OSMANLI DİPLOMASİSİ - Deneme Sınavı - 19

Yeni bir aktör olarak Alman İmparatorluğu’nu Osmanlı dış siyasetine dâhil edilmesi, diplomaside olumlu iki etkiye neden olmuştur. Birinci olarak, Almanya’nın genelde Osmanlı yanında yer alması, duruma göre bazen de tarafsız kalarak diğer devletlerle hareket etmeyerek Osmanlı diplomatlarının başını ağrıtan birçok olayda olabildiğince rahat nefes almalarına yardımcı olmuştur. Böylece Ermeni Hadiselerinden dolayı Osmanlı Devleti’ni baskı altında tutan İngiltere, Rusya ve Fransa’yla birlikte hareket etmeyerek az da olsa II. Abdülhamid ve Osmanlı devlet adamlarının elini kuvvetlendirmiştir.

III. Selim, Avrupa’nın önemli merkezlerinde ilk defa daimî elçilikler açmıştır. 1793 yılında Londra’dan başlayarak Avrupa’nın çeşitli başşehirlerinde daimî elçiliklerin açılması, Osmanlı diplomasisinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Bu elçiliklerin açılmasındaki en önemli husus, Osmanlı Devleti’nin modern Avrupa diplomasisine eklemlenmesidir. Doğru yanıt B'dir.

27 Nisan 1909’da Sultan II. Abdülhamid tahttan indirilerek Selanik’e sürgüne gönderilmiştir. Böylece II. Abdülhamid dönemi resmen sona ermiştir.

Dış temsilcilikler teşkilat olarak söyle belirlenmiştir: Sefâret-i Kübra (Büyükelçilik), Sefâret (Elçilik), Başşehbenderlik (Baş Konsolosluk), Şehbenderlik (Konsolosluk), Şehbender Vekâleti ve Tüccar Vekâleti. Sefâret Vekâleti makamı teşkilat yapısında bulunmamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Mahmud Nedim Paşa bir şekilde kendi istikbâlini ve devletin menfaatini Rusya’da görmüş ve Rus yanlısı siyaset takip etmiştir. Mahmud Nedim Paşa Rusya ile münasebetlerini öylesine ilerletmişti ki, Rus Büyükelçisi Nikolai Pawlowitsch İgnatijew’e (1832-1908) danışarak iş yapmasından dolayı; hatta daha da ileri giderek “bir Moskof dostu olarak tanındığı için halk tarafından -hakaret anlamında-Nedimof diye anılan” bir devlet adamı olmuştur. Doğru yanıt D'dir.

Osmanlı Devleti Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı karşısında İngiltere’nin desteğini alabilmek için 16 Ağustos 1838 tarihinde Balta Limanı Ticaret Antlaşması imzalanmıştır. Bununla sadece İngiltere’ye önemli iktisadî tavizler verilmiş, daha sonraki günlerde antlaşma Avrupa’nın birçok devletine de teşmil edilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

12 Mart 1854’te İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti’yle ittifak antlaşması imzalamışlardır. Doğru yanıt E'dir.

15 Ekim 1912’de Uşi Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre Osmanlı Devleti Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalya’ya bırakıyordu, Osmanlı Devleti bu bölgedeki Müslümanların haklarını korumaya devam edecek ve İtalya 12 adayı geri verecekti.

Kırım Savaşı sonrası barış şartlarının görüşüleceği Paris Kongresi öncesinde Osmanlı Devleti antlaşmaya gayrimüslimlerin hakları ile ilgili bir maddenin girmesini önlemek için Islahat Fermanı'nı hazırlamış ve ilan etmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Fransa İmparatoru III. Napolyon’un Paris Sergisi’nin açılışı için davetiyle 21 Haziran-17 Ağustos 1867 tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahat sırasında Sultan Abdülaziz, 10 gün Paris ve 11 gün Londra’da kalmış; dönüşte Belçika, Almanya ve Avusturya’ya uğramıştır. Seyahatte kendisine Hâriciye Nâzırı Fuad Paşa, Şehzâde Murad ve Şehzâde Abdülhamid gibi daha sonra tahta çıkacak olan müstakbel iki hükümdar da iştirak etmiştir.  Bu seyahat, Avrupa’ya ve hatta ülke dışına yapılan ilk ve tek Osmanlı hükümdar seyahati olma özelliği ile Osmanlı tarihindeki yerini almıştır. Doğru yanıt C'dir.

