OSMANLI DİPLOMASİSİ

Osmanlı'nın geri çekilme sürecinde özellikle de 1784 yılında Kırım'ın Ruslara terk edilmesi, Osmanlı tarihinde ve zihin dünyasında bambaşka bir yere sahiptir. Gerek tarihi, kültür ve gerekse nüfus olarak takriben 1000 yıllık Müslüman Türk toprağı Kırım'ın Rusların eline geçmesi, Osmanlı tarihinin en önemli kırılma noktalarından birini teşkil etmiştir. Doğru cevap A'dır.

III. Selim, Avrupa'nı önemli merkezlerinde ilk defa daimi elçilikler açmıştır.  1793 yılında Londra'dan başlayarak Avrupa'nın çeşitli başşehirlerinde daimi elçiliklerin açılması, Osmanlı diplomasisinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Doğru cevap C'dir.

18 Kasım 1839 tarihinde ilan edilen "Tanzimat Fermanı", Osmanlı modernleşmesinin en önemli gelişmelerinden bir tanesidir. Tanzimat'la modernleşme veya yenileşme Osmanlı Devleti'nin resmi siyaseti şeklini almıştır. Doğru cevap B'dir.

Tanzimat, Avrupalı Büyük Devlertlrle yoğun bir ilişkiye girildiği; modern diplomasii yürütecek Osmanlı devlet adamlarının ve diplomatlarının yetiştiği ve göreve geldikleri; devletin dış siyasetini ve dipolomasinini üstlendikleri bir dönem olmuştur. Bu devlet adamlarının sembol isimleri arasında Mustafa Reşid Paşa, Sadrazam Mehmed Emin Ali Paşa, Keçecizade Fuad Paşa ve Mahmud Nedim Paşa sayılabilir. Doğru cevap D'dir.

Fuad Paşa, Rusya'yı "devletimizin doğal düşmanı" olarak nitelendirmektedir. Rusya'nı Doğu'ya doğru genişleme siyasetinin olduğunu ve buna karşı devletin kuvvetli olması gerektiğini ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Fransa'nın ihtilalin hemen ardından I. Koalisyon Savaşı'nı (1792-1797) kazanarak Avrupa'da elde ettiği başarıyla yetinmeyerek Mısır'ı işgal etmiş ve böylesine stratejik bir bölgeye hakim olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Avrupa'nın önemli merkezlerinde ilk defa daimi elçilikler açtıran Osmanlı padişahı III.Selim'dir. III.Selim'in bu adımı, Osmanlı diplomasisinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Avrupa lisanlarını bilen ve Avrupa tanıyan Osmanlı diplomasisini yürütecek diplomatların ve idarecilerin yetişmesini sağlamak amacıyla kurulan "Tercüme Odası" II.Mahmud tarafından açılmıştır. Böylelikle II.Mahmud Osmanlı diplomasisinin modernleşmesine önemli katkıda bulunmuştur. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Hasta Adam, Rus Çarı I. Nikola trafından Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu kötü durumu ifade etmek için ilk defa kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Muhtemel bir Osmanlı-Rus savaşından en fazla rahatsızlık duyan Avusturya olmuştur. Zira savaşı kazanma ihtimali yüksek olan Rusya'nın Balkanlar'a kadar inmesi Avusturya için büyük bir tehlike olabilirdi. Doğru cevap B'dir.

Paris'e gidecek heyete davet edildiği halde gitmek istemeyen Mustafa Reşid Paşa, "devletin bağımsızlığını ihlal edecek" bir antlaşmaya imza atmak suçuna iştirakçi olmamamk için bunu reddettiğini, ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Modern Osmanlı diplomasisinin başlatıcısı ve ilk önemli temsilcisi Mustafa Reşid Paşa'dır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

I, II ve V. ifadeler doğru iken III ve IV. ifadeler yanlıştır. Çünkü Ali Paşa İngiliz değil Fransız siyasetine, Mahmud Nedim Paşa ise Fransa değil Rusya siyasetine meyilliydi. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

