OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918)

1870’lerden sonra özel sektörün yoğun olarak devreye girmesiyle ve şirketlerin kurulmasıyla birlikte fabrikalar da çoğalmaya başladı. Fabrikaların bir kısmı, iç tüketime yönelik olarak un, makarna, bira, buz gibi gıda maddeleri üretmekteydi. İzmir’de ülkenin en büyük demir fabrikası kuruldu. Doğru cevap E’dir.

Halı, zaten ihraç edilen ürünlerin en önde geleni olup halıcılığın merkezi Batı Anadolu ve özellikle de Gördes, Demirci, Isparta ve Uşak’tır. Doğru cevap C’dir.

Osmanlı maliyesindeki dengeleri derinden sarsan Osmanlı-Rus Savaşı 1877-1878 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Doğru cevap C’dir.

1875 Moratoryumu’nun korkuttuğu Avrupalı yatırımcıların borçlarını tahsil edebilmek amacıyla hükümetle yaptıkları görüşmeler neticesinde 20 Aralık 1881 tarihli Muharrem Kararnamesi’yle Duyûn-ı Umumiyye İdaresi kuruldu. Doğru cevap C’dir.

Türkiye Cumhuriyeti 5 Aralık 1927’de kendi kâğıt parasını piyasaya sürmüştür. Doğru cevap A’dır.

Levanten: Venedik ve Cenevizli tüccarların yerli gayrimüslimlerle evlenmeleri neticesinde ortaya çıkan zümre için kullanıllan bir tabirdir. Doğru cevap D’dir.

Selânikli Yahudilerle İtalyanların 7 Mayıs 1888’de kurduğu Selânik Bankasıçı, Dedeağaç, Edirne, Beyrut, Samsun ve İzmir gibi ülkenin değişik yerlerinde şubeler açtı. Doğru cevap C’dir.

1851’de inşasına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı ülkesindeki ilk demiryolu olup 1856’da işletmeye açılmıştır. Doğru cevap A’dır.

19. yüzyılın sonlarında gelişen ulaşım imkânlarının da etkisiyle tarım ürünlerinin Osmanlı ihracatındaki payı öncesiyle kıyas kabul etmez derecede arttı.
Bunda, devletin 1860’lardan itibaren boş arazileri işleyerek tarım yapılabilir hale getirenlere uyguladığı vergi muafiyeti ve satın alma önceliği gibi teşvikler etkili oldu. 

Verimi artırmak için kuru tarımdan sulu tarıma geçildi. 1910’dan sonra Konya ovasının  sulanması ve Basra’da Hindiye barajının açıldı.

Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada
öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne
Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu. Daha sonra, 1888’de Selânik Ziraat Mektebi, 1891’de Bursa Ziraat Ameliyat Mektebi, 1892’de Halkalı Ziraat Mektebi ile taşranın diğer önemli şehirleri olan Adana, Ankara, Hama, Kastamonu ve Sivas’ta ziraat mektepleri açıldı; oluşturulan örnek çiftliklerde yeni tarım yöntemleri çiftçilere gösterildi.

