ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 23

Sera otomasyon sisteminin aşağıda sıralanan fonksiyonları yerine getirmesi gerekir:
1. Ölçme,
2. Kumanda,
3. Denetleme,
4. Veri depolama,
5. Veri alışverişi,
6. Görüntüleme,
7. Alarm.

Doğru cevap E'dir.

• İletken (0

• Yarıiletken (e=4): Silisyum, germanyum.

• Yalıtkan (e>8): Plastik, porselen, cam, tahta

Doğru cevap A'dır.

Elektriksel olmayan fiziksel yada kimyasal bir büyüklüğü elektriksel sinyale dönüştüren elemana transdüser adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Ölçüm yada bilgi işleme sisteminin temel fonksiyonları şunlardır:
1. Algılama,
2. Sinyal işleme,
3. İşlenmiş bilgiyi gösterme,
4. Bilgi kaydetme/saklama,
5. Bilgi iletme.

Doğru cevap C'dir.

Isıl-çift, iki farklı metal telin uçları bir elektriksel devresi oluşturacak şekilde
bağlanmasıyla elde edilir. Doğru cevap C'dir.

Hız sensörü seralarda kullanılan sensörlerden biri değildir. Doğru cevap B'dir.

Açık çevrim kontrol: Girişteki kontrol sinyali çıkıştan (kontrol edilen büyüklükten) bağımsızdır. Çıkış, girişin bir fonksiyonudur. Proses değişkenlerinin sabit kaldığı bir sistemde hassasiyet gerektirmeyen monoton işlerin yapılmasında kullanılabilir. Zamana göre işlem yapan her sistem açık çevrimdir. Örnek olarak trafik sinyalizasyonu, merdiven otomatiği, bulaşık makinası verilebilir. Doğru cevap A'dır.

Gömülü ağ yapısına uygun olan ağlar şunlardır (Zhang 2010):
• CAN (Controller Area Netwok),
• SCADA(Supervisory Control and Data Acquisition),
• Endüstriyel Ethernet,
• DeviceNet,
• HART Field (Highway Addressable Remote Transducer),
• Endüstriyel LAN.

Doğru cevap D'dir.

Seralarda iklim kontrolünde etkili olan dış bozucu değişkenler:

Güneş ışınımı, hava sıcaklığı, bağıl nem, rüzgar hızı, rüzgar yönü, ve yağmurdur. doğru cevap E'dir.

Bir elektrik devresinde; • Elektik akımı: Bir elektrik devresinde birsaniyede akan elektrik yük miktarıdır. • Akım şiddeti (I): İletkenin kesitinden bir saniyede 1 Coulomb elektrik yükü (6,25x1018 elektron) geçiyorsa bu akımın şiddetine 1 Amper (A) denir. Akım şiddeti birimleri: Amper (A), miliamper (mA) ve mikroamper (µA). • Doğru akım (DC): Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmez. • Alternatif akım (AC): Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişir. • Frekans: Saniyedeki çevrim sayısıdır. Hertz (Hz) olarak ölçülür: 50 Hz. • Emf (elektromotor kuvveti, V): Akım şiddeti (I) ile direncin (R) çarpımıdır. • Gerilim farkı birimleri: Volt (V), milivolt (mV) ve mikrovolt (µV). • Gerilimi ölçmek için voltmetre, akım şiddetini ölçmek için ampermetre kullanılır. Ampermetre devreye seri, voltmetre paralel olarak bağlanır. • Direnç birimleri: Ohm (W), kiloohm (kW), megaohm (MW). • Direnç elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür. • Elektriksel güç (P): Dirençten geçen akım ile gerilim farkının çarpımıdır. • Bir devrede kondansatör elektriksel yükü depolamak amacıyla kullanılır. Kondansatörü şarj edilebilir bir pile benzetebiliriz. 1 F’lık bir kondansatörün plakalarına 1 V gerilim uygulandığı zaman 1 Coulomb’luk yük depolayabilir. Kapasitans birimleri: Mikrofarad (µF), nanofarad (nF), pikofarad (pF). Doğru cevap D şıkkıdır.

