ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 16

2001 yılında EUREP (Avrupa Perakendecileri Ürün Çalışma Grubu) tarafından yürürlüğe sokulan, 2007 yılında GlobalGAP adını alan ve sertifikasyon standartı Dünya Gıda Teşkilatı FAO tarafından Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesinde Tarım ve Kırsal Kalkınma prensibi olarak benimsenmiş, ardından Dünya Ticaret Örgütü tarafından tüm üyesi olan ülkeler için referans ilke olarak ortaya konmuştur.

Sera sebzeleri 5.5-7.0 pH dereceleri arasında iyi gelişmektedir. Toprağın pH’sı yüksek ise düşürmek için kükürt ilave edilebilir.

Agryl örtüler bitki etrafında mikroklima yaratmak ve bitkileri zararlı saldırısından korumak amacıyla doğrudan bitki üzerine serilen, kimyasal kullanımını azaltarak çevreye duyarlı; geri dönüşümlü, hafif, %100 polipropilenden üretilen örtülerdir.

Aşılı bitkilerde bitkinin az bir gövde parçası ile kök kısmını oluşturan parçasına anaç adı verilir.

Biber yetiştiriciliğinde 5 dekar için 1 adet standart kovan konulur. 2 kovan bombus arı kovanı 10 dekar biber için yeterlidir.

Toprak yüzeyinin organik (sap, saman gibi) ya da inorganik (plastik örtüler gibi) materyallerle örtülmesine malçlama denir. Başlıca önemli avantajları toprağın fiziksel özelliklerini iyileştirmesi, toprak sıcaklığını artırması, toprak nemini muhafaza etmesi, yabancı ot kontrolü, erkencilik, verim ve kalite artışı, meyvelerin toprağa temasını önlemesi
olarak sayılabilir.

Üretime temiz tohum ve bitki materyaliyle başlamak engelleyici önlemlerden biridir. Diğer uygulamalar ise azaltıcı önlemlerdir.

Zararlıların kontrolünde de ilk yapılacak zararlıların seraya girişini engellemektir. Sera girişine kabin yaptırmak ilk aşamada yapılacak eylemlerden biridir.

Phytoseiulus persimilis kırmızı örümceğin doğal düşmanıdır

Ilıman iklim kuşağı ülkelerinde seracılığın gelişiminde önemli kilometre taşları:
• Plastiğin örtü materyali olarak kullanılmaya başlaması, 1960’lı yıllar.
• Plastik örtü materyalindeki gelişmeler (1970, EVA, IR-katkılı; 1980 damlama yapmayan ve birden fazla katkının birlikte ilavesi; 1990, foto selektif).
• Çok çatılı ve yüksek yapılar, 1980’li yıllar.
• Çatı havalandırmalı yüksek yapılar, 1990’lı yıllardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Türkiye, Akdeniz Havzasında sera alanı bakımından İspanya ve İtalya’dan sonra 3. sırada
yer almakta, sebze yetiştirilen sera alanı bakımından ise İspanya’dan sonra 2. sırada
bulunmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yeşil gübreleme, toprakta gerekli organik maddeyi sağlamak amacıyla yetiştirilen, bol vegetatif aksam meydana getiren bitkilerin, gelişmelerinin belli bir devresinde (toprak üstü
organlarının tam oluştuğu devrede, baklagillerde çiçeklerin 1/10 açıldığında) toprak altına
gömülmesidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Biofumigasyon, toprağa uygulanan organik maddenin, toprakta parçalanması sırasında toprak sıcaklığını yükseltmesi ve ayrışma esnasında gaz haline geçerek toprak patojenlerine toksik etki yapması işlemidir. Bu amaçla genelde yanmamış sığır gübresi (5-7 ton/da), tavuk gübresi (2 ton/da) veya bitkisel atıklar (6-8 ton/da) kullanılır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Aşılı fideler anacın genotipine bağlı olarak Fusarium, Verticillium ve kök mantarlaşması, nematod gibi biyotik stres koşullarına ve düşük sıcaklık, yüksek sıcaklık, kuraklık, su fazlalığı ve tuzluluk gibi abiyotik stres koşullarına dayanıklılık sağlayarak; güçlü ve yoğun kök yapıları ile topraktan daha fazla su ve besin maddeleri alarak bitki verimini, kalitesini, gelişmesini, su kullanım etkinliğini, hasat süresini arttırırlar; erkencilik sağlarlar. Aşılı fidelerin fiyatı, aşısız fidelerin yaklaşık 3-4 katı olmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bombus arıları üreticiye sertleştirilmiş karton izolasyonlu kovanlarla pazarlanmaktadır. Standart kovanların aktif ömrü 6-8 hafta olup, domates yetiştiriciliğinde 1-3 dekar, biber yetiştiriciliğinde 5 dekar için 1 adet standart kovan konulur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Zararlı populasyonunu engelleyici önlemler;

• Seraların hastalık ve zararlılar açısından yüksek risk taşıyan yerlerde kurulmasından kaçınmak,

• Serayı kapalı bir ortam olarak tutmak (böcek tülü kullanımı gibi),

• Karantina ve kontrollerde yeni zararlı girişini engellemek,

• Temiz tohum ve bitki materyali ile üretime başlamak,

• Çevredeki ürünlerden bulaşmaları engellemektir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Zararlı populasyonunu azaltacak önlemler;

• Kültürel uygulamalar (rotasyon)

• Dayanıklı ya da tolerant çeşit seçimi

• Aşağıdaki kontrol yöntemlerinden birini ya da birden fazlasını uygulamak:

- Solarizasyon

- Mekanik kontrol (zararlıların mekanik olarak yok edilmesi),

- Tuzaklar,

- Biyolojik kontrol,

- Uygun kimyasal kontroldür. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sera içerisine 10 m2’ ye 1 adet olmak üzere sarı yapışkan tuzaklar asılır. Sarı yapışkan tuzaklar bitki büyüme ucuna yakın asılmalı, bitki büyüdükçe tuzaklar da yukarı kaldırılmalı ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilmelidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sera zararlıları ve Doğal düşmanları;

Beyazsinek - Encarsia formosa, Verticillium lecanii, Macrolophus sp., Cyrtopeltis tenius

Kırmızıörümcek - Phytoseiulus persimilis

Yaprakbiti - Coccinella septempunctata, Chrysoperla carnea, Verticillium lecani, Aphidoletes aphidimyza, Aphidius spp.,

Yaprak galeri sineği - Dacnusa sibirica, Opius pallipes, Diglyphus isae

Trips - Amblyseius cucumeris, A. degenerans, Orius spp. şeklindedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Aşılı fide üretimi domates, karpuz, hıyar, patlıcan, biber ve kavun türlerinde gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.