Hükümet, bunların yanında tarıma destek sağlamak için 1888’de kurduğu Ziraat Bankası aracılığıyla çiftçiye %6 faizli kredi vermeye başladı.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR  Konu başlığında “1875 Moratoryumu: Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, bütçedeki 5 milyon liralık açığı kapamak amacıyla devletin düzenli borçlarının yıllık faizlerinin toplamı olan 14 milyon liranın yarısının ödenmesini, diğer yarısının 5 milyonuyla bütçe açığının kapatılmasını ve 2 milyonuyla da ordunun giderlerinin karşılanmasını kararlaştırdı. Beş sene süreyle borç faizlerinin yarısının nakit ve geri kalan yarısının da %5 faizli senetlerle ödeneceğini duyurduğu 6 Ekim 1875 tarihli bu karar, içte ve dışta büyük tepkilerle karşılandı ve Avrupa kamuoyunu Osmanlı Devleti aleyhine çevirdi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR Konu başlığında “Osmanlı hazinesi 1886 ile 1914 yılları arasında 24 kere dış borca başvurdu ve toplam 156,37 milyon sterlin borçlandı.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR Konu başlığında “Hazinenin en önemli gelirlerinden biri olan âşarın doğrudan tahsil edilebilmesi amacıyla 1877’de Âşar ve Ağnam Emaneti kurularak iltizam sisteminden vazgeçildi; ancak, beş yıllık bir uygulamadan sonra emanet sistemi başarılı olamayınca tekrar iltizama geri dönüldü” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 100 “PARA VE BANKACILIK “ Konu başlığında “Klasik dönemden beri devam eden Osmanlı para sisteminin karmaşık yapısı 19. yüzyılda da sürmekte ve piyasalarda çok farklı vezin ve ayarda paralar tedavül etmekteydi. 1840’ta bunlara kâğıt paranın katılması işleri daha da karıştırdı” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B  seçeneği olacak. Sayfa 100 “PARA VE BANKACILIK “ Konu başlığında “Tanzimatçılar 1844’te Tashih-i Ayar Fermanı’nı çıkartarak ve sikke konusunu düzenleyerek 1 altın lira=100 gümüş kuruş esasını benimsedi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 103 “ULAŞIM SİSTEMİ VE DEMİRYOLLARI “ Konu başlığında “Osmanlı ülkesinde demiryolu inşa fikri 1830’lu yıllara kadar iner.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 104 ULAŞIM SİSTEMİ VE DEMİRYOLLARI “ Konu başlığında “Alman sermayesinin inşa ettiği hatlardan biri de Selânik-Manastır Demiryolu’ dur. 219 km’lik hattın inşa imtiyazı, 28 Ekim 1890’da 99 yıllığına ve 14.300 frank kilometre garantisi ile Anadolu Demiryolu Şirketi’ne verildi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A  seçeneği olacak. Sayfa 109 “YABANCI ŞİRKETLER VE KAPİTÜLASYONLAR “ Konu başlığında “8 Mart 1915’te çıkarılan geçici bir kanunla, yabancıların ülke içindeki faaliyetlerinin denetlenmesine ve ticari faaliyetlerinin vergilendirilmesine imkân tanındı.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 109’ da  “İTTİHAT VE TERAKKİ’NİN MİLLİ İKTİSAT POLİTİKASİ “ Konu başlığının “İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İstanbul merkez heyeti üyesi ve Ekmekçiler Cemiyeti kâtibi İzzet Bey’in başkanlığında Heyet-i Mahsusa-i Ticariyye adlı bir birim oluşturdu. Bu heyet, İstanbul’da sıkıntısı çekilen şeker, gaz, bulgur, arpa, yağ, sabun, pirinç, mercimek, zeytin gibi ürün ve eşyaları şehre temin tekelini Ekim 1914’ten itibaren bir yıl süreyle üstlendi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Osmanlı'da tarım başlıca ekonomik faaliyet alanı olmakla birlikte bunun için toprakların kısıtlı bir kısmı kullanılmaktaydı. Bunun yanı sıra istenilen düzeyde olmasa da imalat sanayi değişen koşullara aya uydurmayı ve varlığını sürdürmeyi başarabilmiştir. Kuru tarımın tercih edilmesi sulu tarımda daha verimli olmasından kaynaklanmaz, aksine sulu tarım daha verimlidir ve sulu tarıma geçilmesi yönünde de girişimler olmuştur. Osmanlı'da kıtlıklar yaşanmakla birlikte birkaç küçük çaplı olay dışında büyük hadiseler ve geniş çaplı yağmalar görülmez.

Şıklardaki tek doğru ifade E şıkkındaki "Halıcılık faaliyetleri Batı Anadolu’da yoğunlaşmıştır." ifadesidir. Zira halı, zaten ihraç edilen ürünlerin en önde geleni olup halıcılığın merkezi Batı Anadolu ve özellikle de Gördes, Demirci, Isparta ve Uşak’tı.

Doğru yanıt E şıkkıdır.

İltizam Sisteminin özü devletin vergi sistemini özelleştirmesiydi. Maliyenin, kendisine ait belli bir geliri (mukataa) belirli bir süre ve yıllık bir bedel karşılığında kârı ve zararı kendisine ait olmak ve bedelin bir bölümünü peşin almak koşuluyla ve müzayedeyle özel bir şahsa devretmesidir. Bu işi yapan kişiye mültezim denirdi. Bu sistem Tanzimat’ın ardından iki yıl kadar kaldırıldı; ancak, 1842’de tekrar uygulanmaya konuldu.