OSMANLI İKTİSAT TARİHİ

Ahi Evren fütüvvet felsefesinden ilham alarak kendi oluşturduğu Ahi üretim teorisine ve Ahi felsefesine dayalı ilk debbağ esnaf-sanayi birliğini Kayseri’de kurdu. Doğru cevap A'dır.

1220’de Alaattin Keykubat tahta geçmek için Konya’ya giderken ününü duyarak uğradığı Kayseri sanayi sitesinde Ahi Evren’i dergâhında ziyaret ederek uygulamaya koyduğu sanayi modelini tüm imparatorlukta uygulaması için Konya’ya davet etti. Doğru cevap A'dır.

1200'lerin başında ortaya çıkan kapalıçarşı formunu tamamlayarak mükemmelleştirenler Osmanlılar olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı da esnaf birliğinin yöneticisine Kethüda denirdi. Doğru cevap A'dır.

Usta işletmenin (dükkân/atölye) sahibi ve yöneticisidir. Usta olmadan işletme açılamaz. Doğru cevap A'dır.

Osmanlıların bazen esnaf nizamı bazen de narh nizamı dedikleri şeyle kastedilen fiyat ve kalite denetim ile standardizasyon sistemidir. Doğru cevap A'dır.

Narhın tayini, mahallin kadıları tarafından kurulan bilirkişilerden oluşan komisyonca yapılırdı. Komisyona kadı başkanlık ederdi. Doğru cevap A'dır.

Tanzimat ile kaldırılan narh sistemi yerine serbest fiyat sistemine geçiş süreci başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Sefer zamanlarında ordunun ihtiyaç duyduğu esnaf (kasap, ekmekçi, bakkal, berber, saraç, demirci, arabacı, nalbant, aşçı gibi) seferlere katılırdı. Bunlara orducu esnaf denirdi. Doğru cevap A'dır.

1909’da ‘Esnaf Cemiyeti Talimatnamesi’ çıkarıldı. Bu tarihten sonra bazı esnaf ve iş adamları dernekler kurmaya başladılar. Doğru cevap A'dır.

Selçuklular yüzyılda başlattıkları ve iki yüzyıl süren tarım ve ticaret sektörlerini geliştirme evresinden sonra 1200’lerden itibaren, artan nüfus ve şehirleşme ihtiyacını karşılamak için esnaf-sanayi birlikleri kurup bölgesel kümelenme modeli geliştirerek ilişkili esnaf-sanayi birliklerini sanayi siteleri halinde örgütlediler.

Ahi Evren fütüvvet felsefesinden ilham alarak kendi oluşturduğu Ahi üretim teori- sine ve Ahi felsefesine dayalı ilk debbağ esnaf-sanayi birliğini Kayseri’de kurdu. Bu örneği bölgedeki esnafı alt meslek grupları halinde örgütleyerek oluşturdu. Aynı meslekten olanların oluşturduğu esnaf birlikleri ile ilişkili tamamlayıcı üretim yapan esnaf-sanayi meslek birliklerini kümelenme modeli ile bir araya getirerek Kayseri sanayi çarşısını/sitesini kurdu.

Perakende satışa konu olan mallar bakkallara pazarbaşı, diğer esnafa ise kethüda, yiğitbaşı ve ustabaşları tarafından dağıtılırdı.

Klasik dönem Osmanlı esnaf teşkilatı birçok meslek teşekkülünden oluşuyor ve üst yönetici olarak Kadı’nın idaresi altında bulunuyordu. Bu olgu devlet denetiminin derecesini gösterir. Üretilen ve piyasaya arz edilen ürünler Kadı’nın bilgisi dahilindeydi.

Bunun yanında “mal getiren yabancı tüccarın para ile değil ülkesine yine mal ile dönmesi” ilkesi dış pazarlar için de üretimi akla getirmektedir.

Esnaf birliklerinin manevi merkezi Kırşehir’di. Debbağların ve hatta bütün esnafın piri sayılan Ahi Evren’in halefleri, Ahibabalar, asırlar boyu Osmanlı esnafının birliğini sembolize etmişlerdir. Bunlar zaman zaman bütün Osmanlı ülkelerini dolaşırlar, hatta Bosna-Hersek ve Kırım gibi uzak bölgelere gidip oralarda kalfalık, ustalık imtihanları yaparlar ve peştemal kuşatırlardı.

Elimizde mevcut, Osmanlı Devleti’nin esnafa ilişkili düzenlemelerini de içeren genel kanunnâmeler, Fatih Sultan Mehmed (855-886/1451-1481) döneminden itibaren başlamaktadır.

Kefâlet sistemi, her esnaf birliğinin, kendi esnaf nizâmını uygulamasını temin ve garanti altına almayı içerir ve bu da esnaf kethüdalarına büyük sorumluluklar yüklüyordu.

Osmanlıların bazen esnaf nizamı bazen de narh nizamı dedikleri şeyle kastedilen fiyat ve kalite denetim ile standardizasyon sistemidir. Bunun için ihtikâr gibi tekelciliklerin önlenerek, aracıların ortadan kaldırılması ve malların üreticiden tüketiciye en kısa yollardan intikal etmesi sağlanmaya çalışılmıştı.