OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1703-1876)

Doğru cevap D seçeneğ tahta geçtiği andan itibaren iç ve dış sorunlarla uğraşan
II. Mahmud, Yeniçeri Ocağı’nı ortadan kaldırdıktan sonra saray dahil, Osmanlı
merkez teşkilâtını tamamiyle değiştirip dönüştürdü. 1831’de sarayda önemli bir
müessese olan silâhtarlığı kaldırdı; ayrıca, Sırkitabeti’ni Mâbeyn Başkitabeti’ne
dönüştürerek sarayda bir sekretarya oluşturdu.
İki yıl sonra Mâbeyn Müşirliği’ni kurarak Enderun’un oda nizamını değiştirdi. Bunun yanında, Bâbıâli’de öteden beri var olan müesseselerin isimlerini değiştirerek görev alanları tanımlanmış ihtisas birimleri olan nezaretleri kurdu;
ayrıca, Meclis-i Vâlâ gibi yüksek meclislerin yanında, nezaretlere gördükleri işlerde yardımcı olmak üzere bazı daimi meclisler oluşturdu. Böylece devlet işlerini
mümkün mertebe ortak akılla karar altına almanın yolunu açtı. Ayrıca, Mayıs
1838’de biri ulema ve diğeri ise memurlar için olan iki ceza kanunu hazırlattı. Yine, Tanzimat Fermanı’ndan yaklaşık bir buçuk sene önce, 24 Mart 1838’de kurduğu Meclis-i Vâlâ’nın amacını, yapmayı düşündüğü ve “Tanzimat-ı Hayriyye” veya
“Tanzimat-ı Mülkiyye” olarak nitelendirdiği reformları müzakere etmek olarak
tespit etti. .

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 89’da  “TANZİMAT ” konu başlığında “Tanzimat Fermanı’ndan yaklaşık bir buçuk sene önce, 24 Mart 1838’de kurduğu Meclis­i Vâlâ’nın amacını, yapmayı düşündüğü ve “Tanzimat­ı Hayriyye” ve ya “Tanzimat­ı Mülkiy ye” olarak nitelendirdiği reformları müzakere etmek olarak tespit etti.” Şeklinde ifade edilmiştir.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 90’da  “Tanzimat Fermanı’nın Hazırlanışı “ konu başlığına tekrar bakarsak A,B,C,D seçeneklerinde verilenlerin hepsinin doğru olduğu görülecektir.

Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 90’da  “Tanzimat Fermanı’nın Hazırlanışı “Sultan Abdülmecid’in yayımladığı cülûs hatt­ı hümayun kararlarının 17 Temmuz 1839’da yayınlanmış  olduğu görülecektir.

Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 91’de  “Tanzimat Fermanı’nın İlânı ve Kapsamı “konu başlığında “Kur’an hükümlerine ve Şeriat’e uyulduğu için devletin güçlü, ülkenin bayındır ve halkın refah için de olduğu; ancak, yüz elli seneden beri bunlara uyulmadığı için bu görüntünün zayıflık ve fakirliğe dönüştüğü; coğrafî konumu, arazilerinin verimliliği ve halkının çalışkanlığı göz önünde tutulduğunda ve gerekli önlemlerin alınması durumunda beş ­on yıl içerisinde eski durumuna kavuşacağı tespitiyle başlar” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 95’ te “ISLAHAT FERMANI - Uluslararası Baskılar ve Fermanın Hazırlanışı   “konu başlığında “Şer’i bir vergi olan cizye konusu çok hassas bir sorun olduğu için mecliste bununla ilgili ayrı bir oturum yapıldı ve Hz. Ömer’in Beni Tağlib kabilesine yaptığı özel bir  uygulama örnek gösterilerek cizyenin iane-i askeriyye adıyla tahsili kararlaştırıldı.”  Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 98 de “ISLAHAT FERMANI - Fermanın Uygulanışı “konu başlığında “Tanzimat’tan sonra karışmış ve isyanlara sahne olmuş olan Lübnan’da Marunîlerle Dürzîler arasında meydana gelen olaylara Avrupalı devletler müdahale etti ve 1861’de Lübnan için özel bir nizamname çıkarılarak mutasarrıflığına bir Hıristiyan atandı.”  Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak.  Sayfa 100’de “TANZİMAT’TAN  SONRA YAPILAN HUKUKİ DÜZENLEMELER “konu başlığında “Tanzimat Fermanı’yla ilân edilen can, mal, ırz ve namus dokunulmazlığı, müslim gayri müslim her kesin kanun önün de eşit olması ilkelerine uygun olarak 3 Mayıs 1840’ta 41 maddelik bir Ceza Kanunu hazırlanıp yayımlandı. “ Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak.  Sayfa 100’de “TANZİMAT’TAN  SONRA YAPILAN HUKUKİ DÜZENLEMELER “konu başlığında “3 Şubat 1855’te rüşveti önlemek amacıyla Fransız kanunlarından ilham alınarak Men­i İrtikâb Kanunnamesi adıyla müstakil bir kanun hazırlandı. “ Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 101’de “TANZİMAT’TAN  SONRA YAPILAN HUKUKİ DÜZENLEMELER “konu başlığında “1807 tarihli Fransız Ticaret Kanunu’nun birinci ve üçüncü bölümlerinin alınmasıyla 26 Temmuz 1850’de oluşturulan Kanunname­i Ticaret, özel hukuk alanın da yapılan ilk kanundur. “Şeklinde açıklanmıştır.

