OSMANLI DİPLOMASİSİ

Osmanlı diplomasi tarihinden ayrı bir yere sahip olan II. Abdülhamid dönemini, kendi içinde iki başlık altında ele almak gerekiyor. Birinci Dönem: Osmanlı-Rus Harbi ve Berlin Kongresi sonrası (1876-1882) ve İkinci Dönem: Almanya ile yakınlaşma ve sonrası (1882-1908). Doğru cevap E'dir.

Avusturya Dışişleri Bakanı Andrassy, Ayastefanos'un "bütün maddelerinin" gözden geçirilmesi için bir kongrenin yapılmasını 6 Mart 1878'de resmî olarak gündeme getirmiştir. Rusya ise, bundan dolayı İngiltere ve Avusturya ile çatışmak istemediği için bu isteği kabul etmek zorunda kalmıştı. Bundan sonra İngiltere kongre öncesinde ilginç diplomatik hamlelerde bulunarak üç devletle gizli anlaşmalar imzalamıştır. Bunlardan ilkini 30 Mayıs 1878 tarihinde Rusya ile yaparak, kongrede nelerin değişeceğini kararlaştırmıştır. Buna göre, Bulgaristan’ın sınırları İstanbul önlerinden Balkan Dağları'nın savunma hattına çekilecek; İngiltere, Kars ve Batum ile Baserabya’nın Rusya'ya verilmesine karşı çıkmayacak. Doğru cevap C'dir.

Osmanlı Devleti'nin kadim müttefiklerinden olan Fransa, Berlin Kongresi diplomasisinden kendisine düşen payı 4 Mayıs 1881'de  Tunus'u işgal ederek almıştır. II. Abdülhamid, bu işgale askeri olarak karşılık veremeyeceğini bildiği için, Avrupalı Büyük Devletler indinde bazı diplomatik hamlelerle buna engel olmaya gayret etmesine rağmen, her hangi bir sonuç alamamıştır. Doğru cevap C'dir.

II. Abdülhamid 1879 yılında kendisine karşı Ali Süavi tarafından yapılmak istenen başarısız ihtilalin İngiliz Büyükelçiliği tarafından tertiplendiğine inanmaktaydı. Doğru cevap D'dir.

Abdülhamidî diplomasinin ikinci dönemi olan 1882-1908 arasında cereyan edengelişmelerden ilki, Berlin Kongresi diplomasi düzeninin neden olduğu Doğu Rumeli Soru’nudur. Berlin Kongresi’nin kararları mucibince Bulgaristan üçe ayrılmış; bunlardan iki tanesi Doğu Rumeli ve Makedonya eyaletleri ismiyle Osmanlı Devleti’ne geri verilmişti. Fakat Bulgaristan her iki yerden de vazgeçmeyerek, buraları sınırlarına dâhil edebilmek için mücadeleye girişmiş ve öncelikli olarak dikkatini Doğu Rumeli’ye vermişti. Doğu Rumeli, Bulgaristan’ın güneyinde kurulan Filibe merkezli özerk bir eyalet şeklinde oluşturulmuş ve vali olarak Osmanlı Devleti’nin belirlediği Avrupalı Büyük Devletlerin de onayladığı Gavril Paşa tayin edilmiştir. Fakat burası bundan sonra gerçek anlamda hiçbir zaman Osmanlı olamamıştır. Nitekim 18 Eylül 1885’de Filibe’de isyan eden Bulgar çeteleri Vali Gavril Paşa’yı tutuklayarak geçici bir hükümet kurduklarını ve Bulgaristan Prensliği ile birleştiklerini ilan etmişlerdir. Bunun üzerine Bulgar Prensi 21 Eylül’de Filibe’ye giderek, Doğu Rumeli’nin Bulgaristan’la birleştiğini açıklamıştır. Osmanlı Devleti, bu fiilî duruma karşı asker kullanamamış ve diplomasi yoluyla itirazlarını yapmıştır. Meselenin halledilmesi için 5 Kas›m 1885’da İstanbul’da bir konferans düzenlenmesine rağmen bir sonuç elde edilememesi üzerine ikinci bir konferans yapılarak mesele ele alınmış ve 5 Nisan 1886’da imzalanan Tophane Anlaşması’yla Doğu Rumeli Bulgaristan’a bırakılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti, Berlin Kongresi ile geri aldığı bu bölgesini bir kurşun atmadan nihaî olarak kayıp etmiş ve Berlin Kongresi’yle oluşturulan yeni diplomatik düzene ilk kurbanını vermiş oluyordu. Doğru cevap E'dir.

