Toplumsal Yapı ve Değişimi

İşçi sınıfının ortaya çıkması.

Askeri kıyafetlerle

İlmiye sınıfı (din, bilim ve hukuk adamları)

19. yüzyıldan itibaren nüfus artışı, göçler ve iktisadi etkenlerden dolayı farklı kültürleri ve paralel dünyaları temsil gücü azalmaya ve gündelik hayatın geleneksel karakteri, çok merkezli ve kültürlü kent yaşantısı içinde kaybolmaya başladı. Buna bağlı olarak geleneksel değer yargıları ve otorite algısı değişti; kolektif aile yaşantısında bireyselleşme ve aileden bağımsızz bir yaşam kurma temayülleri ortaya çıktı.

19. yüzyılda gündelik hayatın en önemli olgusu sosyal bütünleşmedir. İstanbul, Galata ve Üsküdar bu dönemde ekonomik ve kültürel açıdan birbirlerine yaklaştı ve şehiriçi ulaşımının gelişmesi bu yakınlaşmada önemli rol oynadı. İstanbul’un çeşitli yerlerinde inşa edilen köprüler, Karaköy Tüneli, vapur ve demiryolları, ulaşımı güç bölgeleri birbirine bağladı.

Müslim ve gayrimüslim halkın nispeten eğitimli kesimi, gazeteciler, bilim ve hukuk adamları ile öğrenciler.

İslamcılık

Neticede topluma hareket alan› bırakmayan sansür ve jurnalcilik, çok sesliliği ve ifade özgürlüğünü ortadan kaldırdığı gibi, toplumda takip edilme, iftiraya uğrama, şüphe ve haksız yere cezalandırılma paranoyası yarattı.

1908’de Rus çarı ile İngiltere kralı, Makedonya sorunu, Boğazların durumu ve Osmanlı yönetimindeki Hıristiyanlar için yapılacak ıslahatları görüşmek üzere Reval’de bir araya geldi. İttihat ve Terakki yöneticileri, bu görüşmeyi, ülkenin ciddi bir tehdit altında olduğunun ve parçalanmanın eşiğiine gelindiğinin bir delili olarak takdim ederek harekete geçti.

Basında ve halk arasında “Hürriyetin İlanı” olarak nitelendirilen II. Meşrutiyet’le birlikte büyük bir coşku yaşandı. Bunun yansıması olarak kamuoyunun ve sivil toplumun kendisini ifade vasıtası olan basın-yayın faaliyetleri, grevler, boykotlar, dernekleşme ve sanatsal aktivitelerde büyük bir patlama yaşandı. Yine bu dönemde ilk kez çok partili siyasal hayata geçildi; seçimler yapılarak meclis açıldı.

• Toplum ve ekonomik darboğaz
• Göçler
• Doğal afetler ve salgın hastalıklar
• Grevler
• Toplumsal yapıda çözülme: Tüketim, yolsuzluk ve fuhuş

Osmanlı coğrafyasında 19. yüzyıldaki kitlesel göçlerin ardında Rusya’nın Balkanlar, Kırım, Kafkaslar ve Anadolu üzerinden Akdeniz havzasına inme emelleri ve eylemleri başlıca etken olmuştur.

• Frengi, çiçek, sıtma, verem, kolera, tifüs ve tifo
• 1880 depremi
• 1884 depremi

Kırım Savaşı, Osmanlı gündelik yaşamına uzun süreli etkileri bakımından önemli bir olaydır. Müttefik sıfatıyla aileleriyle birlikte İstanbul’a gelen Fransız ve İngiliz subayların gündelik yaşamı, alışkanlıkları ve davranış biçimleri Osmanlı idarecilerini ve başkent halkını etkiledi. Bu bağlamda, kadın-erkek ilişkileri, kıyafet, moda, ev dekorasyonu, gündelik davranış kalıpları, lüks tüketim ve eğlence gibi alanlarda ciddi bir etkileşim yaşandı. Bu süreç sonunda Batılı yaşam tarzı, israf ve lüks tüketim adeta çağdaş bir statü haline geldi. Öte yandan kadın erkek arasındaki mesafenin azalmasıyla geleneksel değerlere aykırı bir eğlence kültürü ortaya çıktı; Kuledibi, Bakırköy, Çamlıca, Moda ve Çiftehavuzlar’da gazinoların açılmasıyla Batı tarzı karma eğlence kültürü yaygınlaştı. Şehirleşmeyle birlikte, dilencilik, hırsızlık, dolandırıcılık, yankesicilik ve kalpazanlık gibi suçlar, asayiş sorunlarına yol açtı.

• Belediyelerin kurulması,
• Çöp toplama ve genel temizlik işlerinin düzene konulması,
• Büyük gezi parklarının yapılması,
• Apartman, otel, büro ve pasaj gibi yeni yaşam ve iş mekânlarının ortaya çıkması,
• Müze gibi yeni kültür merkezlerinin açılması,
• Şehir aydınlatması, telgraf ve telefon gibi iletişim araçlarının kullanılması,
• Tünel, tramvay ve şehir hatları vapurları gibi ulaşım araçlarının kent yaşamının parçası haline gelmesi,
• Zâtülhareke adı verilen otomobilin büyük şehirlerde boy göstermesi,
• Boğa güreşleri ve tayyare gösterileri gibi yeni aktivitelerin yaşanması,
• Futbol kulüplerinin kurulması ve böylece taraftarlık, rekabet ve hafta sonları maça gitme alışkanlığının ortaya çıkması,
• Tiyatro sayısındaki artış,
• İlk sinema salonlarının açılması ve deniz hamamlarının (plajlar) gündelik yaşama katılması

• Apartmanlar
• Oteller
• Büro hanları ve pasajlar

• Boğa güreşleri
• Uçak gösterileri
• Futbol kulüpleri ve taraftarlık
• Plaj

• Sinema
• Titaro ve opera sahneleri

Telgraf ve telefon

• Tünel
• Otomobil