Sera Tabanının Düzenlenmesi ve Sulama

Sera tabanının mevcut zemin yapısı, bitki isteklerinin karşılanabileceği düzeyde ise doğrudan kullanılabilir.Bitki isteklerini karşılamak için yeterli olmaması durumunda ise besin maddeleri ve organik madde katkılarıyla iyileştirilerek üretim alanı olarak kullanılır. Fiziksel özellikleri yetiştirilecek bitkinin isteklerine uygun olarak düzenlenen toprak yüzeyi, sterilize edildikten sonra işlenir. Seralarda doğal zeminin kullanılması durumunda, birim alanda yetiştirilecek bitki sayısı en üst düzeyde tutulmaya çalışılır. En uygun dikim şekli, bitkilerin sıraya dikimidir.

Sebze yetiştiriciliğinde, çift sıralı dikim yapılarak doğal zemin en uygun biçimde değerlendirilebilir. Bu dikim şeklinde her iki sıra arasına bir servis yolu bırakılır. Bitki sıra aralarına sulama karığı veya damla sulama boruları yerleştirilir. Böylece bırakılan yolların kuru kalması sağlanır.

Sera yetiştiriciliğinde doğal zemin, yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, kısa boylu bitkilerin yetiştirilmesi durumunda, bitki bakım ve hasadında çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bu durum göz önüne alınarak, tabla olarak adlandırılan bitki yetiştirme masaları kullanılarak, bitkilerin rahat çalışılabilecek bir yükseklikte yetiştirilebilmesi sağlanabilmektedir.

Sera tabanından yüksekte yapılan bu yetiştiricilik sistemi, bitkilerin çevresinde daha etkin bir havalandırma sağlamakta, çevre ve hastalık denetimi ile tarımsal savaşımda kolaylıklar yaratmaktadır. Ayrıca, toprak dezenfeksiyonu ve sulama daha etkin biçimde yapılabilmektedir. Toprak sıcaklığı istenen değerlerde kontrol altında tutulabilir, böylece bitkilerde daha iyi kök gelişimi sağlanır.

Bitki yetiştirme masalarının boyutları, çalışma rahatlığı sağlayacak yüksekliğe, yetiştirilen bitkinin türüne, masada bir ya da iki yandan çalışma durumuna, masaların sürekli veya geçici olarak kullanılmasına göre belirlenir. İdeal masa yüksekliği 60-85 cm olmalıdır. Masa genişliği ise tek taraftan çalışılması durumunda 75-90 cm, her iki yandan çalışılması durumunda 105-120 cm arasında olmalıdır. Yoğun çalışma istenmeyen durumlarda, genişlik 240 cm’ye kadar artırılabilir.

Masa yapımında beton, alüminyum veya sert plastik levhaların kullanılması, masalarda oluşacak küflenme ve çürümeyi engeller.

Basamaklı masalar özellikle çiçek yetiştiriciliğinde, estetik ve çekici bir görünüş sergilerler. Basamaklı masalarda, düz masalara göre daha fazla sayıda çiçek yetiştirme olanağı bulunmaktadır. 

Sera toprağının yetiştiricilik açısından iyi olmadığı durumlarda, sera tabanında hendek tavalar yapılır. Hendek tavalar, sera tabanı düzeyinde ve sera uzun kenarına paralel olacak biçimde düzenlenirler. Alt ve yan yüzeyleri su geçirmeyen bir malzemeyle çevrili, tava şeklindeki bitki yetiştirme hendeklerinin iç bölümlerinde bitki yetişmesi için en uygun toprak karışımı bulundurulur.

Hendek tavaların düzenlenmesindeki amaç, yetiştirilecek bitki isteklerine uygun kalite ve derinlikte bir toprak yapısına sahip olmaktır. Hendekler V şeklinde açılır, genel olarak yan tarafları dik olacak biçimde, 30-50 cm derinliğinde yapılır. Hendeklerin genişlikleri 100-125 cm, aralardaki geçiş yollarının genişliği ise 45-50 cm olmalıdır.

Toprağın biraz üstünde yer alan bank sisteminde, bazı saksı ve kesme çiçeklerin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Banklar beton bloklar üzerine inşa edilerek toprağın düzeyinden ayrılırlar.

Saksı ve plastik torbalar, fide ve bitki yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır. Saksı kültürü özellikle süs bitkileri yetiştiriciliğinde, bitkilerin kontrollü ve pazarlama kolaylığı sağlayacak biçimde üretilebilmelerine olanak sağladığı için, son yıllarda birçok seracılık işletmesi tarafından yaygın kullanılan bir yöntemdir.