 

Sultan Abdülhamit ile tahta çıkmadan önce görüşen Mithat Paşa, Abdülhamit’e Kanuni Esasiyi ve Meşrutiyet’i  ilan etmesi karşılığında padişah olabileceğini teklif etmiştir. Böylece padişahlığının ilk yılları Mithat Paşa’nın gölgesinde kalmıştır. ikinci olaraksa Kanuni Esasi’nin ilan edilmesi ve Meclis-i Mebusan’ın açılmasıyla geleneksel hükümdarlık yetkilerinin sınırlandırılmasıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Osmanlı Devleti Berlin Kongresi ile Balkanlar’da kaybettiği toprakların bir kısmını kağıt üstünde geri alsa da uzun vadede kendini yoğun şekilde etkileyecek siyasi, askeri ve iktisadi sorunların kaynağı olmuştur. Ermeni Meselesi, Makedonya meselesi, 1908 Jön Türk ihtilali ve 1912-1913 Balkan Savaşı Berlin Kongresi’nden dolayı Osmanlı’ya geri verilen topraklarda meydana gelmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1878 Berlin Kongresi’nin içerdiği maddeler ve kongre ile birlikte tesis edilen yeni diplomatik düzen, 1918’e kadar devam eden süreci belirlemiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Helsinki büyükelçilikler arasında yer almamaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sultan Abdülhamit İngiltere’ye güvenmemesinin ve şüphe ile yaklaşmasının nedenleri şunlardır:  İngiltere’nin Rus harbine kayıtsız kalması, İngiltere’nin Kıbrıs’ı alması, Mısır’ı işgali, Arap Milliyetçiliğini desteklemesi, Osmanlı’nın içişlerine doğrudan müdahalede bulunduğuna inanması. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Almanya’nın iktisadi, sanayi ve askeri alanlar başta olmak üzere pek çok sahada gelişmiş olması Abdülhamit’in Avrupa’nın parlayan yıldızı Almanya’yı müttefik olarak seçmesinin başlıca nedenlerinden biridir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Osmanlı Ordusu, Yunan Ordusunu dağıtıp bütün Mora’yı geri alma fırsatı elde etmiştir. Ancak önce Rus Çarı Alexandrowitsch Romanow, II. Abdülhamit’i arayarak savaşın durdurulmasını istemiştir. Ardından diğer Avrupalı büyük devletlerin araya girmesi ile 20 Mayıs’ta mütareke yapılmak zorunda kalmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sultan V. Mehmet Reşat döneminde diplomasi merkezinin belirleme ve uygulama Saray ve hükümdardan tekrar hükümete kaymıştır. Tek adam merkezli diplomasi terk edilmiştir. 24 Temmuz 1908’de modern meşruti yönetime geçilmesi bu değişikliğin temel nedenidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İttihat ve Terakki dönemi 1909-1918 tarihleri arasında yer almaktadır. Trablus’un İtalyanlarca işgali(1911), Balkan Savaşının başlaması (1912) ve Osmanlı devletinin I. Dünya Savaşı’na girme kararı (1914) bu dönemde gerçekleşmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti'nin sonu olmuştur. Bu acı sonun sürecini belirleyen asıl gelişme 1908 Jön Türk İhtilali ve sonrası olmuştur. İhtilalle birlikte II. Abdülhamid'in hem Balkanlar hem de Avrupalı Büyük Devletler nezdinde kurmuş olduğu diplomatik denge çözülmüş; bunun yerini alabilecek bir diplomatik yapı bir daha tesis edilemediği için bu acı sonu hazırlayan süreç vukua gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

8 Ekim'de Karadağ'ın Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesiyle Balkan Savaşı başlamıştır. Karadağ'ın ardından 17 Ekim'de Bulgaristan ile Sırbistan ve nihayet 18 Ekim'de Yunanistan ardı ardına savaş ilanı yapmışlardı. Savaş Osmanlı Devleti için tam bir hezimet olmuş; tarihinin en büyük askeri, siyasi ve diplomatik mağlubiyetini almıştır. Doğru cevap D'dir.

Berlin Kongresi 1878'de olmuştur.

Osmanlı-Rus harbi 1877-1878 yılında olmuştur.

Mısır Hidivi, 1841’den itibaren Mısır Vâlisi karşılığı olarak kullanılmaktadır.

Bağdat Demiryolu, Konya’dan başlayıp Bağdat’ta sona eren takriben 1.600 kilometrelik demir yolu hattıdır. Bu hattın yapılması 1898’de Almanlara verilmiş, inşasına 1903’te başlanmış ve ancak 1914’te tamamlanmıştır.