ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 19

Örtüaltı tarımı; sera ve alçak plastik tüneller altındaki üretimi kapsamaktadır. Alçak plastik tüneller; bir yetiştiricilik dönemi için inşa edilen, bitkileri düşük sıcaklık, rüzgâr, yağmur, dolu, kuş ve haşerelerden korumak amacıyla bitki sıraları üzerine yarım daire kesitli yerleştirilmiş iskeletlerin üzerinin yumuşak plastik örtülerle örtülmesi sonucu elde edilen yapılardır. Alçak plastik tünel altında yapılan bitkisel üretimde erkencilik amaçlanır. Seralar ise; iklim koşullarının açıkta bitki yetiştirmeye elverişli olmadığı dönemlerde, kültür bitkileri ile bunların tohum, fide ve fidanlarının ekonomik olarak üretilmesi, yetiştirilmesi, sergilenmesi ve korunmasını olanaklı kılan, uygun bir bitki gelişimi için ideal koşulları yaratmayı ve yıl boyunca üretim yapmayı amaçlayan, içinde hareket edilebilen yüksek sistemli yapılardır.

Sera yetiştiriciliği aşağıdaki yararları sağlamaktadır.

Koruma yapıları aracılığıyla bitkisel üretim için gerekli ortamı yaratma çabaları Romalılara (MÖ 1’inci yüzyıl) kadar dayanmaktadır. Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla birlikte, bu dönemdeki seracılık teknikleri de ortadan kaybolmuştur. Seralar, 15’inci yüzyılın sonları ile 18’inci yüzyıl arasında İngiltere, Fransa ve Hollanda’da tekrar görülmüştür.

Ülkemizde sera tarımının başlangıcı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça yenidir. Türkiye’de örtüaltı tarımı 1940’lı yıllarda kamu kuruluşları tarafından Antalya ve İçel’de kurulan seralarla başlamıştır. Deneme ve araştırma amacıyla kurulan bu ilk seralardan sonra sera tarımı, tarımda plastiğin kullanılmaya başladığı 1960’lı yıllardan itibaren yaygınlaşmış, zamanla Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgesi’ne yayılmıştır.

Bitki üzerine serilen örtülerin en yaygın kullanılanı dokunmamış gözenekli plastiklerdir. Bu örtüler, ısı örtüsü olarak kullanılmasının yanında bitkiyi kum, kuş, böcek ve haşerelerden korumak amacıyla da kullanılmaktadır.

Serada yetiştirilen bitkilerden optimum düzeyde verim alabilmek için uygun çevre koşullarının yaratılması gerekmektedir. Bunun da ilk adımı uygun bir sera yeri seçimidir. Kârlı bir üretim için; seçilen yerin seracılık yönünden uygun olması, seranın yönlendirmesinin doğru yapılmış olması ve uygun bir avlu düzeni oluşturulması yaşamsal öneme sahiptir. Yönlendirmede uygun çözümü bulmada sera kurulacak yerin enlem derecesi, sera tipi, çatı eğimi ve çatı tipi ile mevsim etkilidir.

Genelde, yapı elemanlarından kaynaklanan gölgelemeyi önlemek için seranın uzun ekseni doğu-batı yönünde yönlendirilir. Sera kurulacak yer 40’ıncı enlemin üzerinde bulunuyorsa doğu-batı yönlendirmesine daha fazla önem vermek gerekir. Özellikle, Kuzey Yarım Küre’de bu şekilde yönlendirmeyle kış mevsiminde güneşten yararlanma olanağı artırılmış olur.

Bitkisel üretimde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli unsurlardan biri olması nedeniyle sera kurulacak yerin toprağının kaliteli olması gerekmektedir. Sera toprağı olarak geçirgen, besin içeriği zengin yani verimli, su tutma yeteneği iyi, drenaj, taşlılık sorunu olmayan derin topraklar idealdir. Tınlı kumlu ve kumlu topraklar en çok tercih edilen topraklardır.

