OSMANLI İKTİSAT TARİHİ

Ülke içi ihtiyaçların karşılanması ilk sırada yer almaktadır. B şıkkı yanlıştır.

Şıklar arasında buğday üretimine ilişkin şık E'dir yani "Ziraatın en önemli ürünüydü".

Tütün, Osmanlı topraklarına 1560’larda girmiştir.

Mora ve adalar en önemli zeytin üretim bölgeleridir.

Buğday değil mısır, İtalya’da Granaturco, Macaristan’da “Türk buğdayı” olarak adlandırılmıştır.

Koyun ve keçiden oluşan Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği “büyükbaş”tan daha fazla idi yani B şıkkı doğrudur.

Osmanlı İmparatorluğu’nda köylü tarım yapmak için öküze muhtaçtı.

Deve 250 kilo kadar yük taşıyabilmektedir ve bakımının kolay ve maliyetinin ucuz olması nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu'nda sayıca hayli kalabalık görmekteyizdir.

Keten, Osmanlı İmparatorluğu’nun genelinde yetiştirilen ve hem dokumada kullanılan hem de tohumlarından yağ çıkarılan bitkidir.

Osmanlı ekonomisinde ziraî faaliyetlerin ve emekten başka temel üretim faktörü olan toprağın hukukî çerçevesini tımar sistemi çizer. Fiskalizm (Gelircilik), Tradisyonalizm (Gelenekçilik), Provizyonizm (iaşecilik), Merkantelizm (anaparanın miktarına bağlı refah)

Osmanlılar, verimliliğin düşük ve artırılmasının son derece zor olduğu, ulaştırma maliyetinin çok yüksek bulunduğu bir iktisadî ortamda provizyonizmin icaplarına cevap verebilmek için üretim ve mübadele üzerinde ziraattan başlayarak esnaflık ve ticareti de içine alan kapsamlı bir düzenlemeler dünyası meydana getirdiler. Buna göre ziraatta mümkün olan en yüksek düzeyde üretimi gerçekleştireceğini düşündükleri işletme tipi, küçük ölçekli aile işletmeleriydi. Toprağın verimine göre 60-150 dönüm arasında bir arazi ile sınırlı bu aile işletmelerinin sürekliliğini temin etmek üzere ziraî toprakların mülkiyet hakkı fertlere bırakılmaz, beytülmal adına devletin elinde tutulurdu.

Köylü toprağını mazeretsiz üst üste iki yıl değil üç yıl ekmeden bırakırsa elinden alınırdı.

İmparatorlukta toplumun temel tüketim maddesi olan buğdayın dışındaki önemli olan diğer madde özellikle hayvan yemi olarak kullanılan ve ekmek ununa da katılan arpa idi. Ayrıca yulaf, çavdar, darı imparatorluk topraklarında yetiştirilen diğer tahıl ürünleriydi. Başka bir önemli ürün mısır idi. Amerika kıtasının keşfinden sonra dünyaya yayılan mısır, adından da anlaşılacağı gibi ilk defa Mısır’da ekimine başlandı ve Osmanlı üzerinden Rumeli topraklarına yayıldı.

Zeytinyağı da buğday gibi yurt dışına ihracatı yasak olan maddeler arasındaydı.

Pamuk da zeytin gibi eski çağlardan beri bu coğrafyada yetişen, doğrudan sanayide kullanılan bir tarım ürünüdür. Aşağıda anlatıldığı gibi pamuk, dokuma sanayiinin en önemli hammaddelerinden biriydi. Üretiliyor, ipliği yapılıyor ve pamuklu bezler dokunuyordu. Daha Yıldırım Bayezid döneminde eski adı Ayasuluk olan Efes’te üretilen pamuklu kumaş ihraç edildiği bilinmektedir. Ülke ihtiyaçları karşılandıktan sonra ihracına izin verilirdi.Gemi yelken bezlerinin yapımı sebebiyle de stratejik bir öneme sahipti. Ege bölgesi dışında Suriye, Kıbrıs ve Mısır’da pamuk üretilirdi.

Tanzimat döneminde (1839-1876) idarî ve iktisadî alana da sirayet eden merkezîleştirme süreci içerisinde, yukarıda bahsettiğimiz iktisadî dünya prensipleri de değişmeye başlamıştır. Dışarıda Osmanlı ziraî ürünlerine karşı oluşan büyük dış talep, ziraî yapıda ortaya çıkan değişmelerin temel sebebi olmuştur. Ziraî üretimi arttırma, ürünleri çeşitlendirme, dış talebi olan ziraî ürün üretiminin teşviki, yerli sanayi hammaddelerinin içerde üretilmesi ve ziraatın modernleştirilmesi için bir ziraî bürokrasi oluşturulmuştur. Bunun için 1838’de Ziraat ve Sanayi Meclisi sonraki adıyla Meclis-i Umûr-ı Nâfia; 1843’de Ziraat Meclisi ve yine aynı tarihte Nâfia Hazinesi kurularak köylüye kredi dağıtılmaya başlanmış, ziraî eğitim ve uygulama kurumları oluşturulmuştur.