1825-1858 yılları arasında büyükelçilik yapan ve İstanbul'daki en etkili diplomat olarak tarihe geçen diplomat İngiltere büyükelçisi Stratford Canning'dir. Canning’in Sultan Abdülmecid üzerinde önemli derecede etkisi olmuştur. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'nın isyanına ve devlet için oluşturduğu tehdide karşılık destek alabilmek amacıyla 1838 tarihinde İngiltere ile Balta Limanı Anlaşması imzalanmıştır. Bununla sadece İngiltere’ye önemli iktisadî tavizler verilmiş, daha sonraki günlerde antlaşma Avrupa’nın birçok devletine de teşmil edilmiştir. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Osmanlı Devleti, savaştan dolayı ortaya çıkan malî sıkıntının giderilmesi için 24 Ağustos 1854 tarihinde İngiliz ve Fransız bankalarıyla Osmanlı tarihindeki ilk dış borç anlaşmasını imzalanmıştır. Bu tür dış borç anlaşmaları daha sonraki yıllarda artarak devam etmiştir. Bu durum Osmanlı Devleti’nin hem malî hem de diplomasi alanında daha da zayıflatmış ve Avrupalı Büyük Devletlerin dış müdahalelerini de kolaylaştırmıştır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Osmanlı Devleti bu madde ile birlikte Avrupa devletler hukukuna dâhilvolmuş; toprak bütünlüğü ve bağımsızlığı bu antlaşmaya imza atan devletler tarafından garanti edilmiştir. Bu sonuç, Osmanlı devlet adamlarının öteden beri isteye geldikleri önemli bir gelişme idi. Osmanlı Devleti artık bir Avrupa devleti olmuştur. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

9.madde ile Gayr-i Müslim Osmanlı vatandaşları bu antlaşmaya imza atan devletlerin ortak koruması ve gözetimi altına girmişlerdi. Bu durum ilgili devletlerin Osmanlı iç işlerine müdahale etme imkânı ve fırsatı vermiştir. Düvel-i Muazzama, bu fırsatı sonuna kadar kullanmasını bilmiş; Osmanlı Devleti’nin gerekli reformlar yapılmadığı iddiasıyla veya başka gerekçelerle bu maddeye istinaden içişlerine doğrudan müdahale etmiştir. Bu müdahaleler, Osmanlı Devleti’nin lehine asayişin yeniden sağlanmasından daha ziyade, Gayr-i Müslimlerin bağımsızlık mücadelelerine yardım edecek ve bunların yolunu açacak bir şekilde kolaylaştırmıştır. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

Avrupa’ya ve hatta ülke dışına yapılan ilk ve tek Osmanlı hükümdar seyahati Sultan Abdülaziz tarafından gerçekleştirilmiştir. Fransa İmparatoru III. Napolyon’un Paris Sergisi’nin açılışı için davetiyle 21 Haziran-17 Ağustos 1867 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu seyahat sırasında Abdülaziz, 10 gün Paris ve 11 gün Londra’da kalmış; dönüşte Belçika, Almanya ve Avusturya’ya uğramıştır. Seyahatte kendisine Hâriciye Nâzırı Fuad Paşa, Şehzâde Murad ve Şehzâde Abdülhamid gibi daha sonra tahta çıkacak olan müstakbel iki hükümdar da iştirak etmiştir. Böylece iki kadim müttefiki Fransa ve İngiltere olmak üzere dört Avrupa devletini kapsayan bu seyahat, Avrupa’ya ve hatta ülke dışına yapılan ilk ve tek Osmanlı hükümdar seyahati olma özelliği ile Osmanlı tarihindeki yerini almakla birlikte, diplomasi tarihinde de önemli bir yer tutmaktadır. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

11-23 Aralık 1876 tarihleri arasında İstanbul'da yapılan "Tersane Konferansı'na" İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya, Almanya  ve İtalya katılmıştır. Doğru cevap A'dır.