OSMANLI DİPLOMASİSİ - Deneme Sınavı - 3

XVI. asırda iyi ilişkiler olan Floransa’nın korsanlık faaliyetlerini desteklemesi üzerine ticarî ilişkiler zarar görmüş, Malta şövalyeleriyle ortak hareket eden Floransa Güney Anadolu ve Suriye’de isyan eden Maanoğlu’na destek vermiştir. Neticede Osmanlı Devleti bu dönemde Maanoğlu’nu tasfiye ederken Akdeniz’de sükunu temin için Floransa ile ilişkileri de düzeltmeyi uygun bulmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

XVII. yüzyılda reisülküttabın diplomasi alanındaki başlıca görevleri dışarıya gönderilecek namelerin hazırlanması, gelen namelerin tercüme ettirilmesi, yol emri, izin, berat vb.nin tanziminin yanında; kendisine bağlı kalemde saklanan ahidnâmelere ihtiyaç duyuldukça bunlarla ilgili sorulara cevap vermek, bunlar hakkında ilgililere bilgi vermektir. XVII. yüzyıl sonlarından itibaren ise reisülküttablar Babıâli’nin elçiliklerle bağlantısını tesis etmek görevini üstlenir ve böylece dış politikadaki önemleri artar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sultan III. Mehmed 1596’da Macaristan’ın kuzeydoğusundaki Eğri kalesini aldı ve ardından da Haçova’da Habsburg ordusunu büyük bir bozguna uğrattı (24- 26 Ekim).  21 Mart 1677 tarihinde imzalanan antlaşma Lehler ile Osmanlı arasındadır. 20 Kasım 1612 tarihinde imzalanan antlaşma İran ve Osmanlı arasındadır ancak bu antlaşma Kasr-ı Şirin Anlaşması değildir.  27 Ocak 1698 tarihinde Edirne Protokolü imzalanmıştır. Kasr-ı Şirin Antlaşması 17 Mayıs 1639 imzalanmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Resmî görüşmeler 13 Kasım 1698’de İngiliz elçisi Paget’nin nutkuyla başladı. Avusturya heyetinin yanında Lehistan, Venedik ve Rusya temsilcilerinin katıldığı müzakerelerde Rus elçisi Türk taleplerini kabul etmek konusunda yetkisi olmadığını belirttiğinden Rusya ile ateşkes antlaşması yapılır, akabinde diğer devletlerle 26 Ocak 1699’da muahede imzalanır. Rusya ile bilahare İstanbul’da yapılan görüşmeler sonucunda antlaşma imzalanır (15 Temmuz 1700). Bu süreçte, resmî görüşmeler öncesinde, barışın hangi esaslar dahilinde yapılacağının protokole bağlanması (Edirne Protokolü, 27 Ocak 1698), barış müzakerelerinin yapılacağı Karlofça’ya gelindiğinde görüşme çadırını kimin kuracağı, çadırın kapıları vb. dahil protokol tartışmaları da epeyce zaman almıştır. Osmanlılar barış için genel şartlar ileri sürüyor, Avusturyalılar ise sınır meselelerinin halli üzerinde duruyordu. Görüşmeler 120 gün kadar sürdü. En uzun ve çetin müzakereler, savaşın mağlubu olan 98 Osmanlı Diplomasisi Osmanlıların barış masasındaki başarılarından hayal kırıklığına uğrayan Venedik delegasyonu ile yapılmıştır. Venedik Avusturya’nın işin uzamaması yönündeki tavrı ve Osmanlı tarafının direnci yüzünden istediklerini kabul ettirmeden barışı imzalamak durumunda kalmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

1672’de, IV. Mehmed ordunun bizzat başında olmak üzere Polonya’ya yürüyen Osmanlılar Kamaniçe’yi aldılar. Lehistan içlerine doğru bazı kale ve palankaların alınmasıyla devam eden Osmanlı ilerlemesi karşısında Lehistan Kırım Hanı aracılığıyla barış istedi ve Bucaş Antlaşması imzalandı (1672). Osmanlı-Lehistan ve Osmanlı-Rusya iliflkilerinde Kırım Hanının aracı rolü Osmanlıların bu devletleri nasıl konumlandırdığının ve onlara bunu kabul ettirdiğinin bir göstergesiydi. Bucaş Antlaşması’yla barış kesinleşir (21 Mart 1677).

