ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 3

Fan-Petek sistemi ıslak yastık (ped) sistemi olarak da adlandırılmaktadır. Islak yastıklar suyun ve havanın içinden geçmesine izin veren oluklu yapıda olup, selülozdan imal edilmiştir. Petekler seraya iki farklı şekilde yerleştirilebilir: Dikey ve yatay. Yazın bağıl nemi düşük olan bölgelerde fan-petek sistemi etkili serinletme sağlayabilir. Doğru cevap D'dir.

Sera hava sıcaklığının azaltılmasında önemli katkısı vardır. Seranın serinletilmesi için kullanılan fan-petek sisteminin etkin çalışması için mutlaka gölgeleme sistemi olmalıdır. Gölgelendirmede direkt ve difüz ışınımın geçişi oransal olarak azalır. Ancak toplam güneş ışınımıyla birlikte PAR da azalır. Doğru cevap C'dir.

Sera bitkide olan su kaybının önlenmesi, yetişme koşullarının iyileştirilmesi ve kalitenin arttırılması için nemlendirilir. Doğru cevap C’dir.

Sıcaklığın bitki için düşük olduğu tüm çevresel koşullarda sera ısıtılmalıdır. Ortalama en düşük dış sıcaklığı 10°C’nin altındaysa ısıtmaya gereksinim duyulur. Isıtma daha hızlı büyüme ve erken hasat sağlamasına karşın, enerji pahalı bir girdidir. Isıtmayla, sera içi nem artışı ve hastalığın ortaya çıkma tehlikesi daha kolay kontrol altında tutulabilir. Hastalık nedeniyle kimyasal ilaç kullanımı azaltılabilir. Üretilen ürünler daha sağlıklı ve çevreci olur. Isıtma sisteminin seçimi enerji gereksinimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Seranın ısıtılmasında fosil yakıtlar (gaz, fueloil, kömür, vd.), biyokütle (biyogaz, tarımsal atıklar, odun, vd.), jeotermal enerji, sanayiden atık ısı ve güneş enerjisidir. Doğru cevap D'dir.

Bitki büyümesi ve üretiminde optimum CO2 konsantrasyonunun 700-900 ppm arasında olduğu tespit edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Hava değişim hızı çatı ve yan pencereler arasındaki yükseklik farkıyla orantılı olarak artar; buna baca etkisi  denir.

Havalandırma bitki seviyesindeki sıcaklık dağılımının homojen olmasını sağlar

Serada ortalama en yüksek sıcaklık 28°C’yi aşarsa, yapay soğutma sistemleri kullanılır.

Perde kullanımının dört nedeni vardır:

1. Karartma

2. Gölgeleme

3. Enerji tasarrufu

4. Çevresel kontrol

Ülkemizde yapılan en ucuz gölgelendirme uygulaması, sera örtü malzemesinin dış yüzeyine kireç sürülerek yapılır. Kireç uygulaması kalıcı gölgeleme etkisi oluşturduğundan kontrol altına alınamaz.

Bitki türüne göre değişlmekle birlikte, normal bitki gelişmesi için en uygun bağıl nem değerleri % 70-85 arasında olmalıdır.

Suyun çok küçük damlalar halinde havaya hemen buharlaşacak flekilde püskürtülmesine sisleme adı verilir.

Serada doğal havalandırma aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
1. Rüzgâr hızı,
2. Rüzgâr yönü,
3. Rüzgâr tarafındaki pencerelerin pozisyonu,
4. Rüzgâr ters tarafındaki pencerelerin pozisyonu,
5. Havalandırma açıklık alanı,
6. Havalandırma kanatlarının açılma yüzdesi
Hava değişim sayısı rüzgâr hızı, rüzgâr yönü, çatı ve yan pencere havalandırma
şekline, pozisyonuna göre değişir.

Havalandırma sistemlerinde dikkate alınacak ölçütler şunlardır:
• Hava değişim sayısı [N(1/h)=Vf/Vg],
• Havalandırma oranı [Vr(m3/m2h)=Vf/Ag],
• Havalandırma kapasitesi [Vf(m3/h)],
• İç hava ve dış hava arasındaki sıcaklık farkı, ∆T
• Sera içindeki sıcaklık dağılımının homojen olması,
• Bitki örtüsü içinde ve çevresindeki hava hızı.

Çatı ve yan havalandırma pencereleri ile yeterli sıcaklık kontrolü için hava de-
ğişim sayısının 60 olması üst seviyede hava değişimi sağlayabilmektedir. Ancak,
bu oran rüzgâr hızına ve yönüne bağlı olarak değişkenlik gösterdiğinden, serada 28°C kritik sıcaklık seviyesinin aşılmaması için en az 30 hava değişim  sağlanmalıdır.

Serada ortalama en büyük sıcaklık 28°C’yi aşarsa, yapay soğutma sistemleri kullanılır. Serada sıcaklık kontrolü buharlaştırmalı (evaporatif) serinletme sistemleriyle sağlanabilir. Hava ve su buharı arasında ısı ve kütle taşınımı meydana gelir. 1 kg su buharlaşırken, havadan yaklaşık 2,4 MJ duyulur ısı alınır ve ortama gizli ısı verilir.

Fan-petek serinletme sistemi aşağıdaki parçalardan oluşur: 
• Negatif basınçlı egzoz fanları 
• Petek (yastık),
• Su dolaşım pompası,
• Su deposu,
• Dağıtma boruları

Petek soğutma etkinliği aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Değişen dış koşullara bağlı olarak, serada bitki için uygun ışık, sıcaklık ve nem koşullarını yaratmak için perdeleme sistemi kullanılır. Perde kullanımının dört nedeni vardır: 1. Karartma, 2. Gölgeleme, 3. Enerji tasarrufu, 4. Çevresel kontrol.

Yapay aydınlatmanın şiddeti ve kalitesi için aşağıdaki faktörler göz önüne alınır:
• Serada yetiştirilen türlerin ışık gereksinimi,
• Gün uzunluğu,
• Güneşlenme süresi,
• Güneş açısı ve ışınım yoğunluğu (Enlem ve hava koşulları),
• Yapısal gölgeleme seviyesi.