Ölçüm sistemine fiziksel yada kimyasal nicelik olarak giriş yapan sinyale ölçülen büyüklük adı verilir. Elektriksel olmayan fiziksel yada kimyasal bir büyüklüğü elektriksel sinyale dönüştüren elemana transdüser adı verilir. Son yıllarda algılama ve elektriksel dönüştürme işlemini bir arada yapan elemanlara sensör adı verilmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sensör Karakteristikleri 1. Giriş aralığı: Ölçülecek fiziksel büyüklüğün en küçük ve en büyük aralığıdır. 2. Hassasiyet: Ölçüm sistemi tarafından ölçülen büyüklüğün doğru değere yakın sonuç verme yeteneğidir. Hassasiyet ölçeğin yüzdesi olarak yada mutlak değer olarak tanımlanabilir. Mutlak hassasiyet sayısal olarak ölçtüğü değerin doğru değerden sapması olarak ifade edilir (Şekil 6.6). 3. Çözünürlük: Çıkışta algılanabilir bir değişim elde etmek için girişte gerekli olan en küçük değişim miktarıdır. 4. Kararlılık: Ölçüm sisteminin eşit koşullarda aynı büyüklüğü ölçerken aynı sonucu verme yeteneğini gösterir. 5. Duyarlılık: Kalibrasyon eğrisinin eğimidir. 6. Histerizis: Sensörün izlendiği sinyal çıkış yörüngesinde aynı giriş sinyaline karşılık gelen iki çıkış değeri arasındaki farktır (Şekil 6.7). 7. Doğrusallık: Ölçülen değişkenin gerçek değeri ile cihazın çıkış sinyalinin orantılı değişme ölçüsünü gösterir. 8. Hata: Hassasiyet terminolojisinde sistematik hata, rastgele hata, toplam hata terimleri kullanılır. Doğru cevap A şıkkıdır.

FSD(%)= ± 0,8 °C/50 °C X 100 = % ±1,6  Doğru cevap E şıkkıdır.

Temassız tip sıcaklık ölçümünde kızılötesi ve akustik teknolojisi kullanılır. Kızılötesi ışınımla sıcaklık ölçümünde kullanılan cihazlara pirometre (pyrometer) adı verilir. Kızılötesi pirometre bir cismin sıcaklığını belirlemek için yayılan radyant enerjiyi ölçer. Doğru cevap B şıkkıdır.

Basınç Sensörleri: Basınç birim alandaki kuvvet olarak tanımlanır ve psi (pounds per square inch), pascal (Pa=N/m2) yada bar (kg/cm2) olarak ölçülebilir. 1 bar 100.000 Pa (=100 kPa) değerine eşittir. Basınç seviyesi mekanik, elektriksel yada her ikisinin de kullanıldığı farklı yöntemlerle ölçülebilmektedir. Atmosfer basıncının ölçümünde barometre, sıvı basıncının ölçümünde manometre en yaygın kullanılan cihazlardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

pH sudaki hidrojen iyon konsantrasyonunun göstergesidir. pH 1 birim düşürüldüğünde çözeltideki H konsantrasyonu 10 kat artar. Su hem hidrojen iyonlarından hem de hidroksil iyonlarından oluşur. Hidrojen iyonlarının fazla olması suyun asidik (pH<7), hidroksil iyonlarının fazla olması bazik (pH>7) olmasına neden olur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kapalı çevrim kontrol sistemi blok diyagramı "Denetleyici - Kumanda cihazı - Sisleme prosesi - RH sensör" şeklinde olmalıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Transmiter: Ölçülen bilginin uzun mesafelerde iletilmesini sağlayacak şekilde sinyali işleyen ya da kuvvetlendiren cihazlardır. İletilen sinyaller analog akım-gerilim, dijital gerilim gibi farklı formatlarda olabilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Direnç elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür. Doğru cevap D'dir.