Gülhane Hatt-ı Hümayunu’yla  genellikle Tanzimat Fermanı ismiyle bilinmekte ve Tanzimat döneminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Yanıt A'dır.

Tanzimat’ın ilânından önce Sultan Abdülmecid’in emri üzerine Sadrazam Hüsrev Paşa’nın başkanlığında Bâbıâli’de bir Meşveret Meclisi toplandı. 38 üst düzey bürokrat ve din âliminin katıldığı bu mecliste oy birliğiyle kabul edilen ve padişah tarafından da onaylanan mazbatada yer alan temel ilkeler, daha sonra Gülhane Hatt-ı Hümayunu adıyla neşredildi. Yanıt B’dir.

Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839'da, Sultan Abdülmecid Dönemi'nde ilan edilmiştir. Yanıt C'dir.

Siyasi ve stratejik açıdan merkezle bağları sorunlu olan yerlerde Tanzimat’ın uygulanması zamana yayıldı; zira, hükümetin korkusu, isyan çıkarmak için çalışanların yeni sistemi bahane ve kendilerine vesile etmesiydi. Nitekim, bu endişeyle uygulamanın geciktirildiği hemen her yerde hükümetin öngördüğü üzere isyanlar ve ciddi sorunlar meydana geldi. Başlangıçta uygulamaya dahil edilmeyen Bosna-Hersek’te 1850’de Tanzimat uygulanmaya başlandıktan hemen sonra isyanlar çıktı ve uzun süre devleti meşgul etti. Yanıt C'dir.

Tanzimat Fermanı’nda belirlendiği üzere, valilere sadece eyaletin güvenliğiyle ilgili konular bırakılarak iltizam usulü kaldırıldı; vergi toplama görevi ise, merkezden geniş yetkilerle gönderilen muhassıllara verildi. Bu düzenlemelere uygun olarak 19 Ocak 1840’ta Tanzimat’ın uygulandığı yerlerin (dâhil-i daire-i Tanzimat) mali işleriyle ilgilenmek üzere Maliye Nezareti yeniden kuruldu; eski sistemin uygulandığı alanlar ise Hazâin-i Âmire Def­terdarlığı’nın sorumluluğunda bırakıldı. Ancak, bu iki başlı yönetim maliyedeki istikrarsızlığı ve kargaşayı daha da arttırdığı için Nisan 1840’ta def­terdarlık kaldırılarak Maliye Nezareti tekrar mali işlerin tek sorumlusu oldu. Yanıt A’dır.

Islahat Fermanı, 18 Şubat 1856’da yabancı devletlerin temsilcileri, patrikler ve devlet ileri gelenlerinin katıldığı bir törenle Bâbıâli’de kamuoyuna duyuruldu. Yanıt D’dir.

Tanzimat Fermanı iç dinamiklerin zorlamasıyla, Islahat Fermanı ise, tamamen dış baskıların ve yabancı elçilerle yapılan müzakerelerin sonucunda ortaya çıkmıştır. Yanıt C’dir.

Bâbıâli’de Sami Paşa, Mümtaz Efendi, Suphi Bey ve Ahmed Refik Bey’den oluşan bir komisyon kurulmuş ve fermanın maddelerinin uygulanmasına öncelikle Hüdavendigâr sancağından başlanmasına karar verildi. Yanıt E'dir.

Tanzimat’tan sonra Osmanlı Devleti’nde bir medeni kanun ihtiyacı gündeme geldi ve Ahmed Cevdet Paşa’nın başkanlığında kurulan Mecelle Komisyonu, yaklaşık sekiz senelik bir çalışmanın sonucunda eksik de olsa Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye’yi hazırladı.Yanıt D’dir.

Osmanlı hukukunu yeni duruma uygun hâle getirilmek amacıyla bir takım düzenlemeler yapıldı. Meclis-i Âli-i Tanzimat’ta Ahmed Cevdet Paşa’nın başkanlığında bir komisyon kuruldu ve 9 Ağustos 1858’de, 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu’nun âdeta bir özet tercümesi olan 264 maddelik Ceza Kanunname-i Hümayunu hazırlandı. Yanıt E'dir.