ÖRTÜ ALTI ÜRETİM SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 17

Bireysel seralarda seranın kısa ön cephesine Alın duvarı denir.

Şıklarda verilenlerin tamamı sera yeri seçiminde dikkat edilmesi gereken başlıca faktörlerdendir.

Topraktaki fazla suyun uzaklaştırılması işlemine Drenaj denir.

Su kaynağının tuz içeriğinde klor iyonları (Cl) konsantrasyonunun üst limiti 140 ppm’dir.

Seradan gelen yükler zemin tarafından taşındığından sera toprağının yük taşıma kapasitesi yeterli düzeyde olmalıdır. Yük taşıma kapasitesi olarak 2-2,5 kg/cm² önerilmektedir.

Alçak plastik tüneller; bir yetiştiricilik dönemi için inşa edilen, bitkileri düşük sıcaklık, rüzgâr, yağmur, dolu, kuş ve haşerelerden korumak amacıyla bitki sıraları üzerine yarım daire kesitli yerleştirilmiş iskeletlerin üzerinin yumuşak plastik örtülerle örtülmesi sonucu elde edilen yapılardır. Alçak plastik tünel altında yapılan bitkisel üretimde erkencilik amaçlanır. Seralar ise; iklim koşullarının açıkta bitki yetiştirmeye elverişli olmadığı dönemlerde, kültür bitkileri ile bunların tohum, fide ve fidanlarının ekonomik olarak üretilmesi, yetiştirilmesi, sergilenmesi ve korunmasını olanaklı kılan, uygun bir bitki gelişimi için ideal koşulları yaratmayı ve yıl boyunca üretim yapmayı amaçlayan, içinde hareket edilebilen yüksek sistemli yapılardır. Sera yapı elemanlarının görevi, iyi bir bitkisel üretim sağlamak amacıyla, bütün yıl boyunca sera içi çevre koşullarının ekonomik olarak ve bitkilerin isteğine yakın bir biçimde sağlanmasıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

İyi tasarlanmış bir sera, bitki gelişimi için gerekli olan iklim koşullarını sağlamalı, yıl boyunca üretime olanak tanımalı ve önemli iklim faktörlerini belirlenen optimum değerlere olabildiğince yakın olacak biçimde sağlamalıdır. Bu nedenle, seraların yüksek ışık geçirgenliğine, düşük ısı tüketimine, yeterli havalandırma etkinliğine, yeterli yapı mukavemetine ve yapının tamamının iyi bir mekanik davranışa sahip olması, inşaat ve işletme maliyetinin düşük olması gerekir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Seralar, 15’inci yüzyılın sonları ile 18’inci yüzyıl arasında İngiltere, Fransa ve Hollanda’da
tekrar görülmüştür. Avrupa’da yapılan ilk seralar özellikle narenciye bitkilerini kış aylarında
korumak amacıyla kullanılmıştır. Özellikle 1720 yılında seranın yanlarına duvar örülmüş, çatıya ışıktan yararlanmak için pencereler yerleştirilmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Ticari anlamda sera yetiştiriciliği 19’uncu yüzyılın sonlarında başlamış ve 1945’ten sonra da hızlı bir artış göstermiştir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Günümüzde seracılık, ısıtma ve soğutma giderlerinin düşük olduğu 30-40’ıncı enlemler
arasında kalan ülkelerde yayılmaktadır. Kırkıncı enlemin üzerine çıkıldığında ısıtma
giderleri, 30’uncu enlemin altına inildiğinde ise soğutma giderleri hızla yükselmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ülkemizde sera tarımının başlangıcı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça yenidir.
Türkiye’de örtüaltı tarımı 1940’lı yıllarda kamu kuruluşları tarafından Antalya ve İçel’de kurulan seralarla başlamıştır. Deneme ve araştırma amacıyla kurulan bu ilk seralardan sonra sera tarımı, tarımda plastiğin kullanılmaya başladığı 1960’lı yıllardan itibaren
yaygınlaşmış, zamanla Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgesi’ne yayılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Örtüaltı yetiştiriciliğinde örtü kullanımının birincil amacı bitkiyi dış etkilerden korumak ve bitki gelişimi için en önemli faktör olan ışığın bitkilere yeterli oranda ulaşmasını sağlamaktır. Bu amaçla cam ve plastik örtüler kullanılmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sera yeri seçiminde dikkate alınması gereken belli başlı faktörler arasında ışık, iklim koşulları, rakım, su kaynağı ve kalitesi, zararlı tehdidi, toprak ve topoğrafya, yola bağlantı,
kullanılabilir işgücü varlığı sayılabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Seradan gelen yükler zemin tarafından taşındığından sera toprağının yük taşıma kapasitesi
yeterli düzeyde olmalıdır. Yük taşıma kapasitesi olarak 2-2,5 kg/ cm2 önerilmektedir. Gevşek yapılı topraklar üzerinde kurulacak seraların inşaat maliyeti daha yüksek olur. Çünkü bu tür zeminlerde yapı emniyeti nedeniyle sera temeli daha derine indirilmekte ve temelde kullanılan malzemelerde bir artış gözlenmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ülkemizde de nüfus hızla artmış, araziler parçalanarak küçülmüştür. Nüfusun
bölgesel dağılımında da önemli değişiklikler ortaya çıkmış, tarımsal nüfusun toplam nüfus içerisindeki payı 1923’de % 88 iken 2006 yılında % 26,8’e inmiştir. Sera
yetiştiriciliği, ülkemizde işsizliği azaltan, birim alandan daha fazla ürün alınmasını sağlayan, nüfusu kırsal kesimde tutarak çarpık kentleşmeyi engelleyen önlemlerden biridir. Sera yetiştiriciliği aşağıdaki yararları sağlamaktadır.
• Yetiştiriciliğin tüm yıla yayılmasıyla yılda birden fazla ürün alınması, dolayısıyla birim alandan elde edilen gelirde artış sağlanır.
• Seradan elde edilen ürünlerin pazara erken ya da geç çıkartılması sorunu
yoktur. Pazarda sürekli ürün bulunmaktadır.
• Birim alandan elde edilen verim ve ürün kalitesi artar.
• İşletmede sürekli iş olduğundan işgücü yönünden yıl boyunca büyük değişiklik olmaz. Tarımdaki mevsimlik işgücü gereksinimi süreklilik kazanır.
• Sera yapı elemanları ve ekipmanlarının üretimiyle ilgili yeni sanayi kollarının gelişmesine yardımcı olur.

