında ferman ve beratlara Padişahın tuğrasını çekmekle yükümlüydü. Nişancı ve emri altındaki reisülküttab Divan bürokrasisini idare ederdi. Doğru cevap E'dir.

Orhan Bey’in 1337 tarihli Bursa Şehadet Camii kitabesinde sultanü’l-guzat yani gaziler sultanı olarak anıldığı, bunun yanında gazi oğlu gazi, merzban-› âfâk (ufukların bekçisi), pehlivan-ı zaman (zamanın kahramanı), gibi sanlarla anıldığı bilinmektedir. ibn Battuta, Orhan Gazi’den “İhtiyarü’d-din Orhan Bey” olarak bahseder. Doğru cevap D'dir.

Köle olarak satın alınan veya esir edilen cariyeler burada, güzel sanatlardan el işlerine kadar
çeşitli konularda sıkı bir eğitimden geçerdi. Padişahların eşleri giderek sadece bu cariyeler arasından seçilecektir. Padişahtan erkek çocuk sahibi olan cariye kökenli gözdelere ise haseki denirdi. Doğru cevap A'dır.