ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ

Örtüaltı tarımı içinde “seracılık” üretici açısından en kârlı olan yetiştiricilik şeklidir. Gelişimi iklim koşullarına göre farklılık göstermiştir. Özellikle enerji maliyetlerindeki artışlar seracılığın gelişimini etkilemiş ve ticari seracılığın ortaya çıktığı soğuk iklim kuşağı ülkeleri olan Kuzey Avrupa ülkelerinde farklı, iklim koşulları bakımından avantajlı ülkelerde (ılıman iklim kuşağı ülkeleri: Akdeniz Havzası) farklı gelişme göstermiştir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizinde içinde bulunduğu ılıman iklim kuşağı ülkelerinde bitkisel üretim basit yapılar altında, iklim koşullarına bağımlı olarak ve düşük teknoloji kullanımı ile yaygınlaşmıştır. Bu nedenle üretim planlaması yapılamaz, verim ve meyve kalitesi daha düşüktür ve özellikle bitki büyüme maddeleri, gübre, tarım ilacı gibi
kimyasalların kullanımı fazladır. Doğru cevap B'dir.

Seraların çoğundaki yetersiz havalandırma oranı sera içi neminin aşırı yükselmesine neden olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sertifikası olan bir ürünün; insan sağlığı açısından zararlı kimyasal, mikrobiyolojik, fiziksel kalıntılar içermediği; çevreyi kirletmeden veya doğal dengeye zarar vermeden üretildiği, üretimi sırasında üretimle ilgili insanların veya diğer canlıların olumsuz olarak etkilenmediği, üretimi sırasında tüketicinin bulunduğu ülkenin tarımsal mevzuatı ve ürünün yetiştirildiği ülkenin tarımsal mevzuatına uygun işlemler yapıldığı anlaşılır. Doğru cevap D'dir.

İTU (İyi Tarım Uygulamaları), çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılmasını, doğal kaynakların korunmasını, tarımda
izlenebilirliği ve sürdürülebilirliği ve gıda güvenliğinin sağlanmasını amaçlar. Doğru cevap E'dir.

Soğuk iklim kuşağındaki ülkelerde, ki bu ülkeler arasında en önemli ve tipik örnek ülke Hollanda’dır, seralar yüksek yatırım gerektiren, yüksek teknoloji ve enerji girdilerinin kullanıldığı iklim kontrollü yapılardır. Sıcak iklim kuşağındaki ülkelerle karşılaştırıldığında, verim ve kalite bakımından ürün performansı çok daha yüksek olup, üretim çevre dostu üretim teknikleri ile gerçekleştilir yani gübre, pestisit gibi girdilerin kullanımı çok daha kontrollü ve azdır. Doğru cevap A'dır.

Soğuk iklim kuşağı ülkelerinde seracılığın gelişiminde önemli kilometre taşları:
• Kuzey Avrupa ülkelerinde ortaya çıkışı, 20. yüzyılın başlangıcı.
• Venlo tipi cam seralar, 1935.
• CO2 gübrelemesi, 1960.
• Enerji krizinden sonra tasarruf önlemleri, 1970’li yıllar.
• Bilgisayarlı iklim kontrolu, 1980’li yıllar.

Doğru cevap B'dir.

Türkiye, uygun iklimsel ve coğrafi koşullar, pazar ülkelere yakınlık, ucuz işgücü, sulama suyu miktarı ve kalitesi, alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarının varlığı gibi nedenlerle seracılık açısından önemli avantajlara sahiptir. Bununla birlikte özellikle teknoloji kullanımının çok sınırlı olduğu küçük ölçekli aile işletmelerinde insan sağlığı ve çevre açısından tehlike oluşturan sentetik kimyasallar
(pestisit, gübre ve bitki büyüme maddeleri) bilinçsiz olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Avrupa’da tarımsal gıda endüstrisi sektöründeki lider
perakendecilerin bir araya gelerek oluşturdukları kâr amacı gütmeyen bir oluşum olan EUREP, Avrupa Perakendecileri Ürün Çalışma Grubu (Euro Retailer Produce Working Group), tarım ve bahçe ürünleri sektöründeki uygulamalarının sertifikasyonu için İyi Tarım Uygulamaları’nı (Good Agricultural Practices, GAP) 2001 yılında bir üretim standardı (EUREPGAP Protokolü) olarak yürürlüğe sokmuştur. 2002 yılında iyi tarım uygulamaları, Dünya Gıda Teşkilatı FAO tarafından Dünya
Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesinde Tarım ve Kırsal Kalkınma prensibi olarak benimsenmiş, ardından Dünya Ticaret Örgütü, Eurep-GAP standartlarını tüm üyesi
olan ülkeleriçin referansilke olarak ortaya koymuştur. 2007 yılında EurepGAP protokolunun adı GlobalGAP olarak değiştirilmiştir. Doğru cevap D'dir.

İTU’nun üreticiye getireceği faydalar, ürününün tercih nedeni olması, rekabet şansını artırması, perakendeci/tüccarla daha iyi anlaşma olanağı sağlaması ve kârlılığını artırma şansı vermesidir. İTU, ürünlerdeki riskleri azaltarak, kaliteli ve güvenilir gıda talebini karşılayarak ve izlenebilirliği sağlayarak tüketici açısından da fayda sağlar. Tarımın çevreye olan olumsuz etkilerinin azaltılması, doğal yaşamın ve biyolojik çeşitliliğin korunması da İTU’nun çevreye olan etkileridir. Doğru cevap E'dir.