Serada yetiştirilecek bitkiler, sera içinde çalışmayı, bakımı, hasadı ve seradan en uygun düzeyde yararlanmayı sağlayacak biçimde düzenlenir. Ana yollar 100-120 cm genişliğinde olmalıdır. Eğer yollar aynı zamanda çalışma alanı olarak kullanılıyorsa genişlik 2 m’ye çıkabilir. Serada büyük araç kullanımı söz konusu ise 2,50-3,00 m. genişliğinde yol planlanmalıdır. Ana yollar, sera kapılarına uygun olarak düzenlenir.

Sera bitkilerinin su isteği fazla olmakla birlikte, bitki çeşidi, büyüklüğü sera içi ortamının atmosferik koşullarıyla büyük değişiklik gösterir. Genç bitkiler daha az su tüketirken, belirli bir olgunluktaki bitkilerde gelişime bağlı olarak stoma sayısındaki artışla su tüketimi de artar. Bu nedenle seralarda bitkilerin sulanmasında çeşitler ve bitki yaş gruplarının aynı olmasına özen gösterilmelidir.

Yağmurlama sulama sistemi, suyu toprak yüzeyine belirli bir basınç altında ince damlacıklar biçiminde püskürten meme ya da başlıkların yer aldığı borulardan oluşan bir sistemdir. Seralarda kullanılan yağmurlama sulama sistemi, kullanım amacına ve bulunduğu konuma göre bilinen yağmurlama sulama yönteminden farklı adlandırılmaktadır.

Yağmurlama sulama sistemleri, sera içinin serinletilmesi, nem düzeyinin belirli oranlarda tutulması ve dondan korumada kullanılmaktadır.

Hareketli üstten yağmurlama sistemi geniş yüzeylerin aynı anda ve homojen biçimde sulanmasında kullanılabilir. Sulama sistemindeki lateral boru sera uzun kenarı boyunca dik biçimde çatı makasına bağlanıp, ray sistemiyle makas üzerinde hareket ettirilir. Bu yöntem çiçeksiz bitkiler ve başlıklar altında uzunluğu 50 cm’yi aşmayan alçak sebzeler, çiçeklenme dönemine kadar süs bitkileri, fide ve genç bitkiler için uygundur. Bu sistemler aynı zamanda kimyasal gübre ve ilaçların verilmesinde de kullanılır.

Damla sulama yönteminde arındırılmış su, küçük çaplı polietilen borularla damlatıcılara iletilir ve damlatıcılara gelen suyun enerjisi damlatıcı içindeki yollarda kırılarak toprak yüzeyine düşük basınç ve debide damlalar biçiminde verilir.

Kaliteli ve bol ürün almaya olanak sağlayan damla sulama yönteminde sera içi oransal neminin yağmurlama sisteminde olduğu gibi artması söz konusu olmadığından, mantari hastalıkların ortaya çıkması ya da yayılması azalır. Sera içinin tümü ıslatılmadığından toprak işleme, ilaçlama, hasat ve taşıma gibi tarımsal işler sulamaya bağımlı olmaksızın yapılabilir.

Bu yöntem doymamış toprakta suyun hareketi ilkesinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Su toprak içerisindeki kılcal borucuklarda oluşan basınç gerilimi ile düşey yönde (aşağı veya yukarı), yatay yönde ya da yatay ve düşeyle belli bir açı yaparak ilerler. Bu hareketliliğe kılcal boruların kesiti, diğer bir anlatımla toprağın ya da yetiştirme ortamının bünyesi etki etmektedir. Kimi bitkilerin sürgün ve yeşil aksamının ıslanmaması istenir. Yöntem bu tür bitkilerin sulanması için oldukça uygundur.

Saksı yetiştiriciliğinde ahtapot ya da kılcal boru adı verilen damlatıcılardan yararlanılabilmektedir. Ahtapot tipi damlatıcılarda lateral boru üzerine yerleştirilen dağıtıcılar basınç regülâtörlü ya da regülâtörsüz olabilirler ve kol sayısı 4-12 arasında değişebilir. Dağıtıcıya bağlanan kılcal borunun ucuna yerleştirilen ve saksı ya da yetiştirme ortamına sabitlemeye de yarayan damlatıcılar suyun bitkiye verilmesini sağlar. Kullanılan kılcal borunun uzunlukları saksı ya da yetiştirme ortamının biçimine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.