ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ

Sebze yetiştiriciliğinde, çift sıralı dikim yapılarak doğal zemin en uygun biçimde değerlendirilebilir. Bu dikim şeklinde her iki sıra arasına bir servis yolu bırakılır.Taban düzenlemesinde öncelikle servis yolu genişlikleri belirlenmeli, buna bağlı olarak servis yolu düzeni ve bitki yetiştirme yerlerinin genişlikleri netleştirilmelidir.

Tabla olarak adlandırılan bitki yetiştirme masalarının kullanılmasıyla kısa boylu bitkilerin yetiştirilmesi sırasında yaşanan çeşitli zorluklar giderilmiştir.Masa (tabla) sisteminde fide yetiştirme, çelik köklendirme ve saksı bitkileri yetiştiriciliği kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu sistem bitkilerin çevresinde daha etkin bir havalandırma sağlamakta, çevre ve hastalık denetimi ile tarımsal savaşımda kolaylıklar yaratmaktadır. Ayrıca, toprak dezenfeksiyonu ve sulama daha etkin biçimde yapılabilmektedir.

Sera taban alanı dışında seranın iç hacmi yeterliyse bitki yetiştirme yeri olarak, seranın çatısına ve kiriş elemanlarına sabit ek yerler yapılabilir. Özellikle sıcağı ve fazla güneş ışığını seven bitkiler buralarda yetiştirilebilirler. Sera içi kullanılabilir hacminin artırılmasıyla ürün miktarı da artırılabilmektedir. Sera çatı kiriş elemanları üzerine yerleştirilen bitki yetiştirme yerleri, sera tabanına bir miktar fazla gölgeleme yapmaktadır.

Sera toprağının yetiştiricilik açısından iyi olmadığı durumlarda, sera tabanında hendek tavalar yapılır. Hendek tavalar, sera tabanı düzeyinde ve sera uzun kenarına paralel olacak biçimde düzenlenirler. Gül gibi kök derinliği fazla olan bitkiler dışında, bütün bitki türlerinin üretimine uygun olup, çoğunlukla sebze ve kesme çiçek yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır.

Seranın tüm tabanı tek katlı altı siyah üstü beyaz olan plastik örtüyle kaplanır. Böylece topraktan bitkilere geçecek hastalıklar önlenmiş olur. Siyah renk yabancı ot gelişimini engeller, beyaz renk ise ışığın yansımasını sağlar.

Sera içerisinde yol, tabla (masa) ve hendekler düzenlenirken, kullanım alanı ve ürün taşıma kolaylığı göz önünde bulundurulur. Yol alanının sera taban alanına oranı, ekonomik nedenlerle % 30’u geçmemelidir ve taşıma yükünü kaldırabilecek biçimde düzenlenmelidir.

Kimyasal özellik yönünden en sık rastlanan sorun sulama suyundaki tuz içeriğidir. Tuz içeriği 600 ppm’den düşük suların kullanılmasına özen gösterilmeli 1200 ppm’i geçen sular kesinlikle kullanılmamalıdır.

Yağmurlama sulama sistemleri, sera içinin serinletilmesi, nem düzeyinin belirli oranlarda tutulması ve dondan korumada kullanılmaktadır. Yağmurlama sisteminde başlıklar sabit ya da hareketli olarak düzenlenebilir. Üstten yağmurlama yöntemi çiçeksiz bitkiler ve başlıklar altında uzunluğu 50 cm’yi aşmayan alçak sebzeler, çiçeklenme dönemine kadar süs bitkileri, fide ve genç bitkiler için uygundur. Bu sistemler aynı zamanda kimyasal gübre ve ilaçların verilmesinde de kullanılır.

Kaliteli ve bol ürün almaya olanak sağlayan damla sulama yönteminde sera içi oransal neminin yağmurlama sisteminde olduğu gibi artması söz konusu olmadığından, mantari hastalıkların ortaya çıkması ya da yayılması azalır. Sera içinin tümü ıslatılmadığından toprak işleme, ilaçlama, hasat ve taşıma gibi tarımsal işler sulamaya bağımlı olmaksızın yapılabilir.

Kapilar (mat) sulama yöntemi doymamış toprakta suyun hareketi ilkesinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Su toprak içerinde kılcal borucuklarda oluşan basınç gerilimi ile düşey yönde, yatay yönde ya da yatay ve düşeyle belli bir açı yaparak ilerler. Bu hareketliliğe kılcal boruların kesiti, diğer bir anlatımla toprağın ya da yetiştirme ortamının bünyesi etki etmektedir.