Seradan gelen yükler zemin tarafından taşındığından sera toprağının yük taşıma kapasitesi yeterli düzeyde olmalıdır. Yük taşıma kapasitesi olarak 2-2,5 kg/cm2 önerilmektedir. Gevşek yapılı topraklar üzerinde kurulacak seraların inşaat maliyeti daha yüksek olur. Çünkü bu tür zeminlerde yapı emniyeti nedeniyle sera temeli daha derine indirilmekte ve temelde kullanılan malzemelerde bir artış gözlenmektedir.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve

1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve 1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir. Seraların ticari bir nitelik kazanmasıyla birlikte seralarda kullanılan iskelet malzemesinde de bir değişim gözlenmiş, ahşap iskeletin yerini çelik iskelet almaya başlamıştır. Plastik filmlerin kullanılmaya başlandığı 1960’lı yılların başlarına kadar cam seralar örtüaltı tarımında egemen olmuş, bu tarihten sonra da plastik seralar yayılmaya başlamıştır.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve 1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir. Seraların ticari bir nitelik kazanmasıyla birlikte seralarda kullanılan iskelet malzemesinde de bir değişim gözlenmiş, ahşap iskeletin yerini çelik iskelet almaya başlamıştır. Plastik filmlerin kullanılmaya başlandığı 1960’lı yılların başlarına kadar cam seralar örtüaltı tarımında egemen olmuş, bu tarihten sonra da plastik seralar yayılmaya başlamıştır.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve 1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir. Seraların ticari bir nitelik kazanmasıyla birlikte seralarda kullanılan iskelet malzemesinde de bir değişim gözlenmiş, ahşap iskeletin yerini çelik iskelet almaya başlamıştır. Plastik filmlerin kullanılmaya başlandığı 1960’lı yılların başlarına kadar cam seralar örtüaltı tarımında egemen olmuş, bu tarihten sonra da plastik seralar yayılmaya başlamıştır.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve 1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir. Seraların ticari bir nitelik kazanmasıyla birlikte seralarda kullanılan iskelet malzemesinde de bir değişim gözlenmiş, ahşap iskeletin yerini çelik iskelet almaya başlamıştır. Plastik filmlerin kullanılmaya başlandığı 1960’lı yılların başlarına kadar cam seralar örtüaltı tarımında egemen olmuş, bu tarihten sonra da plastik seralar yayılmaya başlamıştır.

Günümüzde seracılık, ısıtma ve soğutma giderlerinin düşük olduğu 30-40’ıncı enlemler arasında kalan ülkelerde yayılmaktadır. Kırkıncı enlemin üzerine çıkıldığında ısıtma giderleri, 30’uncu enlemin altına inildiğinde ise soğutma giderleri hızla yükselmektedir.

Yetiştiriciliği yapılan ürünler başta sebze olmak üzere, kesme çiçek ve iç mekân bitkileri ile meyvedir. Örtüaltı üretim sistemlerinde yetiştiriciliği yapılan sebze türleri domates, hıyar, karpuz, biber, patlıcan, marul, fasulye, kavun, kabak ve çilek, meyve türleri ise muz ve asmadır.

Yetiştiriciliği yapılan ürünler başta sebze olmak üzere, kesme çiçek ve iç mekân bitkileri ile meyvedir. Örtüaltı üretim sistemlerinde yetiştiriciliği yapılan sebze türleri domates, hıyar, karpuz, biber, patlıcan, marul, fasulye, kavun, kabak ve çilek, meyve türleri ise muz ve asmadır.

Bitki üzerine serilen örtülerin en yaygın kullanılanı dokunmamış gözenekli plastiklerdir. Bu örtüler, ısı örtüsü olarak kullanılmasının yanında bitkiyi kum, kuş, böcek ve haşerelerden korumak amacıyla da kullanılmaktadır.

Drenaj, fazla suyun uzaklaştırılması işlemine verilen addır.

İyi tasarlanmış bir sera, bitki gelişimi için gerekli olan iklim koşullarını sağlamalı, yıl boyunca üretime olanak tanımalı ve önemli iklim faktörlerini belirlenen optimum değerlere olabildiğince yakın olacak biçimde sağlamalıdır. Bu nedenle, seraların yüksek ışık geçirgenliğine, düşük ısı tüketimine, yeterli havalandırma etkinliğine, yeterli yapı mukavemetine ve yapının tamamının iyi bir mekanik davranışa sahip olması, inşaat ve işletme maliyetinin düşük olması gerekir.