Örtüaltında Bağcılık ve Meyvecilik

Son verilere göre ba¤ alan› (101.155 ha) ve üzüm üretimi (677.079 ton) bakımından tarım bölgelerimiz arasında Ege’den sonra ikinci sırada yer alan Akdeniz Bölgesi di¤er meyve ve sebze türlerinde oldu¤u gibi üzümde de Türkiye’nin en erkenci bölgesidir.

Açıkta üzüm yetiştiriciliğinde erkenci çeşitlerde olgunlaşma haziran ay›n›n ilk haftasından itibaren gerçekleşir.

Ülkemizde asmaları dolu ve kuş zararı ile geç olgunlaşan üzüm çeşitlerinde yağmur ve bundan kaynaklanan gri küf hastalığı tehlikesinden koruma ve daha geç hasat amaçlı örtü kullanımı da olmakla birlikte örtüaltı üzüm yetiştiriciliğinde daha çok erken olgunlaşma amaçlanmaktadır.

Sofralık üzüm üretimi bakımından dünyanın bağcı ülkeleri arasında yaklaşık 1,5-2 milyon ton üretim ile 2. sırada yer alan Türkiye’den ihraç edilen sofralık üzüm miktarı son yıllarda 150.000-200.000 ton olarak gerçekleşmiştir.

Ülkemiz bağcılığında örtüaltı yetiştiriciliğin potansiyel illeri Antalya, Mersin, Adana ve Hatay illeridir.

Örtüaltı üzüm yetiştiriciliğinde;

• Uygun çeşitlerin, uygun sera veya tünel tiplerinin, örtü materyallerinin, uygun dikim sıklıklarının, uygun terbiye ve budama şekillerinin seçimi önemlidir. Bu yetiştiricilikte açıkta yetiştiricilikten farklı olarak

• Sulama zorunlu bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır

• Gübreleme ile hastalık ve zararlılarla mücadele gibi, üzüm verim ve kalitesini doğrudan etkileyen konuların üzerinde de önemle durulması gerekir.

Örtü altında üzüm yetiştiriciliğinde çeşit ve anaç seçimi önemlidir.

Terbiye: Asmanın gövdesi, kolları ve yıllık dalları ile yazlık sürgünlerin oluşturduğu şekle terbiye şekli denilmektedir.

Kordon: Bir gövde, bir veya iki koldan ve kollar üzerinde 15-20 cm aralıklarla yerleştirilmiş baş denilen kısımlardan oluşan bir şekildir.

Guyot: Bir gövde ile her asmada bir veya iki kısa kalın kol üzerinde ikişer adet kısa ve uzun budanmış dalların bulundurulduğu bir şekildir.

Çardak: Yüksek (1,5-2 m) bir gövde ile çardak denilen yatay bir düzlem üzerine uzatılmış 2-4 koldan oluşan bir şekildir.

Goble: Ortalama 30-60 cm yüksekliğinde bir gövde ve 3-5 koldan oluşan telsiz bir şekildir.

Örtüaltı üzüm yetiştiriciliğinde yaz budaması uygulamalarına gereken özen gösterilmelidir. Yaz budaması asmaların yapraklı olduğu aktif büyüme döneminde yapılmaktadır. Bu budama ile asmanın kök, gövde, kollar ve yıllık dalları ile oluşturduğu kapasitesinin büyümesi istenen organlar (sürgünler, yaprak ve salkımlar) üzerinde yoğunlaştırılması, rüzgâr kırılmalarının önlenmesi, asma içinde iyi havalanma ve güneşlenme koşullarının sağlanması hedeflenmektedir.

Örtüaltı üzüm yetiştiriciliğinde açıktakinden farklı olarak, geniş tünel veya seralarda sulama yapılması zorunlu bir uygulamadır. Çünkü örtme sonrasında yağmur sularından yararlanılamamaktadır. Bu nedenle toprak neminin kontrol edilmesi ve toprak suyunun tarla kapasitesi seviyesinde tutulması gereklidir.

Bağların gübrelenmesinde serpme, banda uygulama ve damla sulama sistemiyle gübreleme (fertigasyon) ile yapraktan gübreleme yöntemleri tercih edilmektedir.

Bağ hastalık ve zararlılarıyla mücadelede tünel veya seraların iyi havalandırılması kültürel önlem olarak çok önemlidir. Bu yapılarda doğal havalandırma tercih edilmelidir.

Örtüaltında meyve yetiştiriciliği çok eskiden beri yapılmaktadır. Bu konudaki ilk uygulamalar Fransa ve İngiltere krallıklarına dayanmaktadır.

Dünya’da ve ülkemizde örtüaltında sert çekirdekli meyve yetiştiriciliği konusunda en önemli türler şeftali, nektarin ve kayısılardır.

Örtüaltında sert çekirdekli meyve yetiştiriciliğinde en önemli konular; ağaç boyutlarını düzenlemek, bitkinin ihtiyaç duyduğu soğuklama gereksinimini sağlamak ve örtüaltına özgü oluşabilecek hastalık ve zararlılarla mücadele etmektir. 

Muz salkımına hevenk denir.