OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 4

Geleneksel kültür ve dini değerlerin büyük ölçüde etkisi altında olmaması modernleşmenin karakteristik özelliklerinden biridir. Doğru yanıt B’dir.

Anglosakson ülkeler modernleşme sürecinde yenileşmeyi devrime gerek duymadan ihtiyaç hissedildikçe yapılan reformlarla gerçekleştirmişlerdir. Doğru yanıt A’dır.

Sosyal bilgiler dersi yerine vatandaşlık eğitimi dersi getirilmemiştir. Doğru yanıt D’dir.

Tanzimat Döneminde ikili bir eğitim sistemi mevcuttu. Doğru yanıt B’dir.

Sıbyan mektepleri 6-10 yaşlarındaki kızlar ve 7-11 yaşlarındaki erkekler için zorunluydu. Doğru yanıt C’dir.

Darulmuallimin-i Rüşdi Türkiye’nin ilk öğretmen okuludur. Doğru yanıt B’dir.

Mekteb-i Osmani, 1857‘ de devlet tarafından öğrenim görmek üzere Fransa’ya gönderilen Osmanlı gençleri için bir tür hazırlık okulu olarak açılmıştır. Doğru yanıt D’dir.

Tedrisat-ı Ibtidaiyye Kanun-ı Muvakkatinin yayımlanması II. Meşrutiyet döneminde ilköğretim alanında yapılan atılımlardan biridir. Doğru yanıt A’dır.

Darülbedayi, II. Meşrutiyet döneminde açılmıştır. Doğru yanıt D’dir.

18. yüzyılda bağımsız okulların açılması şeklinde görülmeye başlanan seküler eğitim; 1789 Fransız Devrimi sonrasında Fransa’da kurulan I. Cumhuriyet’te (1792-1804) ilk kez bir ülkenin ulusal sistemi haline gelmiştir.

Tanzimat’tan itibaren yaptığı eğitim reformlarının çoğunda Fransa’yı model alan ve 1869 yılında yürürlüğe koyduğu Maarif-i Umumiyye Nizamnamesi ile eğitim sistemini bu ülkeninkine göre yapılandıran Osmanlı Devleti, geleneksel olanla moderni bir arada yaşatma konusunda Anglosakson ülkelere paralel bir yol izlemiştir.

Sanayileşme ve kentleşme eğitim/öğretim programlarında da önemli değişimlere kapı araladı. Mesela Amerika Birleşik Devletleri, kentleşmenin doğurduğu sorunlarla başa çıkabilecek vatandaş yetiştirmek üzere sosyal bilgiler dersini oluşturdu.

Geri kalmış çevre ülkelerinde modernleşme politikalarının asıl amacı, söz konusu süreçleri yaşamadan Avrupa emperyalizmine karşı kendini savunacak güce ulaşmaktı. Bu nedenle, Osmanlı Devleti, Rusya ve İran gibi modernleşme sürecine giren ülkelerde işe orduyla başlandı.

Sıbyan mektepleri, rüştiyeler, idadiler, sultaniler, darülfünun, darülmuallimin ve darülmuallimat kurumları bu nizamnamenin tanımladığı eğitim kurumlarındandır.

İlk sultani 1868 yılında Galatasaray’da açılan Mekteb-i Sultani, yani bugünkü Galatasaray Lisesi’dir.

Nizamnamenin vilâyet merkezlerinde öğretmen okulları açılması kararı uygulamaya konuldu; ancak, 1874-1875 yıllarına kadar Bosna, Girit ve Konya’da olmak üzere sadece üç darülmuallimîn açılabildi.

Mekteb-i Osmani 1857 yılında Paris’te devlet tarafından öğrenim görmek üzere Fransa’ya gönderilen Osmanlı gençleri için bir tür hazırlık okulu olarak açıldı. Burada öğrencilere Fransızca eğitiminin yanı sıra öğrenim görecekleri alanlara göre tamamlayıcı dersler de veriliyor; ayrıca, farklı din ve soylara mensup gençlerde Osmanlılık bilincini oluşturacak bir program da uygulanıyordu. Osmanlı gençlerinin aynı çatı altında aralarında Türkçe konuşmaları, iyi derecede Fransızca öğrenmelerine engel oluşturuyordu. 40 öğrenci kontenjanı bulunan okul, 1874 yılında getirdiği ağır mali yüke göre yeterince işlevsel olmadığı ve onun işlevini yeni kurulan Mekteb-i Sultani’nin gördüğü gerekçeleriyle kapatıldı.

Darülelhan yani konservatuar 1916 yılında yani II. Meşrudiyet döneminde kurulmuştur.

Tarihi gelişim süreci açısından bakıldığında modernleşmenin en karakteristik özelliklerinden biri akılcılık ile iç içe veya onunla birlikte gelişmiş olmasıdır. Bu nedenle modernleşme sürecindeki toplumlarda geleneksel kültür ve dini değerlerin etkisi azalırken, insan düşüncesinin ürünü olan soyut ilkeler daha etkin hale gelir. Tutum ve davranışlar, faaliyetler ve diğer şeylerin dini ve manevi değerlere dayanmaması gerektiğini savunan sekülerizm bu ilkelerin en önemlisidir. Nitekim modernleşme sürecini yaşayan tüm ülkelerin ortak özellikleri, farklı düzeylerde de olsa sekülerleşmiş olmalarıdır. Bu durum yalnız Batı ülkeleri için değil, 19. yüzyılda modernleşme çabasına giren Osmanlı Devleti ve İran gibi İslâm ülkeleri için de söz konusudur.

Eğitim aracılığıyla ülkesinde güçlü bir dil ve kültür birliği oluşturan Fransa, başarılı bir ulus devlet eğitim politikası izlemişti.