OSMANLI İKTİSAT TARİHİ

Para bir ekonomik yapı içerisinde üç temel fonksiyon üstlenmektedir: Değişim aracı olma, hesap birimi olma ve değer muhafaza aracı olma. Paranın üstlendiği ilk fonksiyon, değişim aracı olmasıdır. Ekonomik birimler ellerinde bulunan mal ve hizmetleri mal ve hizmet karşılığı değiştirmekten çok daha kolay ve ortak bir ölçüt olan parayla değiştirir, elde ettikleri parayla da istedikleri mal ve hizmeti satın alabilirler.

Akçe ya da akçayı Batılı kaynaklar yunanca aspron kelimesinden esinlenerek, asper ya da aspre olarak belirtirler.

Osmanlılar kendi adlarına ilk sikkeyi İlhanlıların Anadolu’daki egemenliklerinin sona ermesinden sonra, Orhan Bey zamanında (1326-27) bastırdılar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

15. yüzyılın son çeyreğinde altın sultaninin piyasaya sürülüşüne kadar, Osmanlı sikkeleri gümüş akçe ile bakır mangırdan oluşuyordu.

Mangır, mankur ya da pul adı verilen bakır sikkeler, küçük hacimli alış verişlerde kullanılan, bozuk para hükmündeki küçük paralardır.

Osmanlı Devleti yabancı sikkelerin tedavülüne izin vermekteydi. Dolaşımdaki diğer paralar iki büyük gümüş paraydı: Hollanda kaynaklı esedi kuruş ve İspanya
kaynaklı real kuruş.

Osmanlı tarihinin en popüler altın parası Türkçede yaldız altunu diye adlandırılan Venedik dükası'dır.

Osmanlı toplumunda, İslam dünyasında kullanılmakta olan iş ortaklıkları biçimleri uygulanmıştır. Mudarebe yöntemi, uzun mesafeli ticaretin finansmanında en çok kullanılan ve en çok bilinen yöntemdi.

Osmanlı’da ilk kâğıt paralar kaime adıyla 1840 yılında tedavüle çıkarılmıştır.

Klasik dönem, ekonomilerin tarımsal üretime dayalı olduğu, ülke topraklarının sahibi olan devletin ekonomik faaliyetleri organize ettiği ve denetleyebildiği, gelirin oluşumuna ve yeniden dağılımına doğrudan müdahale edebildiği ekonomik bir yapılanmanın söz konusu olduğu çağları ifade etmektedir.

Osmanlı ekonomisi klasik dönemde madenî para rejimini kullanmıştır. Bu dönemde hesap birimi olarak akçe kullanılmıştır.

Osmanlılar kendi adlarına ilk sikkeyi İlhanlıların Anadolu’daki egemenliklerinin sona ermesinden sonra, Orhan Bey zamanında (1326-27) bastırdılar.

Günlük alışverişlerin çoğunluğu için bir hayli büyük kalan altın sikkeler, tüccarlar tarafından büyük ödemeler yapmak için kullanılıyordu. Sarraflar, yüksek devlet memurları ve bir ölçüde de orta ve büyük ölçekli imalathane sahipleri tarafından kullanılmaktaydı. Altında sultani, tüm İmparatorluk düzeyinde geçerli tek Osmanlı parası konumunu elde etti.

Paranın değerinin düşürülmesi işlemi olan tağşiş, ekonominin para miktarını artırma ihtiyacından kaynaklanmaktaydı.

1844 tarihinde Tashih-i Sikke işlemiyle 100 gümüş kuruş 1 altın liraya eşit kabul edilmiş ve altın ile gümüş 15,09 oranı üzerinden birbirlerine bağlandıktan sonra Osmanlı altın ve gümüş sikkelerinin standartları değişmemiştir.

Mudarebe yönteminde sermaye sahipleri sermayelerini, onu işletecek ve elde ettiği kârdan önceden üzerinde anlaşılmış bir oranı yatırımcıya geri verecek bir ortağa teslim etmekteydiler.

Eshâm yönteminde, bir vergi kaynağı çok sayıda paya bölünerek, payların her biri muaccele olarak adlandırılan sabit yıllık geliri sağlamak üzere alıcılara satılmaktaydı.

1843’te yürürlüğe giren yeni bir düzenleme ile 20 kuruş değerindeki gümüş mecidiye ve 100 kuruş değerindeki altın mecidiye temel para birimleri olarak kabul edildi.

Para piyasası işlemlerinde uzmanlaşan sarraflar, Galata bankerleri olarak adlandırılan büyük sermayedarlara dönüştüler.