OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1703-1876) - Deneme Sınavı - 14

Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye başlangıçta 12.000 mevcutlu profesyonel bir ordu olarak planlandı. Kısa sürede hazırlanan Asâkir-i Mansure Kanunnamesi ile ordunun hiyerarşisi belirlendi. En üst komutanı serasker olup ilk serasker
Ağa Hüseyin Paşa oldu.

17 Haziran 1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıldığı ve yerine Asâkir-i Mansure-i
Muhammediyye adlı yeni bir ordunun kurulacağı resmen ilân edildi. Aslında askeriyede köklü bir değişikliğe gitmek için şartlar pek uygun değildi. Bu sırada büyük devletlerin Yunanistan’ın bağımsızlığı için diplomatik baskıları yoğunlaşmış;
Osmanlı Devleti’yle Rusya arasındaki diplomatik ilişkiler kopma ve tekrar savaşa
girme noktasına gelmişti. Dönemin bazı yabancı gözlemcilerine göre, II. Mahmud,bu sırada yeni bir ordu kurmaya çalışarak büyük bir risk almıştı. Yeni ordunun
kurulmasından sadece iki sene sonra patlak veren 1828-29 Osmanlı-Rus Harbi
bu tahminleri haklı çıkardı

Günümüz orduları için de geçerliliğini koruyan ve çok sayıda piyade askerine tüfek ve top gibi ateşli silâhları aynı
anda ve birlikte kullanma becerisini edindiren yanaşık düzen eğitimi, ilk kez 16.
yüzyılın sonlarında Hollanda ordusunda uygulanmış; katı disipline dayalı olan bu
sistem sırasıyla İsveç, Fransa ve Almanya ordularında uygulanıp geliştirilmişti.

Asâkir-i Mansure’nin ilk kadrolu Hristiyan ve Avrupalı talimcisi İtalyan süvari
subayı Giovanni Timoteo Calasso oldu. Napolyon Bonaparte’ın Rusya seferine de
katılmış olan Calasso, ülkesi Piemonte’de yaşanan devrimin Avusturya güçlerince
bastırılmasından sonra yüzbaşı rütbesindeyken buradan ayrılmış ve çeşitli Avrupa ordularında profesyonel asker olarak hizmet görmüştü

Harbiyeli ilk serasker olan Hüseyin Avni Paşa, 1869 tarihli Kuvve-i
Umumiyye-i Askeriye Nizamnamesi (Askeri Kuvvetler Yönetmeliği) çerçevesinde
bunlara Yemen’in San’a şehri merkezli VII. Ordu’yu ilâve etti.

1845’te açılan Erkân-ı Harbiyye Mektebi’yle Osmanlı ordusunda “erkân-ı harb” (kurmay subay) yetiştirilmesi için harekete geçildi. Mekteb-i Harbiyye’yi bitiren askeri öğrencilerden bazıları iki senelik bir eğitime tâbi tutularak Erkân-ı Harb sınıfına ayrılıyordu.
1864’te çıkarılan Erkân-ı Harbiyye Nizamnamesi ile hem orduların karargâhlarında hem de seraskerlikte erkân-ı harbiyye zâbitlerinin bulunması kararlaştırıldı

III. Selim’in 1792’de kurduğu Nizam-ı
Cedid ile 1807’de tahttan indirilmesinden sonra Alemdar Mustafa Paşa’nın oluşturduğu Sekban-ı Cedid birliklerinde de bu ilkeler esas alınmış; ancak, her iki deneme de yeniçerilerin başını çektiği ayaklanmalarla ortadan kaldırılmıştı.

Yeniçeri esâmesi: Esâme
ya da diğer adıyla esâme
tezkeresi, yeniçerilere
ulûfelerinin, yani maaşlarının
ödenmesi için düzenlenmiş
olan resmi evraktır. İlk
dönemlerde sadece görevdeki
askerlerin elinde bulunan bu
belgeler zamanla askerlikle
ilgisi olmayan kişilerin
elinde satılır olmuş ve
devlet hazinesine ilâve yük
getirmişti.

Son darbe ocakla ve onun sosyal tabanıyla irtibatı olduğu ve muhalif
fikirlerin gelişmesine zemin hazırladığı düşünülen Bektaşi tarikatına vuruldu ve
dinin gereklerini yerine getirmemek suçlamasıyla karşı karşıya kalan Bektaşi dervişlerinin bir kısmı idam, hapis veya sürgünle cezalandırıldı; tarikata ait tekkeler
kapatılıp taşınır ve taşınmaz mallarına devlet adına el konuldu

Savaş ya da acil durumlarda iktidarlarca belirlenmiş milli amaçları desteklemek için başta ordu olmak üzere milli kaynakların toplanıp askeri kullanıma verilmesine seferberlik denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Devlet idaresinin belirli bir hanedana ya da aristokratik zümreye mahsus olmayıp yönetenlerin yönettikleri milletin temsilcisi ve vekili olarak kabul edildiği politik rejime ulus-devlet denir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dünya askeri tarihinde bir milat olan vatandaş askerliği uygulaması 1793 tarihinde yürürlüğe sokulmuştur.

Girdiği pek çok savaşı kazanan Fransız ordusunu güçlü kılan zorunlu askerlik, topçu ve piyadelerin müşterek harekatı ile yeni piyade talimi gibi hususlardan da ilham alan ve III. Selim döneminde kurulan orduya Nizam-ı cedid ordusu denir. Doğru cevap A seçeneğidir.

III. Selim'in kurduğu Nizam-ı Cedid ile 1807'de tahttan indirilmesinden sonra yerine geçen Alemdar Mustafa Paşa'nın oluştuduğu birliklere Sekban-ı Cedid denir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Esâmeya da diğer adıyla esâme tezkeresi, yeniçerilere ulûfelerinin, yani maaşlarının ödenmesi için düzenlenmiş olan resmi evraktır. İlk dönemlerde sadece görevdeki askerlerin elinde bulunan bu belgeler zamanla askerlikle ilgisi olmayan kişilerin elinde satılır olmuş ve devlet hazinesine ilâve yük getirmişti. Doğru cevap D seçeneğidir.

Osmanlı Devleti’nin geleneksel idari düzeni, seyfiye, ilmiye ve kalemiye olmak
üzere üç kısımdı.