Organik madde kaynağı olarak yanmış gübre (C/N : 20/1), yeşil gübre bitkileri veya kompost (1.5 t/da) kullanılabilir. Yeşil gübreleme, toprakta gerekli organik maddeyi sağlamak amacıyla yetiştirilen, bol vegetatif aksam meydana getiren bitkilerin, gelişmelerinin belli bir devresinde (toprak üstü organlarının tam oluştuğu devrede, baklagillerde çiçeklerin 1/10 açıldığında) toprak altına gömülmesidir. Yeşil gübreleme toprağı organik madde yönünden zenginleştirir. Doğru cevap A'dır.

Bir bitkinin yeşil gübre bitkisi olabilmesi için; hızlı
gelişmesi, bol miktarda vejetatif organ oluşturması ve fakir topraklarda bile iyi yetişebilmesi gerekir. Bu amaçla yeşil gübre bitkileri; baklagil ve baklagil olmayanlar
olmak üzere iki gruba ayrılır. Seralarda yazlık yeşil gübreleme için mısır ve soya fasulyesi, kışlık yeşil gübrelemede bezelye ve adi fiğ önerilebilir. Doğru cevap A'dır.

Yoğun gübre kullanımı, drenaj sisteminin yetersizliği, sahil şeridinde yer altı suyuna aşırı yüklenme, sulama suyu kalitesinin düşük olması ve deniz suyunun yer altı
suyuna nüfuz etmesi gibi nedenlerle sera topraklarında tuzluluk sorunu ortaya çıkar. Ayrıca, sera topraklarının yağışlarla yıkanamaması ve seralarda yüksek sera sıcaklıkları nedeniyle toprak yüzeyinden buharlaşma ile su kaybının fazla olması da sera topraklarında tuz konsantrasyonunun artışına neden olan diğer faktörlerdir. Doğru cevap B'dir.

Biofumigasyon, toprağa uygulanan organik maddenin, toprakta parçalanması sırasında toprak sıcaklığını yükseltmesi ve ayrışma esnasında gaz haline geçerek toprak patojenlerine toksik etki yapması işlemidir. Bu amaçla genelde yanmamış sığır gübresi (5-7 ton/da), tavuk gübresi (2 ton/da) veya bitkisel atıklar (6-8 ton/da) kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Aşılı fide üretimi domates, karpuz, hıyar, patlıcan, biber ve kavun türlerinde gerçekleştirilmektedir (Şekil 7.2). Aşılı fidelerin fiyatı, aşısız fidelerin yaklaşık 3-4
katı olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Seralarda domates, hıyar, kavun, patlıcan, fasulye, kullanılan çeşide bağlı olarak biber askıya alınarak yetiştirilir. Askıya almanın nedenleri şöyle özetlenebilir:
• Bitkilerin ışık gören yüzeyini artırmak,
• Bitkiler arasında hava hareketi sağlamak,
• Bitkileri ayakta tutmak,
• Birim alandaki bitki sayısını artırmak,
• Bitki bakım işlemlerini kolaylaştırmak,
• Hastalık ve zararlı kontrolünü kolaylaştırmak,
• Verim ve kaliteyi yükseltmek

Doğru cevap C'dir.

Serada hava hareketinin azlığı ve oransal nemin yüksek olması, ayrıca böcek faaliyetinin olmayışı nedeniyle; döllenme sonucu meyve bağlayabilen domates, biber, patlıcan gibi sebze türlerinde çiçek tozlarının dişicik tepesi üzerine taşınmasına (tozlaşma) yardımcı olunmalıdır. Bu amaçla seraya arı (Bombus terrestris) kovanı yerleştirilir. Doğru cevap D'dir.

Malçlama, toprak yüzeyinin organik (sap, saman gibi) ya da inorganik (plastik örtüler gibi) materyallerle örtülmesidir. Başlıca önemli avantajları toprağın fiziksel özelliklerini iyileştirmesi, toprak sıcaklığını artırması, toprak nemini muhafaza etmesi, yabancı
ot kontrolü, erkencilik, verim ve kalite artışı, meyvelerin toprağa temasını önlemesi olarak sayılabilir. Bu etkiler kullanılan materyale bağlı olarak değişiklik gösterir. Doğru cevap E'dir.

Malçlama, toprak yüzeyinin organik (sap, saman gibi) ya da inorganik (plastik örtüler gibi) materyallerle örtülmesidir. Başlıca önemli avantajları toprağın fiziksel özelliklerini iyileştirmesi, toprak sıcaklığını artırması, toprak nemini muhafaza etmesi, yabancı ot kontrolü, erkencilik, verim ve kalite artışı, meyvelerin toprağa temasını önlemesi olarak sayılabilir. Doğru cevap D'dir.

Entegre Hastalık Yönetimi hastalıkların kontrolünde temel ilke olarak hastalıkların çıkışını engellemeyi benimsemektedir. Doğru cevap E'dir.