Üretim artışını sürekli kılan iç talebin artmasının sebebi, 19. yüzyıl boyunca şehirlerin nüfusunun artmış olması ve demiryollarının yapımıyla iç pazarların genişlemesidir. Kırım, Kafkasya, Sırbistan, Bulgaristan, Makedonya ve Ege adalarından yapılan göçler bir yandan talebi arttırırken bir yandan da ziraî üretimin ihtiyaç duyduğu emeği sağlamıştır. Bu göçmen kitleleri ekime elverişli boş toprakların bulunduğu bölgelere ve İç Anadolu’nun demiryolu çevresine yerleştirildi. Göçmenlerin bir bölümü de İstanbul ve diğer şehirlerde yaşamaya başladılar. Bu sebeple gerçekleşen üretim artışı, 1890’lardan itibaren Konya-İstanbul ve Ankara-Eskişehir demiryollarının devreye girmesiyle daha da büyük boyutlar kazandı. Yüzyıllar boyunca hububatı Balkanlar’dan sağlayan İstanbul’un buğdayının bir kısmı İç Anadolu’dan gelmeye başladı. Ziraî üretimin artışının ikinci önemli nedeni dış talepteki artıştır. Ziraî üretimin artışının ikinci önemli nedeni dış talepteki artıştır. 19. yüzyıl boyunca Anadolu’dan Avrupa ve Kuzey Amerika pazarlarına yapılan ihracat on kattan daha fazla artış göstermiştir.

Osmanlılar da dünyada bilinen dokuma türlerinin hepsini kendileri üretmeyi başarmışlardır. Bunların bir kısmı belirli dönemlerde Doğu ve Batı’da üretilenlerle yarışabilecek kalitede olmuştur. İhracata dönük büyük dokuma sanayii ipekli ve pamukluda İstanbul ve Bursa; tiftik ve yünlü kumaşta Ankara; sadece ipeklide Şam, Hama ve Sakız’da teşkilatlanmıştı.

Osmanlılar para sisteminin gereklerine ve savunma sanayiinin ihtiyaçlarına göre maden işletmeciliğini geliştirmişlerdir. Osmanlı ekonomisinde 17. yüzyılın sonlarında yeni para politikasının bir uzantısı olarak Rumeli ve özellikle Anadolu’da kapanmış maden ocakları yeniden işletmeye açılmış veya yeni maden ocakları kurulmaya başlanmıştır. Ülkedeki başlıca maden ocaklarının dağılımı şöyleydi: Bakır: Kamengrad (Bosna), Küre (Kastamonu), Gümüşhane, Ergani, Keban, Espiye (Giresun), Kağızman. Gümüş: Bereketli ve Bozkır (Niğde), Siru ve Gerger (Malatya), Gümüşhane, Espiye, Keban, İnegöl, Nif (Kemalpaşa, İzmir civarında), Milas, Kratova (Üsküp), Sidrekapsi (Selanik), Taşoz adası, Gümüşhacıköy (Amasya), Novaberda. Güherçile: Malatya, Erciyes, Maraş, Akdağ, İçel, Karaman, Niğde, Mısır, Erciş, Van, Macun (Kayseri), Tamışvar, Üsküp, Selanik, Koçana ve Şehirköyü (Tekirdağ). Altın: Bozkır, Ergani, Gümüşhane, Espiye. Şap: Foça, Ulubat, Gediz, Gümülcine, Maruniye, Şarkî Karahisar. Demir: Kığı, Samako (Sofya), Bilecik, Kamengrad. Kurşun: Koçana, Nif. Kükürt: Hakkari. Tuz: Karadeniz’de Kırım, Ahyolu, Marmara’da Tuzla, Akdeniz ve Egenin birçok bölgesi, Mora ve Selanik çevresi, Arnavutluk kıyıları. Tuz Gölü, Romanya’da kaya tuzu yatakları, Bosna’da Tuzla bölgesi.

II,III,IV doğrudur. Kağıt para 1840 yılında kullanıma sunulmuştur. Bu tarihe kadar Osmanlı ekonomisi madeni para üzerinden işlem görülürdü.