OSMANLI DİPLOMASİSİ

"Osmanlı Devleti’ndeki alakanın Almanya’ya yönelmesinde, iki devlet arasında bir çatışmaya neden olabilecek ve dolayısıyla aralarındaki münasebetleri zedeleyebilecek ne ana kara ne de sömürgeleri üzerinden her hangi ortak sınıra sahip olması da etkili olmuştur. Her ne kadar İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı Devleti’ne ana kara sınır olmasa da, işgal ettikleri ve sömürgeleri halinde getirdikleri Tunus ve Mısır üzerinden ortak sınıra sahiptiler. Almanlarla böylesine bir ortak noktanın, dolayısıyla muhtemel bir çatışmaya neden olabilecek bir komşuluğunun söz konusu olmaması, II. Abdülhamid’i rahatlatmaktaydı"

Almanya ile kurulan ittifakın Osmanlı diplomasisine yönelik etkileri şöyle özetlenebilir: " Yeni bir aktör olarak Alman İmparatorluğu’nu Osmanlı dış siyasetine dâhil edilmesi, diplomaside olumlu iki etkiye neden olmuştur. Birinci olarak, Almanya’nın genelde Osmanlı yanında yer alması, duruma göre bazen de tarafsız kalarak diğer devletlerle hareket etmeyerek Osmanlı diplomatlarının başını ağrıtan birçok olayda olabildiğince rahat nefes almalarına yardımcı olmuştur. Böylece Ermeni Hadiselerinden dolayı Osmanlı Devleti’ni baskı altında tutan İngiltere, Rusya ve Fransa’yla birlikte hareket etmeyerek az da olsa II. Abdülhamid ve Osmanlı devlet adamlarının elini kuvvetlendirmiştir. Yine Girit İsyanı sırasında da Almanya benzer bir siyaseti takip etmiştir. En azından isyandan dolayı Osmanlı Devleti’ni baskı altında tutan Avrupalı Devletlerin diğer üyeleriyle birlikte hareket etmemiş ve Sultanı “gücendirecek hareketlerden devamlı surette” kaçınmıştır. Daha önemlisi, İngiltere Başbakanı Lord Salisbury’in, Kayser II. Wilhelm’in Londra seyahati sırasında 5 Ağustos 1895’te Osmanlı Devleti’nin paylaşılması teklifini reddetmiştir. İkinci olumlu etki, İngiltere’nin daha önceden yerine getirdiği Osmanlı Devleti’nin koruyucusu rolünü Almanya’nın üstlenmesiyle dış ilişkilerde dengenin sağlanmasıdır."

İttihâd ve Terakkî Cemiyeti kadroları, genç ve tecrübesiz oldukları için, başlangıçta ikinci planda kalarak dolaylı olarak yönetimde etkili olmaya gayret etmişlerdir. Fakat belli bir zaman sonra doğrudan iktidarı ele almışlardır. Dolayısıyla bu dönemdeki diplomaside hükümetin belirleyici ve etkili olması tespiti, tarihi veri olarak çok da doğru olmasa gerekiyor.

Uşi Antlaşması 15 Ekim 1912'de imzalanmıştır.

Rus gölgesinde Balkan ittifak bloğunun oluşması sürecini aslında Nisan 1911’e kadar geri gitse de, Osmanlı-İtalyan Savaşı’nın başlamasıyla gizli görüşmeler tekrar başlamıştı. Bu bağlamdaki ilk diplomatik adım Rusya’nın yönlendirmesiyle Bulgaristan tarafından atılmıştır. Rusya’nın teşvik ve onayı ile hareket eden Bulgaristan ilk ittifak antlaşmasını 13 Mart 1912’de Sırbistan’la yapmışı. İttifak görüşmesi sırasında kazanılacak toprakların paylaşılmasında çıkan pürüzlerin halledilmesinde Sofya’daki Rus diplomatları bizzat devreye girmişlerdi. Devamında ise 29 Mayıs’ta Bulgar-Yunan ve 6 Ekim’de ise, Sırbistan-Karadağ ittifakı gerçekleştirilmiştir.

Dünya savaşının patlak vermesinin mukadder olduğunun anlaşılması ve ilgili sürecin başlamasıyla birlikte Osmanlı devlet adamları, kendilerine müttefik aramaya koyulmuşlardı. Sultan II. Abdülhamid döneminden itibaren gelişen ilişkilerin daha sonraki süreçte de devam ettirilmesiyle, Almanya’nın Osmanlı Devleti’nin doğal müttefiki olduğu düşüncesi ilk olarak akla gelmektedir. Fakat özellikle de Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşı sırasında beklenilen desteği vermediğini düşünen dönemin devlet adamları, ilk etapta İtilaf Devletlerine yanaşmaya gayret etmişlerdir