Girit Savaşıyla birlikte Venedik’le yapılan yoğun diplomatik misyon dönemi

kapanmıştır.

Avusturya’nın barış delegasyonunun tayin edildiği haberi üzerine Sultan II. Mustafa, Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa’yı tam yetkili olarak barış görüşmeleri yapmak üzere görevlendirdi.

Antlaşmanın Avusturya ile ilgili kısmı yirmi maddelik olup Osmanlılar, Temeşvar hariç Erdel ve Macaristan’daki Habsburg egemenliğini kabul ettiler. Belgrad Osmanlılarda kaldı.

III. Murad döneminde Lehistan samur vergisine bağlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

1681'de Bahçesaray'da imzalanan Osmanlı-Rus Antlaşması ile Batı Ukrayna'nın Osmanlı'ya bağlı olduğu kabul edildi. Özi nehri sınır olacak, Kiev ve bağlı palankalar Ruslara kalacak, Kırım hanına olağan vergisi ödenecek, Zaporog kazakları Ruslara tâbi olacak, sultan ve Kırım Hanı Çarın düşmanlarına yardım etmeyecekti. Doğru cevap E'dir.

1687 yılında cephede çıkan bir isyan sonrasında isyancı askerlerin İstanbul'a yürümesi üzerine hal' edilen Sultan IV. Mehmed'in yerine kardeşi II. Süleyman tahta geçirilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Karlofça Antlaşmasında Venedik'le ilgili kısım 16 maddelik olup Mora ve Dalmaçya Venedik'e birakldı. Sınırlarda yeni kale yapılmaması ve savaş öncesinde yapılmış ticari ahidnamelerin yine geçerli olması gibi hususlar da antlaşmada yer aldı. Doğru cevap C'dir.

Babası III. Murad’ın yerine Manisa’dan İstanbul’a
gelerek Osmanlı tahtına oturmuştu.

Bu antlaşmanın 17 maddesinin en önemlileri kısaca şöyle özetlenebilir: Avusturya imparatoruna artık ‘kral’ olarak değil ‘Roma Çasarı’ diye hitap edilecek; her iki taraf birbirine zarar vermeyecek; çetecilik faaliyetleri karşılıklı olarak engellenecek; esirler karşılıklı olarak bedelleri ödenmek suretiyle değiş tokuş edilecek; padişaha gönderilmesi kararlaştırılan pişkeşten sonra 20 yıl içinde üç yıl süreyle bir şey gönderilmeyecek ve daha sonraki pişkeşin mahiyeti de tayin olunmayacak; sınır kaleleri tamir edilecek ama yeni kaleler inşa edilmeyecek; sınır boylarındaki
köylerin barıştan önceki fiilî durumu devam edecektir.

“Kanun-ı Elçiyan” olarak da adlandırılan 1657 tarihli Tevkii Abdurrahman Paşa Kanunnamesi’nde yabancı elçilere uygulanacak protokol ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir. Daha önce teamüller çerçevesinde yürütülen teşrifat
işleri, ilk defa çok açık bir biçimde kurallara bağlanmıştır.

IV. Mehmed devrinde İstanbul’a gelen ilk İsveç elçisi Ralamb olmuştur.

Osmanlılar 1612 antlaşması ile Azerbaycan ve Kafkas topraklarını kaybetmişlerdir.

Osmanlı Devleti XVII. yüzyılda Papalık, Venedik, Ceneviz, Floransa, Avusturya,
Fransa, Felemenk, ingiltere, Lehistan, isveç, Rusya, ispanya ve Portekiz gibi ülkeler
ile çeşitli münasebetleri olmuştur

İstanbul’da XVII. yüzyılda, 1622-1631 arasında  elçilik yapan Sir Thomas Roe İstanbul’daki
elçilerin en itibarlısı idi.