Günümüzde seracılık, ısıtma ve soğutma giderlerinin düşük olduğu 30-40’ıncı
enlemler arasında kalan ülkelerde yayılmaktadır. Kırkıncı enlemin üzerine çıkıldığında ısıtma giderleri, 30’uncu enlemin altına inildiğinde ise soğutma giderleri
hızla yükselmektedir.

Ülkemizde sera tarımının başlangıcı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça yenidir. Türkiye’de örtüaltı tarımı 1940’lı yıllarda kamu kuruluşları tarafından
Antalya ve İçel’de kurulan seralarla başlamıştır. Deneme ve araştırma amacıyla
kurulan bu ilk seralardan sonra sera tarımı, tarımda plastiğin kullanılmaya başladığı 1960’lı yıllardan itibaren yaygınlaşmış, zamanla Ege, Marmara ve Karadeniz
Bölgesi’ne yayılmıştır. Yetiştiriciliği yapılan ürünler başta sebze olmak üzere, kesme çiçek ve iç mekân bitkileri ile meyvedir. Örtüaltı üretim sistemlerinde yetiştiriciliği yapılan sebze türleri domates, hıyar, karpuz, biber, patlıcan, marul, fasulye,
kavun, kabak ve çilek, meyve türleri ise muz ve asmadır.

avun, kabak ve çilek, meyve türleri ise muz ve asmadır.
Ülkemizde 1990 yılında yaklaşık 35.000 ha olan örtüaltı alanı 2009 yılında
56.718,0 ha’a ulaşmıştır. Bu alanın 18.701,6 ha’ı alçak tünel (%33), 7.704,6 ha’ı yüksek tünel(% 13,6), 8.293,0 ha’ı cam (%14,6) ve 22.018,6 ha’ı plastik sera (%38,8)
alanlarından oluşmaktadır (Anonim, 2010)

Sera yetiştiriciliğinde, sulama, ısıtma, soğutma, nemlendirme, elde edilen ürünlerin temizlenmesi ve ilaçların seyreltilmesi gibi kültürel işlemlerde kullanılmak
üzere yeterli miktarda ve kaliteli bir su kaynağının bulunması oldukça önemlidir.
Su kaynağı olarak akarsular, göller gibi yerüstü su kaynaklarının yanında açılan
artezyen ve derin kuyularla yeraltı suyundan veya içmesuyu şebekesinden yararlanılabilir.

İklim Koşulları
Sera kurulacak bölgede deniz, göl, akarsu gibi bir su kütlesinin bulunması o bölgede ılıman bir iklimin egemen olmasına yol açmaktadır. Örneğin deniz kıyısında
bulunan bölgelerde gece gündüz arasındaki sıcaklık farkı iç bölgelere oranla daha
düşüktür.
Ağaçlar, dağlar veya diğer engeller özellikle sabah ve öğleden sonraları seralarda gölgeleme etkisi yapabilir.