ORTOPEDİK REHABİLİTASYON

Engelli bireylerin su terapisi, aerobik, buz pateni, tekerlekli sandalye basketbolu yapması önerilmektedir; ancak dağcılık bu bireyler için zorlayıcı bir spor dalıdır.

Dünya Sağlık Örgütünün Fonksiyon, Engel ve Sağlığa Yönelik Uluslararası Sınıflandırmasına (ICF) göre İşlevsel sınıflandırma sistemi altı kategoriden oluşmaktadır: (1) görme bozukluğu, (2) ampute, (3) serebral palsi, (4) tekerlekli sandalyeli sporcular, (5) diğerleri ve (6) zihinsel engel.

Miyoledisplazi, merkezi sinir sisteminin (MKS) karmaşık ve son derece değişken anomalisiyle kendini
gösteren bir hastalıktır. Hastalıktan etkilenen çocukların işlevsel yeteneklerini, düzeylerine göre yaklaşık
olarak sınıflandırmak mümkündür: torasik (kuadriseps işlevi yok), lomber (kuadriseps ve medyal dizardı
kirişi işlevi) veya sakral (bazı gastroksolez işlevler).

Serebral palsi hastası çocuklara uygun olarak düzenlenebilecek spor programları arasında dans, buz pateni, tekerlekli sandalye basketbolu, atletizm, at binme ve ağırlık çalışması yer almaktadır. Kar kayağı, her yaşa ve her işlev düzeyine başarılı bir şekilde uyarlanabilir. Kayak, ilgili bir sosyal ortam sağlayabilir ve çocuğa yetkinlik, özgürlük ve bağımsızlık hissi verebilir. Ancak futbol serebral palsili çocuklara uygun bir spor faaliyeti değildir.

İzokinetik egzersiz programı ile hemofili hastalarının kanamalarını arttırmadan kaslarını güçlendirmek mümkündür.

Artritli hastalarda su egzersizlerinin en iyi tedavi yöntemlerinden biri olduğu ortaya konulmuştur. Dolayısıyla en etkili egzersizlerden biri yüzmedir.

Tekerlekli sandalye, farklı türden engeli bulunan birçok sporcunun yaygın olarak kullandığı bir ekipman
olmakla birlikte, en çok omurilik anomalisi veya yaralanması olan engellilerce kullanılmaktadır.

Sporun özel gereksinimli çocuklar için psikolojik yararları egzersiz, toplumsal entegrasyon, bilişsel gelişim, benlik saygısı, başarı, akran kabulü, kendine güven ve normallik duygularını içermektedir. Fizyolojik faydanın tam mekanizması bilinmemekle birlikte, beta-endorfin nörotransmitterleri seviyesinde egzersize bağlı biyokimyasal değişiklikler içerdiği düşünülmektedir. Doğru cevap E’dir.

Healty People 2010 (Sağlıklı İnsanlar 2010) raporuna göre, engelli yetişkinlerin %56’sı serbest zamanlarında bir fiziksel faaliyetle uğraşmazken bu oran engelsiz bireylerde %36’dır. Buna göre engelli yetişkinlere kıyasla engelsiz yetişkinler daha fazla serbest zamanlarında bir fiziksel faaliyetle uğraştığı söylenebilir. Doğru cevap E’dir.

Çocukluk dönemine ilişkin en yaygın engellilik türü olan serebral palsidir. Serebral palsi çok sayıda sinir-kas sorunuyla ilişkilidir. Bu bireylerin yaşadığı önemli sorunlardan bazıları seçici motor kontrol kaybı, anormal kas dokusu ve koordinasyon bozukluğunun ve kas güçsüzlüğüdür. Doğru cevap A’dır.

Engelliliğe ilişkin işlevsel sınıflandırma sistemi (1) görme bozukluğu, (2) ampute, (3) serebral palsi, (4) tekerlekli sandalyeli sporcular, (5E) diğerleri ve (6) zihinsel engel olmak üzere altı kategoriden oluşmaktadır.  Doğru cevap D’dir.

Miyoledisplazi, merkezi sinir sisteminin (MKS) karmaşık ve son derece değişken anomalisiyle kendini gösteren bir hastalıktır. Doğru cevap B’dir.