Sera taban zemini, bitki yetiştirmeye uygun olduğu ölçüde öncelikli olarak de- ğerlendirilecek yetiştirme ortamıdır. Ancak, çoğunlukla sera kurulan alanın toprak yapısı istenilen nitelikte olmadığından, toprak yapısının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmakta ya da özel masalarda veya saksılarda yetiştiriciliğin yapılmasına karar verilmektedir.

Doğru cevap A' dır.

Seralarda doğal zeminin kullanılması durumunda, birim alanda yetiştirilecek bitki sayısı en üst düzeyde tutulmaya çalışılır. En uygun dikim şekli, bitkilerin sıraya dikimidir.

Doğru cevap B' dir.

Sera yetiştiriciliğinde doğal zemin, yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, kısa boylu bitkilerin yetiştirilmesi durumunda, bitki bakım ve hasadında çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bu durum göz önüne alınarak, tabla olarak adlandırılan bitki yetiştirme masaları kullanılarak, bitkilerin rahat çalışılabilecek bir yükseklikte yetiştirilebilmesi sağlanabilmektedir.

Doğru cevap C' dir.

Raflar ve Çatı Kirişlerinde Yetiştiricilik:

Bitki yetiştirme masaları, tek ya da çok basamaklı raflar biçiminde de düzenlenebilir. Basamaklı masaların görünüşü merdiven şeklindedir. Bu masalar sabit olarak yapılabildiği gibi seradan taşınabilecek biçimde hareketli de olabilmektedir. Basamaklı masalar özellikle çiçek yetiştiriciliğinde, estetik ve çekici bir görünüş sergilerler. Basamaklı masalarda, düzlerine göre daha fazla sayıda çiçek yetiştirme olanağı bulunmaktadır.

Doğru cevap D' dir.

Sera toprağının yetiştiricilik açısından iyi olmadığı durumlarda, sera tabanında hendek tavalar yapılır. Hendek tavalar, sera tabanı düzeyinde ve sera uzun kenarına paralel olacak biçimde düzenlenirler. Alt ve yan yüzeyleri su geçirmeyen bir malzemeyle çevrili, tava şeklindeki bitki yetiştirme hendeklerinin iç bölümlerinde bitki yetişmesi için en uygun toprak karışımı bulundurulur. Gül gibi kök derinliği fazla olan bitkiler dışında, bütün bitki türlerinin üretimine uygun olup, çoğunlukla sebze ve kesme çiçek yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır.

Doğru cevap E' dir.

Serada yetiştirilecek bitkiler, sera içinde çalışmayı, bakımı, hasadı ve seradan en uygun düzeyde yararlanmayı sağlayacak biçimde düzenlenir. Serada büyük araç kullanımı söz konusu ise 2,50-3,00 m. genişliğinde yol planlanmalıdır. Ana yollar, sera kapılarına uygun olarak düzenlenir.

Doğru cevap A' dır.

Bireysel Seralarda

Ana yol ortada, yetiştirme alanları yola dik olacak biçimde çift taraflı düzenleme yapılabilir. Bu düzenleme 12 m’den daha geniş seralar için önerilir.

Ana yol, yaklaşık 110 cm genişlikte duvar kenarındaki yetiştirme alanlarına paralel düzenlenir. Yetiştirme yerleri çoğunlukla ana yola dik olup, 12 m’nin altındaki seralar için uygundur.

Ana yol sera boyuna ve yan duvara yakın olacak biçimde düzenleme

yapılabilir.

Boyuna yetiştirme alanları ana yol olmadan düzenlenebilir. Kesme çiçekçiliği için uygundur.

Blok Seralarda

Yetiştirme yerleri sera uzun kenarına dik olarak düzenlenebilir. Ana yol iki sera ünitesinin birleşme yerine (oluk altına) yapılabilir.

Ana yol sera uzun kenarına dik, yetiştirme alanları her iki yana uzanır. Bitki yetiştirme yeri olarak yastık, alçak tava, bank ve masalar kullanılır.

Doğru cevap E'dir.

Yağmurlama sulama sistemi, suyu toprak yüzeyine belirli bir basınç altında ince damlacıklar biçiminde püskürten meme ya da başlıkların yer aldığı borulardan oluşan bir sistemdir. Doğru cevap B'dir.

Üstten yağmurlama sulama sistemi, çiçeksiz bitkiler ve  uzunluğu 50 cm’yi aşmayan alçak sebzeler, çiçeklenme dönemine kadar süs bitkileri, fide ve genç bitkiler için uygun olan sulama yöntemidir. Doğru cevap D'dir.

Kimi bitkilerin sürgün ve yeşil aksamının ıslanmaması istenir. Kapilar sulama yöntemi bu tür bitkilerin sulanması için oldukça uygundur. Doğru cevap C'dir.