OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 9

Klasik dönemden beri devam eden Osmanlı para sisteminin karmaşık yapısı 19. yüzyılda da sürmekte ve piyasalarda çok farklı vezin ve ayarda paralar tedavül etmekteydi. 1840’ta bunlara kâğıt paranın katılması işleri daha da karıştırdı. Bu durumu düzeltmek isteyen Tanzimatçılar 1844’te Tashih-i Ayar Fermanı’nı çıkartarak ve sikke konusunu düzenleyerek 1 altın lira=100 gümüş kuruş esasını benimsedi.

Osmanlı 1877-78 Rus ve Birinci Dünya Savaşları için kaime çıkarma kararı almıştır. Bu kaimeler en son 1918 yılında basılmış ve 1927 yılına kadar yürürlükte kalmıştır.

Bankacılıkla ilgili en önemli gelişme şüphesiz ki, Mithat Paşa’nın kurduğu memleket sandıklarıyla onları takip eden menafi sandıkları geleneği üzerine oturan ve 15 Ağustos 1888 tarihli içtüzüğe göre kurulan Ziraat Bankası’nın faaliyete geçmesidir.

Bir tarım ülkesi olan Osmanlı Devleti’nde 1800’lü yılların başında nüfusun %80’i ziraatle uğraşmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu; ancak, tahsisat yetersizliği nedeniyle üç yıl içinde kapatıldı. Doğru cevap B’dir.

1870’lerden sonra özel sektörün yoğun olarak devreye girmesiyle ve şirketlerin kurulmasıyla birlikte fabrikalar da çoğalmaya başladı. Fabrikaların bir kısmı, iç tüketime yönelik olarak un, makarna, bira, buz gibi gıda maddeleri üretmekteydi. İzmir’de ülkenin en büyük demir fabrikası kuruldu. Doğru cevap E’dir.

Halı, zaten ihraç edilen ürünlerin en önde geleni olup halıcılığın merkezi Batı Anadolu ve özellikle de Gördes, Demirci, Isparta ve Uşak’tır. Doğru cevap C’dir.

Osmanlı maliyesindeki dengeleri derinden sarsan Osmanlı-Rus Savaşı 1877-1878 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Doğru cevap C’dir.

1875 Moratoryumu’nun korkuttuğu Avrupalı yatırımcıların borçlarını tahsil edebilmek amacıyla hükümetle yaptıkları görüşmeler neticesinde 20 Aralık 1881 tarihli Muharrem Kararnamesi’yle Duyûn-ı Umumiyye İdaresi kuruldu. Doğru cevap C’dir.

Türkiye Cumhuriyeti 5 Aralık 1927’de kendi kâğıt parasını piyasaya sürmüştür. Doğru cevap A’dır.

Levanten: Venedik ve Cenevizli tüccarların yerli gayrimüslimlerle evlenmeleri neticesinde ortaya çıkan zümre için kullanıllan bir tabirdir. Doğru cevap D’dir.

Selânikli Yahudilerle İtalyanların 7 Mayıs 1888’de kurduğu Selânik Bankasıçı, Dedeağaç, Edirne, Beyrut, Samsun ve İzmir gibi ülkenin değişik yerlerinde şubeler açtı. Doğru cevap C’dir.

1851’de inşasına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı ülkesindeki ilk demiryolu olup 1856’da işletmeye açılmıştır. Doğru cevap A’dır.

19. yüzyılın sonlarında gelişen ulaşım imkânlarının da etkisiyle tarım ürünlerinin Osmanlı ihracatındaki payı öncesiyle kıyas kabul etmez derecede arttı.
Bunda, devletin 1860’lardan itibaren boş arazileri işleyerek tarım yapılabilir hale getirenlere uyguladığı vergi muafiyeti ve satın alma önceliği gibi teşvikler etkili oldu. 

Verimi artırmak için kuru tarımdan sulu tarıma geçildi. 1910’dan sonra Konya ovasının  sulanması ve Basra’da Hindiye barajının açıldı.

Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada
öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne
Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu. Daha sonra, 1888’de Selânik Ziraat Mektebi, 1891’de Bursa Ziraat Ameliyat Mektebi, 1892’de Halkalı Ziraat Mektebi ile taşranın diğer önemli şehirleri olan Adana, Ankara, Hama, Kastamonu ve Sivas’ta ziraat mektepleri açıldı; oluşturulan örnek çiftliklerde yeni tarım yöntemleri çiftçilere gösterildi.

Hükümet, bunların yanında tarıma destek sağlamak için 1888’de kurduğu Ziraat Bankası aracılığıyla çiftçiye %6 faizli kredi vermeye başladı.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR  Konu başlığında “1875 Moratoryumu: Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, bütçedeki 5 milyon liralık açığı kapamak amacıyla devletin düzenli borçlarının yıllık faizlerinin toplamı olan 14 milyon liranın yarısının ödenmesini, diğer yarısının 5 milyonuyla bütçe açığının kapatılmasını ve 2 milyonuyla da ordunun giderlerinin karşılanmasını kararlaştırdı. Beş sene süreyle borç faizlerinin yarısının nakit ve geri kalan yarısının da %5 faizli senetlerle ödeneceğini duyurduğu 6 Ekim 1875 tarihli bu karar, içte ve dışta büyük tepkilerle karşılandı ve Avrupa kamuoyunu Osmanlı Devleti aleyhine çevirdi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR Konu başlığında “Osmanlı hazinesi 1886 ile 1914 yılları arasında 24 kere dış borca başvurdu ve toplam 156,37 milyon sterlin borçlandı.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR Konu başlığında “Hazinenin en önemli gelirlerinden biri olan âşarın doğrudan tahsil edilebilmesi amacıyla 1877’de Âşar ve Ağnam Emaneti kurularak iltizam sisteminden vazgeçildi; ancak, beş yıllık bir uygulamadan sonra emanet sistemi başarılı olamayınca tekrar iltizama geri dönüldü” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 100 “PARA VE BANKACILIK “ Konu başlığında “Klasik dönemden beri devam eden Osmanlı para sisteminin karmaşık yapısı 19. yüzyılda da sürmekte ve piyasalarda çok farklı vezin ve ayarda paralar tedavül etmekteydi. 1840’ta bunlara kâğıt paranın katılması işleri daha da karıştırdı” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B  seçeneği olacak. Sayfa 100 “PARA VE BANKACILIK “ Konu başlığında “Tanzimatçılar 1844’te Tashih-i Ayar Fermanı’nı çıkartarak ve sikke konusunu düzenleyerek 1 altın lira=100 gümüş kuruş esasını benimsedi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 103 “ULAŞIM SİSTEMİ VE DEMİRYOLLARI “ Konu başlığında “Osmanlı ülkesinde demiryolu inşa fikri 1830’lu yıllara kadar iner.” Şeklinde açıklanmıştır.