Dayanıklılık egzersizinin serebral palsi hastası çocukların rehabilitasyonunda yer alacak unsurlardan biri olarak değerlendirilmesi önerilmektedir. Serebral palsi, anatomik unsurlar ve motor tutulum türüne bağlı olarak sınıflandırılan, ilerleyici olmayan bir merkezi sinir sistemi rahatsızlığıdır. Serebral palsi hastası çocuklar, sağlıklı çocuklara kıyasla daha pasif ve daha güçsüz olup kardiyo-pulmoner sağlık açısından daha yetersizdirler. Spastik dipleji hastası çocuklar, izokinetik ve tekrarlayıcı egzersiz faaliyetleri yoluyla güçlerini, sağlıklı çocuklar ile aynı oranda artırabilmektedirler. Dayanıklılık egzersizi bu açıdan önemli bir tedavi yöntemi olup, serebral palsi hastası çocukların rehabilitasyonunda yer alacak unsurlardan biri olarak değerlendirilmesi önerilmektedir.  Doğru cevap A’dır.

Tekerlekli sandalyeli sporcuların en sık karşılaştıkları spor yaralanmaları arasında yumuşak doku yaralanmaları, su toplaması, cilt kesikleri veya aşınmaları ile dekübitus ülserleri yer almaktadır. Ancak dekübitus ülser, yarışma amaçlı kullanılan tekerlekli sandalyelerle ilgili ortaya çıkan bir sorundur. Doğru cevap C’dir.

Tekerlekli sandalye kullanan sporcuların yaklaşık dörtte birinde klinik olarak kendini gösteren sorun periferik sinir sıkışmasıdır. Dekübitus ülser normal tekerlekli sandalyeler değil de yarışma amaçlı kullanılan tekerlekli sandalyelerle ilgili ortaya çıkan bir sorundur. Dizlerin kalçadan yüksekte kaldığı özel tasarımı nedeniyle, iskiyon tüberozite ve kuyruk sokumu baskısı artmaktadır. Bağ dokularının aşırı kullanımı, yırtılması ve gerilmesiyle alakalı tendinit ve bursit ise kronik veya tekrarlayan yaralanmalar arasında yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Spastik dipleji hastası çocuklar, izokinetik ve tekrarlayıcı egzersiz faaliyetleri yoluyla güçlerini, sağlıklı çocuklar ile aynı oranda artırabilmektedirler. Dayanıklılık egzersizi bu açıdan önemli bir tedavi yöntemi olup, serebral palsi hastası çocukların rehabilitasyonunda yer alacak unsurlardan biri olarak değerlendirilmesi önerilmektedir. Doğru bir biçimde tasarlanmış aerobik egzersizlerinin ise Juvenil romatoid artrit (JRA) olan çocuklarda eklem iltihabını alevlendirmeden kondisyon bozulmasının önüne geçilmesinde yardımcı olabilmektedir. Hemofili hastası olan çocuklarda ise izokinetik egzersiz programı ile kanamaları arttırmadan kasları güçlendirmek mümkündür. Doğru cevap C’dir.

Spora katılım, fiziksel olarak zorlanan bireylerin fiziksel ve duygusal sağlığı için önemlidir. Spor arkadaşlık, başarı duygusu ve artan benlik saygısı sağlarken güç, dayanıklılık ve kardiyo pulmoner zindeliği artırabilir.

Fiziksel aktiviteye ve/veya spora katılımı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörlerden bazıları fiziksel, sosyal ve çevresel engelleri; kaynaklara erişim eksikliğini, ebeveyn görüşleri ve desteğini içerir. Katılım seviyeleri, hastalık sürecinin türüne bağlı olarak da değişmektedir.

Her sınıf, bir alt sınıfa ayrılarak rekabeti daha adil ve daha eşit hale getirilmiştir. İşlevsel sınıflandırma sistemi altı kategoriden oluşmaktadır: (1) görme bozukluğu, (2) ampute, (3) serebral palsi, (4) tekerlekli sandalyeli sporcular, (5) diğerleri ve (6) zihinsel engel. Ardından bu kategoriler de sporcunun yeteneğinin tıbbi ve teknik değerlendirilmesi sonrasında alt sınıflara ayrılmaktadır

Down sendromlu çocukların spor faaliyetlerine katılımlarıyla ilişkili önemli faktörler arasında işitme kaybı, kalp-damar hastalıkları, pulmoner hipoplazi, obezite ve bağışıklık düşüklüğü yer almaktadır.