ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 8

Multi çeşitler: Boğumdan 2-3 veya daha fazla meyve verir. Genelde az koltuk
sürgünü meydana getirirler. Doğru cevap A şıkkıdır.

Budama yetiştirme mevsimi ve çeşitlere bağlı olarak yürütülür. Budama işlemlerinde, seralarda yetiştirilen hıyar çeşitleri sadece dişi çiçek veren çeşitlerdir ve meyve gelişimi için döllenme gerekli değildir. Ancak bazen çok az sayıda da olsa erkek çiçek görülmektedir. Bunlar görüldüğünde hemen toplanmalıdır. Aksi halde erkek çiçeklerin neden olduğu döllenme sonucu gelişen ve pazar de¤eri olmayan şekli bozuk meyveler oluşur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sera alanlarımızın büyük bir kısmında sebze üretimi yapılmaktadır. 2008 yılı
verilerine göre 360893 dekar olan sera alanlarımızın %96’ sında sebze yetiştiriciliği gerçekleştirilmektedir. Toplam sebze sera alanının %61.2’sinde domates, %23.4’ünde hıyar, %8.4’ünde biber ve %3.5’inde patlıcan yetiştirilirken geriye kalan %3.5’lik dilimde ise kabak, kavun, fasulye ve marul-salata yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Domates dikiminde, eğer tek ürün yetiştiriciliği yapılıyorsa m2’deki bitki sayısı 2-2.5; çift ürün yetiştiriciliği yapılıyorsa 3-3.5 olmalıdır.

Domateste, çimlenme sonucu ilk çıkan kökler uzayarak kazık kökü meydana getirir ve bu kökler etrafında derine giden saçak kökler oluşmaya başlar.

Özetle:

Domates bitkisinde ilk çıkan kök' e "kazık kök" denir. Daha sonra bu kök " saçak kök" şeklini alır. Fide şaşırtıldıktan sonra kazık kök gelişimi durur, yan kökler gelişmeye başlar.

Cevap A'dır.

Domates tohumlarının çimlenmesi için en uygun sıcaklık 16-29°C’dir.

Sürgün Budaması: Bitki üzerinde ana gövdeden başka sürgün olmamalıdır.
Vegetatif ve generatif gelişmenin dengeli olması amacıyla yaprak koltuklarından, çiçek salkımlarından, yaprak ayalarından ve kök boğazından çıkmış sürgünler temizlenmedir. Bu sürgünler içerisinde en çok görüneni koltuk sürgünleridir . Eğer bitkinin koltuk sürgünleri alınmadan büyütülürse bitkiler çalı görünümü alır, besin maddeleri yan sürgünler tarafından kullanıldığı için generatif gelişme yavaşlar, ışıklanma ve hava hareketi azalır, hastalık ve zararlı üremesi kolaylaşır ve kültürel işlemler güçleşir.

Meyvede rengi oluşturan likopen 21-24°C’de oluşur. Likopen 10°C’nin altında ve 30°C’nin üzerinde sentezlenmediği için meyvelerde homojen bir kızarma görülmez, meyveler sarı renkte kalırlar.

Özelikle iri meyveli domates çeşitlerinde, meyve tutumu sırasında
sıcaklıkta meydana gelen ani değifliklikler, özellikle düşük sıcaklıklar nedeniyle
meyvelerin çiçek burnu kısmında yara dokuları ve mantarımsı yapıda delikler oluşur. Buna kedi yüzü denilir.

Hıyar tohumlarının çimlenmesi 12°C’de başlasa da optimal çimlenme için sıcaklık 27°C olmalıdır.

Günümüzde seralarda yetiştirilen hıyar çeşitleri ginoik veya yoğun dişi çiçekli çeşitlerdir. Ginoik çeşitlerde bitkinin üzerinde sadece dişi çiçekler bulunur, yoğun dişi çiçekli çeşitlerde ise bitkinin üzerinde genelde dişi çiçekler ancak az sayıda erkek çiçek bulunur.

Eğer kullanılan çeşit yan sürgün oluşturan bir çeşit ise; çıkan yan sürgünlerin ucu 2 meyve üzerinde bir yaprak bırakılarak veya 1 meyve üzerinde 1
yaprak bırakılarak alınır.

Toprak özelliğine, sıcaklığa ve yetiştirme zamanına bağlı olarak saçak köklerin 40-100 cm derine indikleri ve 40-60 cm etrafa yayıldıkları görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Domates tohumlarının çimlenmesi için en uygun sıcaklık 16-29°C’dir. Fide döneminde hava sıcaklığı ışık yoğunluğuna bağlı olarak gece 12-15°C, gündüz 18-20°C arasında olmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Domates bitkileri yaklaşık 120 cm boylandığında toplam yaprak alanı, transpirasyon ve fotosentez bakımından en yüksek etkinliğe ulaşmış olur. Bu boydan sonra alttaki yaşlı ve ışıktan yararlanamayan yaprakların temizlenmesi fotosentezi olumsuz yönde etkilemeyeceği için; ayrıca olgunlaşan meyvelerin kızarmasını hızlandırmak ve hava hareketini sağlamak için düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Doğru cevap C'dir.

Çiçek burnu çürüklüğü meyvenin uç kısmında meydana gelen başlangıçta beyazımsı sarı renkte köşeli halka biçiminde, daha sonra kahverengi-siyah renginde görülen kuru ve basık çürümedir. Belirtiler bazen sadece meyve içersinde olabilir, dışta herhangi bir belirti olmayabilir. Çiçek burnu çürüklüğünün meyvede kalsiyum noksanlığından kaynaklandığı bildirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Bitkinin güneşe bakan, yapraklar ile korunmayan tarafında ve doğrudan güneş ışığı ile temas eden bölgelerinde olgun veya yeşil domates meyvelerinin üzerinde, derimsi bir yapı şeklinde ölü dokulardan oluşmuş güneş yanıkları meydana gelebilir. Güneş yanıklığını engellemek için aşırı yaprak budaması yapılmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Toprak üzerinde yayılıcı, tırmanıcı veya sarılıcı özellik gösteren hıyar gövdesi kendi haline bırakıldığında dik duramaz. Gövde boğum ve boğum aralarından oluşur. Boğum sayısı 50-60’a, gövde uzunluğu 5-6 metreye kadar çıkabilir. Doğru cevap D'dir.

Hıyar tohumlarının çimlenmesi 12°C’de başlasa da optimal çimlenme için sıcaklık 27°C olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Hıyar meyveleri 10-15°C sıcaklıkta ve %90-95 oransal nemde 10-15 gün süre ile saklanabilir. Doğru cevap B'dir.