ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ

Hava değişim hızı çatı ve yan pencereler arasındaki yükseklik farkıyla orantılı olarak artar; buna baca etkisi  denir.

Havalandırma bitki seviyesindeki sıcaklık dağılımının homojen olmasını sağlar

Serada ortalama en yüksek sıcaklık 28°C’yi aşarsa, yapay soğutma sistemleri kullanılır.

Fan-petek serinletme sistemi aşağıdaki parçalardan oluşur

Perde kullanımının dört nedeni vardır:

1. Karartma

2. Gölgeleme

3. Enerji tasarrufu

4. Çevresel kontrol

Ülkemizde yapılan en ucuz gölgelendirme uygulaması, sera örtü malzemesinin dış yüzeyine kireç sürülerek yapılır. Kireç uygulaması kalıcı gölgeleme etkisi oluşturduğundan kontrol altına alınamaz.

Bitki türüne göre değişlmekle birlikte, normal bitki gelişmesi için en uygun bağıl nem değerleri % 70-85 arasında olmalıdır.

Suyun çok küçük damlalar halinde havaya hemen buharlaşacak flekilde püskürtülmesine sisleme adı verilir.

Serada doğal havalandırma aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
1. Rüzgâr hızı,
2. Rüzgâr yönü,
3. Rüzgâr tarafındaki pencerelerin pozisyonu,
4. Rüzgâr ters tarafındaki pencerelerin pozisyonu,
5. Havalandırma açıklık alanı,
6. Havalandırma kanatlarının açılma yüzdesi
Hava değişim sayısı rüzgâr hızı, rüzgâr yönü, çatı ve yan pencere havalandırma
şekline, pozisyonuna göre değişir.

Havalandırma sistemlerinde dikkate alınacak ölçütler şunlardır:
• Hava değişim sayısı [N(1/h)=Vf/Vg],
• Havalandırma oranı [Vr(m3/m2h)=Vf/Ag],
• Havalandırma kapasitesi [Vf(m3/h)],
• İç hava ve dış hava arasındaki sıcaklık farkı, ∆T
• Sera içindeki sıcaklık dağılımının homojen olması,
• Bitki örtüsü içinde ve çevresindeki hava hızı.

Çatı ve yan havalandırma pencereleri ile yeterli sıcaklık kontrolü için hava de-
ğişim sayısının 60 olması üst seviyede hava değişimi sağlayabilmektedir. Ancak,
bu oran rüzgâr hızına ve yönüne bağlı olarak değişkenlik gösterdiğinden, serada 28°C kritik sıcaklık seviyesinin aşılmaması için en az 30 hava değişim  sağlanmalıdır.

Serada ortalama en büyük sıcaklık 28°C’yi aşarsa, yapay soğutma sistemleri kullanılır. Serada sıcaklık kontrolü buharlaştırmalı (evaporatif) serinletme sistemleriyle sağlanabilir. Hava ve su buharı arasında ısı ve kütle taşınımı meydana gelir. 1 kg su buharlaşırken, havadan yaklaşık 2,4 MJ duyulur ısı alınır ve ortama gizli ısı verilir.

Fan-petek serinletme sistemi aşağıdaki parçalardan oluşur: 
• Negatif basınçlı egzoz fanları 
• Petek (yastık),
• Su dolaşım pompası,
• Su deposu,
• Dağıtma boruları

Petek soğutma etkinliği aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Değişen dış koşullara bağlı olarak, serada bitki için uygun ışık, sıcaklık ve nem koşullarını yaratmak için perdeleme sistemi kullanılır. Perde kullanımının dört nedeni vardır: 1. Karartma, 2. Gölgeleme, 3. Enerji tasarrufu, 4. Çevresel kontrol.

Yapay aydınlatmanın şiddeti ve kalitesi için aşağıdaki faktörler göz önüne alınır:
• Serada yetiştirilen türlerin ışık gereksinimi,
• Gün uzunluğu,
• Güneşlenme süresi,
• Güneş açısı ve ışınım yoğunluğu (Enlem ve hava koşulları),
• Yapısal gölgeleme seviyesi.

Su ve gübre bitkisel üretimin en önemli girdileridir. Bitkilerin ihtiyaç duydukları
kimyasal gübreler, sulama suyuna katılarak damla sulama yöntemi ile bitkilere
ulaştırılmaktadır. Bu amaçla bitkilere verilecek besin çözeltisinden 100 yada 200 kat daha yoğun olan konsantre stok çözeltiler hazırlanır. Damla sulama sistemine uygun olacak şekilde gübrenin sulama suyuna seyreltilerek katılması için bazı dozaj düzenekleri geliştirilmiştir. Dozajlama için dört yöntem kullanılabilir: 1. Venturi enjektör, 2. Hidrolik enjektör, 3. Manyetik pompa, 4. Pistonlu mekanik pompa.
Enjektör sulama sistemi ve yetiştirilecek bitkiye uygun kapasite ve özelliklere
sahip olmalıdır. Venturi uygulamasında kesit daraldığı için akış hızı artar, basınç
düşer ve stok çözeltiden emme işlemi oluşur. Venturiyi geçtikten sonra sulama suyu ile gübreli su karışır. Venturi yöntemi enerji gerektirmediği, basit, ucuz ve otomasyona uygun olduğu için yaygın şekilde kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Fertigasyon uygulamasıyla su ve gübre tasarrufu sağlanırken bitki verimliliği ve kalitesi artar.

Işık kaynakları üç kategoride sınıflandırılabilir:

1. Akkor-telli lamba

2. Flüorışıl lamba

3. Deflarj lambası.

İlk ikisi sera için verimli değildir.

pH sudaki hidrojen iyon konsantrasyonunun göstergesidir. pH 1 birim düşürüldüğünde çözeltideki H konsantrasyonu 10 kat artar.