3 Mart 1878’te ise Ayastefanos Barış Antlaşması yapılmıştır. 29 madde ve bir ek maddeyi ihtiva eden barış antlaşması, Osmanlı için oldukça olumsuz maddeleri ihtiva etmekteydi. Buna göre Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Akdeniz’e kadar açılan büyük Bulgaristan Prensliği kurulmuştur. Doğru Yanıt E'dir.

Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin sonu olmuştur. Bu acı sonun sürecini belirleyen asıl gelişme 1908 Jön Türk İhtilâli ve sonrası olmuştur. İhtilâlle birlikte II. Abdülhamid’in hem Balkanlar hem de Avrupalı Büyük Devletler indinde kurmuş olduğu diplomatik denge çözülmüş; bunun yerini alabilecek bir diplomatik yapı bir daha tesis edilemediği için bu acı sonu hazırlayan süreç vuku’a gelmiştir.

11-23 Aralık 1876 İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya, Almanya ve İtalya’nın katılmasıyla İstanbul’da Tersane Konferansı yapılmıştır. Osmanlı Devleti, konferansın devam ettiği sırada iki diplomatik hamle yapmıştır: Öncelikle Avrupa’ya, özellikle de İngiltere’ye yakın olan ve meşrutî yönetim taraf­tarı Mithat Paşa (1822-1884) 13 Aralık’ta Sadrazamlığa getirilmiştir. Bu şekilde bir mesaj verilmek istenmiştir. Ardından Osmanlı temsilcisi Hâriciye Nâzırı Safvet Paşa’nın ilk defa katıldığı 23 Aralık’taki son oturum yapılırken meşrutî yönetime geçildiği ilan edilmiştir. Doğru yanıt A’dır.

Selanik’e gelen bir Bulgar kızı, 150 kişi, Selanik İstasyonu’ndan zorla alarak Amerika’nın Selanik Konsolosluğu’na kaçırmışlardı. Bunu duyan halk toplanarak kızın kurtarılması için gösterilerde bulunmuştu. Bu arada olayı duyan Fransız Konsolos ve Alman Konsolos halktan dağılmalarını istemişlerdi. Çıkan olaylarda bu iki konsolosun halk tarafından öldürmesi üzerine Amerikan Konsolosu kızı hükümete teslim etmesiyle olaylar yatışmıştı. Fakat bu arada İstanbul’daki Avrupalı Büyük Devletlerin Büyükelçileri toplanarak hükümeti sert bir şekilde eleştirdiler. Hükümet, harekete geçerek 6 suçluyu idam etmiş ve ihmali olanları da cezalandırarak dış müdahalenin önüne geçmişti. Olayların yatışmasına rağmen, Avrupa kamuoyundaki Osmanlı karşıtlığı tavan yapmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Kitabın 105. sayfasındaki bilgilere göre boşluğa kalem getirilmelidir.

XVIII. yüzyılın ilk yıllarında bürokrasinin temel taşları olan kalem ehlinin öne çıkmasında, başarılı bir murahhas olarak Karlofça’da Avrupalı kurt diplomatlarla masa başında Osmanlıyı temsil eden dönemin Reisülküttabı Mehmed Rami Paşa'nın önemli bir rolü vardır.

Osmanlı tarihinde Avrupa tarzında ilk yenileşme hareketi ile birlikte diplomasi alanında Avrupa ile yakınlaşma III. Ahmed döneminde başladı.

1702 yılında başlayan İspanya Veraset Savaşı sırasında Avusturya ordularının Batı Almanya’da, Ren havzasında Fransızlarla savaşmaya başlamalarından itibaren Macarlar Ferenc Rakoczi’nin liderliğinde Macaristan’da direnmeye başlayıp Osmanlılardan yardım talep etmelerine rağmen Osmanlılar hadiseye seyirci kalmışlardır.

Prut antlaşmasını imzaladıktan sonra azledilen sadrazam Baltacı Mehmed Paşa'dır.

Pasarofça sonrası Damat İbrahim Paşa sadaretinde eskiye nazaran dışarıya gönderilen elçilerin ve temsilcilerin sayıları ve icraatlarında artışlar görüldü. Fransa, Avusturya, Lehistan ve Rusya’ya giden bu elçiler yalnızca diplomatik ve ticarî görüşmelerde değil Avrupa diplomasisi, kültürü, sanatı, sanayisi, tarımıyla birlikte askerî ve teknolojik gücü hakkında bilgi edinmeye ve bunları birer rapor halinde sunmaya başladılar.