OSMANLI DİPLOMASİSİ

Divan içinde diplomatik faaliyetlerin yürütülmesinden sorumlu en önemli görevlinin Nişancı olduğu görülmektedir.

Ahidname,  hükümdarların emriyle bazı devlet, zümre ve kişilere özel haklar tanınmak üzere düzenlenen hukukî belgedir.

İstanbul fethini müteakip Türkiye’de Balyos ismiyle daimî elçi bulunduran Venedik Cumhuriyeti diğer yabancı devletlere göre bu konuda daha önde gelmekteydi.

Papalık ve Avrupa devletleri tarafından Osmanlı Devleti’ne karşı siyasî bir koz olarak kullanılan şehzade Cem vakasıdır.

Belgrad’ın fethiyle Osmanlılara Orta Avrupa’nın yolu açılmıştı.

Osmanlı Devleti’nin XV-XVI. yüzyıllarda bazı gayrimüslim devletlere gönderdi-
ği elçilerin hangi ülkelere ve ne maksatla gönderildiği hakkındaki bilgiler:

* Barış Antlaşması

* Zafer haberi vermek

* Cülus haberi vermek

* Yabancı hükümdarların taç giyme törenleri  

* Kız istemek, gelin getirmek vb.

* Hediye götürmek ve diğer çeşitli vesileler

I. Murad devrinde Karamanlı tehlikesinden çekinen Germiyan beyinin kızını I. Murad’ın oğlu Bayezid ile evlendirmesi karşılığında Osmanlıların Kütahya, Simav, Emet ve Tavşanlı’yı çeyiz olarak aldıklarını görüyoruz.

I. Selim’in Mısır seferi sonunda ise Memluk Devleti ortadan kaldırılacaktır.

1555 yılında Osmanlı ve İran arasında ilk barış antlaşması olan Amasya Antlaşması yapıldı.

Eman, Kelime anlamı “emin olmak, güvenmek”tir. Hukukî terim olarak, “islam ülkesine girmek veya İslam ordusuna teslim olmak isteyen bir yabancıya verilen can ve mal güvencesi” anlamını taşır.

Ahidname, hükümdarların emriyle bazı devlet, zümre ve kişilere özel haklar tanınmak üzere düzenlenen hukukî belgedir. Sözlüklerde “muahede” veya “antlaşma kağıdı” gibi kısa tanımlar yanında “antlaşma şartlarını ve iki tarafın imzasını taşıyan kağıt” biçiminde de tanımlanır.

Sultan II. Murad ile Karamanoğlu II. İbrahim Bey’i barıştırması girişimidir. Neticede iki hükümdar arasında, barış heyetinde bulunan Şeyh Yahya tarafından kaleme alınan Sevgendnâme (ahidnâme) ile barış yapıldı.

Gayrimüslimlerin yönetimi altında bulunan ve cihada açık ülkeler Darü’l-harb adı verilir.

özellikle gayrimüslim topluluklara karşı istimâlet denilen bir ilkeyi de uyguladılar. “Kendine meylettirmek” anlamına gelen bu kelimenin terim mânası, insanların gönüllerini kazanarak kendi hakimiyetini kurmaktır.

Kelime anlamı “emin olmak, güvenmek”tir. Hukukî terim olarak, “İslam ordusuna teslim olmak isteyen bir yabancıya verilen can ve mal güvencesi” anlamını taşır. Eman isteyen
kimseye müste’min, eman verilene müste’men denir. Kelime Türkçede daha çok aman (“aman dilemek”) şeklinde kullanılmıştır. Yabancı ülke elçileri Osmanlı topraklarına girdikleri andan itibaren İslamî eman telakkisine göre misafir kabul edilir, can güvenlikleri, her türlü iaşe ve ibateleri devletçe karşılanırdı.

Klasik dönemde elçilerin görevleri gittikleri yerlerde ülkelerini temsil değil, kendilerine verilen görevi yerine getirip geri dönmektir. Sürekli ve yerleşik elçilikler Batıda ortaya çıktı. Venedik 1431’de Roma elçiliğini kurmuştu.

Venedik ile 1503’de imzalanan bir kapitülasyon antlaşması üzerine Venedik’e gönderilen Ali Bey için gönderilen Osmanlıca mektupta (itimatname) kendisi için “adamım, kulum” ifadesi, Venedik elçisi içinse “elçi” kelimesi kullanılmıştır.

İstanbul’da ilk daimî elçilik İstanbul'un fethinden bir yıl sonra Venedik tarafından kurulmuş, onu 1475’te Lehistan, 1497’de Rusya, 1525’te Fransa, 1528’de Avusturya ve 1583’te İngiltere’nin açtığı elçilikler izlemiştir.

Osmanlı Devletinde elçilerin barış yapmak, zafer haberi vermek, cülus haberi vermek, yabancı hükümdarların taç giyme törenlerine katılmak, kız istemek, gelin getirmek, fetihname iletmek, ittifak kurmak gibi görevleri bulunmaktadır.

Osmanlılar Müslüman beyliklerle savaşlarını mani-yi gaza ilkesi ile meşrulaştırmışlardır. Osmanlılar Müslüman devlet ve beyliklere karşı giriştikleri savaşları meşrulaştırmak için şeyhülislamlardan fetva almışlardır.